8
przemysłowych albo włączano do ceny „duszy% albo szacowano osobno. Każda rewizyjna „dusza" za robociznę, odbywaną na korzyść właściciela, oprócz rozmaitych świadczeń bezpłatnych (drzewo na budowlę i materyał gospodarczy, pomoc materyalną w razie potrzeby przy kupnie inwentarza, zboża etc. i. w. in.), posiadała prawo bezpłatnego używania pewnej ilości ziemi.
Oto są te dane, które służyć mogły i służyły do obliczania wartości majątku ziemskiego w ogóle i do obliczania prawdopodobnej ilości ziemi tam, gdzie wykazy urzędowe przy konfiskacie majętności ilości tej nie oznaczyły. Pamiętać wszakże i o tern należy, że właściciel ziemi owoczesny w prowincyach zabranych część jej tylko oddawał włościanom, i to ornej jedynie, w używanie w zamian za robociznę pańszczyźnianą. Jaka to była część całości V Jakkolwiek ilość ta nie wpływała zupełnie na cenę ziemi, pod tym względem żadnej stałej normy doszukać się niepodobna. Z dużern prawdopodobieństwem jednak, biorąc na uwagę wielkie przecięcie,, przypuścić można, że włościanie w dobrze zorganizowanych gospodarstwach używali tylko l/8 część ziemi, należącej do folwarku, a 2/8, wliczając w to łąki, las i nieużytki, były w posiadaniu właściciela majętności. Ażeby dojść do jakiejś cyfry ogólniejszej, jako ostatecznego rezultatu,- musimy posługiwać się rachunkiem prawdopodobieństwa, opartym nie o domysły jakiekolwiekbądź, lecz o stosunki rzeczywiste, gdyż w takim tylko razie prawdopodobieństwo służyć może za podstawę do statystycznych zestawień.
W walce o wolność i o państwo polskie w r. 1881 wzięły udział zbrojny wszystkie prowincye, które w czasie ostatniego rozbioru w skład Rzptej polskiej wchodziły, a więc także Wołyń, Podole i Ukraina. Ukaz 1888 r. wszystkich, biorących udział w powstaniu w dawniejszych województwach Kijowskiem, Bra-cławskiem, Podolskiem i Wołyńskiem, podciągnął pod kategoryę przestępców politycznych i skazał ich, o ile posiadali majątek ziemski, na konfiskatę dóbr.
Przytoczymy wykazy, ażeby je potem zestawić.