IMG202

wieku. Już Ruskin w ostatnim tomie swego słynnego dzieła „Malarze współcześni” („Modem Painters” V, 1860) poświęcił obszerną rozprawę pt. „Piękno liścia”, w której omawia szczegółowo strukturę łodygi, gałęzi, liścia, pąka, kwiatu. W latach następnych mnożą się traktaty poświęcone ornamentyce roślinnej i albumy z wzorami stylizowanych roślin⁵. Dzieła te przygotowywały niejako ornamentykę roślinną secesji. Kodyfikacją tej ornamentyki stała się zaś głośna publikacja Grasseta „Roślina i jej zastosowanie ornamentalne” („La plante et ses applications ornamentales”, 1899).

Świat roślinny secesji byl bez porównania bogatszy niż świat roślinny drugiej połowy XIX wieku. Inne było też ujęcie tego świata przez secesję.

Nietrudno wymienić rośliny, które tworzyły charakterystyczną florę secesji. Trudniej uchwycić cechy ogólne tej flory. Nader różne względy sprawiły, że ta lub inna roślina weszła do repertuaru ornamentyki secesyjnej. Secesja me gardziła kwiatami o budowie promienistej, jak oset lub róża polna. Wolała jednak od nich kwiaty dwubocznie symetryczne, bogato rozczłonkowane, jak irysy, cyklameny, bratki, kwiaty roślin motylkowych i wargowych, lub kwiaty asymetryczne, jak kalia⁶. Lubiła rośliny na wysokich łodygach - lilie, irysy, mieczyki, naparstnice, dziewanny, trzciny i sity: łączyło się to z jej skłonnością do wertykalizmu. Lubiła rośliny pnące o giętkich, falujących łodygach, o wiciach skręcających się - powoje, dzikie wino: odpowiadało to jej zamiłowaniu do linii falistych i spiralnych. Lubiła również rośliny wodne, rozpościerające się płasko na powierzchni stawu, jak nenufary: łączyło się to zarówno z jej upodobaniem do płaskości jak z jej pociągiem do wszystkiego, co wiąże się z wodą. Nie ograniczała się do roślin jawno-kwiatowych, lecz przedstawiała także paprocie, skrzypy, glony (np. morszczyny, częste w porcelanie kopenhaskiej). Niektóre kwiaty - lilia, słonecznik, róża, narcyz - cieszyły się szczególnymi względami secesji nie tylko dla jej kształtów, lecz i dla łączących się z nimi skojarzeń poetyckich i symbolicznych⁷ Pociągały również artystów secesyjnych wszelkie kwiaty o kształtach osobliwych, jak fuksje lub lilie złotogłowy, oraz kwiaty egzotyczne, importowane z krajów dalekich, jak chryzantemy i orchidee⁸. Dodatkową podnietą do przedstawiania narcyzów, irysów, peonii i chryzantem była przy tym okoliczność, iż kwiaty te należały do ulubionych motywów sztuki chińskiej i japońskiej, która podówczas budziła szczególny zachwyt.

Najbardziej oryginalnym wkładem secesji do repertuaru ornamentów roślinnych było jednak, jak się zdaje, wprowadzenie przez nią do tego repertuaru pospolitych roślin swojskich, tzn. głównie środkowoeuropejskich, roślin ogródków wiejskich, pól, łąk i lasów. W winietach czasopism i książek, na fasadach budowli i naczyniach pojawiają się teraz rumianki, stokrocie, osty, mlecze, jaskry, ostróżki, przebiśniegi, krokusy, dziewanny, naparstnice, dzwonki, konwalie, kąkole, bławatki, pierwiosnki, maki, malwy, ślazy, nasturcje, pelargonie, fiołki, kwiaty żarnowca, wyki, jasnoty białej, kwiaty i owoce jabłoni, pędy jemioły, skrzydlaki klonu, liście i kwiatostany kasztanowca, kłosy różnych zbóż i traw⁹. Niektórzy artyści secesyjni prawie nie wychodzili poza florę rodzimą. Kwiaty, którymi Wyspiański ozdabiał kolumny „Życia” i własnych książek, które wprowadzał do swych witraży i polichromii - to niemal wyłącznie kwiaty rosnące w Krakowie lub jego najbliższej okolicy.

Już współcześni ocenili to wprowadzenie roślin swojskich jako doniosłą i godną uznania zdobycz. Stanisław Noakowski w zwrocie do studiowania i stylizowania kwiatów swojskich, „naszych skromnych stokroci, pokrzyw, konwalii i słoneczników”, widział jeden z głównych rysów nowej sztuki¹⁰. Julian Marchlewski w związku z Wystawą Światową w Paryżu w 1900 r. podnosił jako jedną z cech nowego zdobnictwa czerpanie motywów ze swojskiej flory i fauny¹¹.

Pragnienie nowości, bunt przeciw uprawianemu w Akademiach kultowi antyku i miłość przyrody ojczystej skłoniły artystów secesyjnych do szukania motywów ornamentalnych w roślinach środkowoeuropejskich. Im samym ów zwrot do flory bliskiej wydawał się czymś całkiem nowym. Był on jednak czymś nowym tylko w stosunku do ornamentyki europejskiej pośredniowiecznej, nie był czymś nowym w dziejach ornamentyki europejskiej w ogóle. Artyści secesyjni podejmowali tutaj, sami nie zdając sobie z tego sprawy, tradycje artystów gotyku, którzy na głowicach kolumn i węgarach portali rzeźbili nieraz liście, kwiaty i owoce środkowoeuropejskich roślin łąkowych, leśnych i ogrodowych. W wieku XII

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
IMG208 Istoty organiczno-fantastyczne Prócz organizmów rzeczywistych secesja przedstawiała również
IMG214 zachowuje swój naturalny kształt, sylwetę, postawę, a przy tym układa się idealnie w pewną a
IMG220 138. E. OKUŃ, OKŁADKA granicę między podporą a noszą, między członami dźwigającymi a członam
img2 ) ę- -c +8 -0 > (z 1 l) l 9 I V 1 1
IMG2 (2) Priorytety i wartościowania Operatory posiadają priorytety, które są na stałe zakodowane w

więcej podobnych podstron