81288 podstawy wiedzy o�ukacji i por zaw strona` 61

Odpowiedzią na potrzeby wynikające z postępu naukowo-technicznego i wzrastających wymagań tworzącego się w Polsce rynku pracy jest propozycja wprowadzenia zawodów szerokoprofilowych w tych przypadkach. gdy jest to uzasadnione z punktu widzenia gospodarki (przemysł. usługi) i dydaktyki (kształcenie szerokoprofilowej.

Rozwój ekonomiki rynkowej i stopniowe wprowadzenie gospodarki krajowej do systemu gospodarczego powoduje głębokie zmiany jakościowe na rynku pracy. Mobilność zawodowa staje się czynnikiem zabezpieczenia socjalnego w warunkach istnienia bezrobocia. Stąd wynika potrzeba poszerzania profilu i jakości kształcenia pracowników. Ponadto systematycznie wzrastająca wiedza, ograniczenie czasu na kształcenie zawodowe, stosowanie coraz bardziej złożonych metod kierowania działalnością uczniów oraz coraz bardziej skomplikowanych środków dydaktycznych, z komputerami włącznie, wywołuje dążenie do doskonaleni a procesu kształcenia. Stąd też wynika potrzeba optymalnego planowania czynności ucznia i nauczyciela, a przede wszystkim nowej jakości programów edukacyjnych, które zawsze zajmowały centralne miejsce w organizacji procesu kształcenia¹¹⁷.

Warto przypomnieć, że aktualnie w edukacji funkcjonują 3 klasyfikacje zawodów i specjalności (1982r.-Dz.U. Nr 0.poz.47; 1986r.-Dz.lJ. Nr 16, poz.87/1988r. -Dz.U. Nr 2, poz.8; 1993r.-Dz.U. Nr 19, poz.84). Natomiast w gospodarce - 2 klasyfikacje (1981 r.- opracowana przez iPiSS. obejmująca zawody wyuczone w szkole, uzyskane w systemie pozaszkolnym i zawody wykonywane; 1994 r. - opracowana prze/. IPi.SS, dostosowana do wymagań Międzynarodowej Standardowej Klasyfikacji Za wodów ISCO-88)®*.

Zgodnie z uproszczonym modelem kształcenia zawodowego (rys. 12) opuszczająca szkoły zawodowe młodzież trafia na rynek pracy, który ocenia jej przygotowanie i wiedzę, a także oddziałuje na szkołę. Model ten składa się z wielu elementów wzajemnie na siebie wpływających. Aby mógł sprawnie funkcjonować, konieczne jest sprzężenie zwrotne, tzn. aby rynek pracy wymuszał zmiany w edukacji pracowników poprzez ingerencję w cele nauczania, opisy i charakterystyki zawodów.

’ K . S y me 1 a. Kształcenie zawodom: - projektowanie i wdrażania w szkołach zawodowych. (w:) Kształcenie zawodowo w warunkach gospodarki rynkowej, pod red $ M Kwiatkowskiego, Warszawa 1994, K. S y m e 1 a. Standardy programowania treści kształcenia zawodowego, (w:) Model polskich standardów kwalifikacji zawodo-lyych.pod red. M. Butkiewicza, Warszawa-Radom 1995, s. 95-108.

J Kurjaniuk, Funkcje nQrmatyw.no. klasyfikacji Zawodów i Specjalności, dostosowanej do Międzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów i Specjalności /.SCO-88. w modelu polskich standardów kwalifikacji zawodowych, (w:) Model polskich stan-dardów kwalifikacji zawodowych, pod red. M. B ut k i e w j c z a .Warszawa-Radom 1995, s. 53-88.

klasyfikacji zawodów i specjalności oraz jakość i zakres przygotowania profesjonalnego w szkołach.

Rys. 12. Model edukacji zawodowej pracowników v<ykiva!ifikowanych.

Owej nowej jakości w kształceniu zawodowym upatrujemy przede wszystkim w doskonaleniu obecnie funkcjonującego modelu i ewolucyjnym wprowadzaniu nowych rozwiązań programowych, organizacyjno-dydaktycznych i metodycznych, w tym również systemowe podejście do orientacji i poradnictwa zawodowego młodzieży i osób dorosłych.

W strukturze zawodowej i kwalifikacyjnej ogółu pracowników Z. Wiatrowski wyróżnia:

- pracowników bez kwalifikacji,

- pracowników przyuczonych do zawodu,

- pracowników wykwalifikowanych.

Pracownicy bez kwalifikacji to osoby nie posiadające wykształcenia zawodowego, mogące wykonywać prace proste.

Pracownicy przyuczeni do zawodu uzyskali minimum przygotowania do zawodu na konkretnym stanowisku pracy, lecz nie zdobyli formalnych kwalifikacji zawodowych.

Przez pojęcie pracownicy wykwalifikowani rozumie się zbiorowość pracowników: