13969 img450 (4)
28 Sacrum i profanum
wszystko dźwiga” („imiversalis columna quasi sus-tinens omnia”). Ten sam obraz kosmologiczny spotkamy u Rzymian (Horacy, Ody III, 3), w dawnych Indiach, gdzie mowa o skambba — kolumnie świata (Rygweda I, 105; X, 89, 4 i nast.), ale też u mieszkańców Wysp Kanaryjskich i w kulturach tak odległych, jak kultura Kwakiutlów (Kolumbia Brytyjska) i Nad’a na Flores (Indonezja). Kwakiutlowie wierzą, że miedziany słup przeszywa trzy poziomy kosmiczne (świat podziemny, ziemia, niebo); w miejscu, gdzie wchodzi do nieba, znajduje się „brama do świata górnego”. Widzialnym obrazem tej kolumny świata jest Droga Mleczna widoczna na niebie. Dzieło bogów, Uniwer-sum, ludzie powtarzają i naśladują we właściwej sobie skali: a więc axis mundi, którą można widzieć na niebie jako Drogę Mleczną, w budowli kultowej pojawia się jako święty słup, pień cedrowy długości dziesięciu-dwunastu metrów — więcej niż połowa tego pnia wystaje ponad dach budynku. Kolumna ta odgrywa główną rolę w trakcie odprawiania ceremonii, nadaje bowiem budynkowi strukturę kosmiczną. W pieśniach rytualnych budowlę tę określa się mianem „naszego świata”, a kandydaci do inicjacji, którzy tam mieszkają, obwieszczają: „Jestem w centrum świata... jestem u drzwi do nieba” itd." Owo utożsamienie kolumny świata ze świętymi drzwiami, utożsamienie budynku kultowego z Uniwersum pojawia się również u Nad’a na Flores. Słup ofiarny nazywa się tam „słupem niebieskim” i dźwiga niebo12.
11 Por. W. Muller, Weltbild und Kult der Kwakiutl-Indianer, Wiesbaden 1955, s. 17-20.
12 Por. P. Arndt, Die Megalithenkultur des Nad'a, „Anth-ropos”, t. XXVII/1932, s. 61-62.
Centrum świata
Okrzyk neofity u Kwakiutlów: „Jestem w centrum świata!” odsłania jedno z najgłębszych znaczeń świętej przestrzeni. W sytuacji, gdy hierofania doprowadziła do zerwania płaszczyzn, doszło jednocześnie do powstania „otworu” ku górze (do świata boskiego) lub ku dołowi (do niższych obszarów, do świata zmarłych). Te trzy płaszczyzny kosmiczne — ziemia, niebo, świat podziemny — są powiązane ze sobą. Jak już mieliśmy okazję się przekonać, ów fakt powiązania wyraża niekiedy obraz kolumny świata {axis mundi), unoszącej i łączącej niebo i ziemię — baza tej kolumny znajduje się w świecie niższym (podziemnym). Ta kolumna kosmiczna może stać tylko w centrum świata, albowiem cały świat zamieszkany rozciąga się wokół niej. Mamy tu więc do czynienia z konsekwencją wyobrażeń religijnych i obrazów kosmologicznych, które wiążą się ze sobą i wyrażają się w swego rodzaju „systemie”, który można określić mianem „systemu świata” społeczności tradycyjnych: a) święte miejsce stanowi zerwanie w homogeniczności przestrzeni; b) zerwanie to symbolizuje „otwór” umożliwiający przejście z jednego regionu kosmicznego do drugiego (z nieba na ziemię i z ziemi do świata podziemnego); c) łączność z niebem mogą wyrażać różne obrazy, wszystkie one w jakiś sposób odnoszą się jednak do axis mundi: kolumna (universalis colu-mna), drabina (drabina Jakubowa), góra, drzewo, liana itd.; d) wokół tej osi świata rozciąga się „świat” (= nasz świat), oś oznacza więc zarazem „środek świata”, znajduje się w „pępku ziemi”, stanowi centrum świata.
Wiele mitów, obrzędów i wyobrażeń religijnych bazuje na tym tradycyjnym „systemie świata”. W tym miejscu nie zamierzamy przytaczać ich wszystkich,
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
img450 (4) 28 Sacrum i profanum wszystko dźwiga” („imiversalis columna quasi sus-tinens omnia”). Ten
img450 (4) 28 Sacrum i profanum wszystko dźwiga” („imiversalis columna quasi sus-tinens omnia”). Ten
14265 img439 (4) 6 Sacrum i profanum Wszystkie te doświadczenia Otto określa mianem numina (od łaciń
img490 (3) 108 Sacrum i profanum dają się zjednoczyć wszystkie indywidualne objawienia i niezliczone
img529 (2) 186 Sacrum i profanum sku, że wszystkie religie monoteistyczne są prawdziwe, podzielał je
Zeszyt Cwiczeń FUNKCJI POZNAWCZYCH 3 (29) ĆWICZENIE 28 Wykreśl z planszy wszystkie <§>. 8—T
20723 img458 (5) 44 Sacrum i profanum jest w tym wypadku symbolem Drzewa Kosmicznego), ujmuje się ja
więcej podobnych podstron