44080 podstawy wiedzy o�ukacji i por zaw strona� 95

wyków i opanowuje nowe, lepiej dopasowane do własnych i społecznych potrzeb;

- po czwarte, doradca pracy pomaga ludziom nauczyć się żyć w zgodzie z innymi, tak, że w konsekwencji stają się oni osobowościami mniej konfliktowymi, lepiej zintegrowanymi wewnętrznie;

- po piąte, doradca uczy ludzi lepszego sposobu życia, który charakteryzuje pozytywny rozwój osobowości, czyli wzrost kompetencji lub wyższy poziom kwalifikacji i umiejętności funkcjonowania w nowoczesnym społeczeństwie oraz wzrost ogólnego potencjału osobowości. przejawiającego się zwiększeniem odpowiedzialności! poczucia jakości życia²¹³.

W rezultacie doradcę zawodowego powinna więc cechować prawidłowa postawa do pełnienia odpowiednimi umiejętnościami, przy założeniu możliwości i konieczności pozytywnego rozwoju, pozytywnej ewolucji obu wymienionych komponentów.

Prezentowana przez doradcę zawodowego postawa poparta odpowiednim kształtem umiejętności, musi być osadzona na gruncie posiadanej przez niego wiedzy, którą stanowi znajomość:

- przepisów prawnych normujących zasady prowadzenia doradztwa zawodowego,

- podstawowych teorii z zakresu realizowanych zadań. Do podstawowych teorii, które muszą być poznane przez wszystkich zajmujących się poradnictwem zawodowym należałoby zaliczyć teorie rozwoju i zawodowego funkcjonowania ludzi, jako rzeczywistych i potencjalnych grup i klientów doradztwa.

- podstaw pedagogiki pracy, a w szczególności zawodoznawstwa. kształcenia i doskonalenia zawodowego, rynku pracy,

- zasad: doboru ludzi do pracy i pracy do ludzi, zmiany zawodowej, p rzystos o wania za wodo wego,

- oceny kwalifikacji, osobowości i innych cech klienta (w tym mieści się również umiejętność prowadzenia rozmowy i obserwacji), a ponadto:

- umiejętność negocjacji • kompetencje w tym zakresie obejmują: umiejętności z zakresu psychologiczno - pedagogicznych postaw komunikacji interpersonalnych, negocjacji zbiorowych, współdziałania z innymi specjalistami, oraz - znajomość i umiejętność strategii wspomagania ludzi przez dłuższy czas, tj. monitorowanie klien-

" I Pietraszko, O niektórych psychologicznych uwarunkowaniach kompetencji doradcy zawodowego, (w:) Teoretyczno i metodologiczne problemy poradoznawstwc. pod red. A. Kargulowej. J. Jędrzejczaka. Wrocław 1985; R. Kołakowski. Pośrednik pracy w systemie urzędów pracy. Materiały szkoleniowe. Warszawa 1980; A . Bańka, Zawadoznowstwn.... s.23-30; 90-95. M. Śmigiel. Pośrednictwo pracy w zarysie. Warszawa 1993.

ta w kierowaniu własną karierą zawodową, uczenie strategii postępowania dla efektywnego przebiegu kariery zawodowej, korygowanie nieprawidłowych postaw¹¹⁴.

Postawa przyjmowana przez doradcę zawodowego, wykorzystywane przez niego umiejętności, bezwzględnie musi dopełniać posiadana wiedza, głównie w zakresie psychologicznym, pedagogicznym, socjologicznym i prawnym. Rozpatrując zadania, kompetencje i odpowiedzialność doradcy zawodowego wobec klienta, pracodawcy i etyki zawodowej należy skoncentrować się na elementach wiedzy zgrupowanych wokół etyki, psychologii, pedagogiki, socjologii, prawa, przy zachowaniu niezbywalnej możliwości otwartości na zmiany, na ewolucję, na pozytywny rozwój, co jest wymogiem koniecznym z uwagi na fakt. iż rzeczywistość społeczna jest złożona i dynamiczna i jako taka domaga się elastyczności i rozwojowości zachowań.

4. Skuteczność działań doradcy zawodowego w badanych rejonowych urzędach pracy

4.1. Procedura badawcza

Głównym celem podjętych badań jest dokonanie możliwie wielostronnej analizy skuteczności działań doradcy zawodowego w rejonowych urzędach pracy. Chodzi tutaj o rozpoznanie form pomocy, sprzyjających osiągnięciu możliwie najlepszego poziomu dostosowania zawodowego bezrobotnych, wykazanie skuteczności działań doradczych i ustalenie, w jakim stopniu, i w jakich sytuacjach bezrobotni korzystają z usług doradcy.

Główny problem badań wiąże się /. pytaniem o podmiotowość preferowanej roli doradcy i bezrobotnego. Na ile kompetencje zawodowe doradcy oraz świadomość bezrobotnych odzwierciedla nadane z zewnątrz przepisy roli.

Praktyczna realizacja tego problemu łączy się z koniecznością uwzględnienia szczegółowych pytań:

1) czy i w jakim stopniu bezrobotni korzystają z poradnictwa zawodowego ?

"* Na podstawie A Bańki. Zcwotloznawsiwo.... op. cit.. s 70 i inne: Por. J Żyro. Hoin doradcy zawodowego w kształtowaniu aspiracji edukacyjnych i zawodowch młodzieży szkolnej. Pedagogika Pracy. 1997. nr 30 W. Rachaiska, Pro bierny orientacji zawodowej i poradnictwa zawodowego w Polsce. Pedagogika Pracy. 1994. nr 23