Opisano nietnal 3100 gaiimkdw tom
iwch W Polsce Epbtmopm repte?^, P%L, \
gatuntów należących do 14 rod/in, *"* Ją jJ* ty j.
rTają się ®fl)E lormy ]»rtenogeoetyczne< ćWn| Mratoic libipelnc, gdąic jjjSE 111 *#*■ L«ł wylęgną się /Ja, J '
do »odv, a oddychają tlenem awartym» ' ^1 h Njj
'.......' ' «’()(|»L 18
i
sięml# na odnóżach, a ittiwci na głowic, gj^' V * dodanych ipreimagiralnychl moJte trwać do
e larwalnej pojawia się uskrzydlone śni " li k\
*U a I * 1
pmtelalca się w imago. Intagines jtyją ^ K0> ki^ \ La dni, a u niektórych gatunków zaledwie kilkj do iwrodu przystępują imagincs, cltoi w odoSo|”S \% loch mogą to być row me# suhimagines ""^jiD^kj
Ekologia. Wszystkie gatunki jętek zw iane s» ^
wodnym, przy czym preferują strefy cieple. ^ ^ffji w strefie przydennej. odżywiając się iiagroniadzon^!^ kann wgarnianymi. Niekiedy budują w osadach sed,' '8f ^ (dennych) U-ksmłtne tunele (np. Ephemd^y \\ ply^ych pętają po dnie, wychwytując materia, Jk*1 \ siony pro/ nurt lub zdrapując glony porastające tiJS ^ kie stadia rozwojowe jętek stanów ią ważne ogniw 0 pokarmowych, dostarczając pożywienia licznym gan,^^ gowców i bezkręgowców związanych ze środowisk^ ^ \ Niekiedy obserw ow ane są masowe wyloty jętek, obcńnu tysięcy osobników. Dzięki temu w krótkim czasie uwalnj^ ^ obiegu znaczni ilość masy organicznej.
uocany teća* Karaczam - Matiodta
Charakterystyki. Formy od drobnych, wielkości 2,5 * bardzo dużych, mierzących naw et 100 mm przy rozpiętości s^° dd 180 mm (MegMhtła blabmides). Ciało spłaszczone g B tanków podkorowych bardzo płaskie. Ubarwienie zazwyczaj ^ natne lub czarne, choć spoty ka się również ubarw lenie zielonką Głowa jest hipognatyczna, niemal w całości przykryta tarczowa^ przedpieczem. stąd nazwa - Jelrace”. Oczy zwykle dobrze r<M, nięte; jedynie u form jaskiniowych i myrmekofilnych (związanym
^wkami) mogą ulegać zanikowi. Czutki są,bardzo długie, wie-1 .jonowe, pokryte szczecinkami. Aparat gębowy gryzący typu '||0pieroidulnego. Odnóża typu bieżnego, długie i bardzo sprawne, p-yjra duże. golenie pokryte kolcami, stopa 5-członowa. Skrryd-li/azwyczaj dobrze rozwinięte; spotyka się jednak formy krótko-skr7ydłe, jak i bezskrzydłe. Przednia para skrzydeł silniej schityni-^yjna. z dobrze rozwiniętą częścią analną. Druga para szeroka, piasta i ukryta częściowo pod skrzydłami pierwszej pary. Od-*)<>!■ Jcsl masywny, szeroki, zakończony parą 1- do 4-członowycłt ,vtosikó» rylcowych. Pokładelko schowane wewnątrz ósmego jggjnentu odwłokowego samic. Dymorfizm płciowy słabo zazna--/ooy > sprowadza sic zwykle do silniejszego wydłużenia odwłoka sunie. Spotyka sic jednak taksony, u których obie płci sąodmien-liej bodowy.
Systematyka. Karaczany stanowią bardzo siarą grupę filogenetyczną, licznie reprezentowaną już. w materiałach kredowych.
I u*agi na bliskie pokrewieństwo z modliszkami (Manlodea) i ter-„utami (Isopfera) niektórzy systematycy łączą te trzy rzędy w je-j„-n wspólny rząd - Dictyoptera. Współczesne Blattodea reprezen-touane są przez ponad 3500 gatunków skupionych w 6 rodzinach i2 nadrodzinach: Blcittoidea i Blaberoidea. W Polsce stwierdzono *\stępow anie 16 gatunków, z czego ponad połowa to gatunki syn-aniropijne, zawleczone do nas z cieplejszych stref klimatycznych.
Biologia. Przechodzą przeobrażenie niezupełne (hemimeta-holia). Samice po zapłodnieniu składają od kilku do kilkudziesięciu jaj do kokonu jajowego zwanego ooteką. Jest ona utworzona