32773 oogeneza05

Drugą fazę wzrostu cechuje nieznaczne tylko powiększenie oocytu, podczas gdy pęcherzyk przybiera olbrzymie rozmiary (rys. 37, fot. 10) przy czym jego ostateczna wielkość skorelowana jest z rozmiarami ciała ssaka. Wzrost pęchęrzyka związany jest z, powstawaniem wśród komó4 rek warstwy ziarnistej ekscentrycznie umiejscowionej jamy' wypełnionej p ł y me to pę c h erzykowym (liąuor fcdliculi), która gwałtownie się powiększa W miaręsjak płynu przybywa. Jama ta (antrum) dzieli komórki, folikulame na dwie warstwy: jedna, wyściela pęcherzyk od wewnątrz, podczas gdy druga, tzw., wie nieć p r om ienisty¹. (corona radiota) otacza oocyt. Te dwa skupienia połączone- są pasmem komórek zwanych wzgórkiem j a j onośuym (cumulus oophorus). W tym. stadium pęcherzyk nosi nazwę pęcherzyka Graafa. Wzrostowi pęcherzyka towarzyszy rozwój otaczającej go torebki, która nzieli się na łącznotkankową torebkę zewnętrzną .(theca externa) oraz gruczołową, dobrzd unaczynióną torebką Wewnętrzną (theca in-tema). Jest ona miejscem produkcji i wydzielania hormonów płciowych żeńskich, estrogenów, które u samicy, odgrywają rolę w procesie różrO-ctu^por. str. 124);

WTiońcowej fazie wfcrostu pęcherzyk Graafa jest wyraźnie widoczny jako wypuklenie powierzchni jajnika. Pod kontrolą czynników hormonalnych (por. str. 124) dochodzi do owdlacji; Ściana pęcherzyka pęka, oocyt wylewa się wraz z otaczającą go warstwą ziarnistą i płynem pęcherzykowym, trafia do lejka jajowodu i dzięki ruchom rzęsek jajowodu odbywa dalszą drogę w kierunku macicy. Zapłodnienie u ssaków następuje w jajowpdzie. Wydostawanie się komórek jajowych z jajników nosi nazwę jajeczkowanią (owulacji). “

Opróżniony pęcherzyk Graafa wypełnia się krwią, napływającą z pękniętych naczyń krwionośnych torebki. Stwarza .to dogodnte warunki dla szybkich podziałów pozostałych w jajniku komórek warstwy ziarnistej, które zmieniają teraz swój charakter, stając się tzw. komórkami lutei-nowyrni. Powstaje w tek sposób c i a ł k o żółte (corpus luteum), które jest miejscem produkcji hormonu ...zwanego progesteronem (por. str. 124).

Nie wszystkie oocyty ulegają wymienionym wyżej, przemianom. Znaczna ich większość degeneruje w różnych stadiach'rozwoju. Na przykład w jajniku noworodka człowieka znajduje się około 400 Q0O -pęcherzyków pierwotnych, z których tylko około 400 osiąga dojrzałość i kolejno owuluje u dorosłego osobnika.

Prewitellogeneza i witellogeneza    ’

Już dawno, zauwazońó, że w, pełba wykształconą komórka jajowa reprezentuje morfologiczny i fizjologiczny system, którego zróżnicowania cytoplazmatyczne wpływają na przebieg rozwoju zarodka. W okresie wzrostu i witellogenezy gromadzone są w cytoplazmie oocytu cząsteczki nadające określone biochemiczne \ fizjologiczne właściwości blastome-rom, powstałym w wyniku bruzdkowdnia, a później rozwijającym Się z nich tkankom i narządom (por. str. 200). Oogeneza, a szczególnie okres wzrostu oocytu, jest więc istotnym etapom ontogenezy. W związku z tym, w ostatnich latach, zaczęto zwracać szczególną uwagę na procesy występujące w okresie wzrostu oocytu, tu prawdopodobnie znajduje Się klucz do wyjaśnienia wielu zjawisk zachodzących po zapłodnieniu.

W okresie wzrostu cytoplazma oocytu zmienia się zasadniczo, zarówno pod względem jakościowym jak i ilościowym, przede wszystkim na skutejk gromadzenia materiałów zapasowych, określanych ogólnie jako żółtko (Ditellus). Sposób syntezy żółtka i sposób i jego deponowania w cytoplazmie oocytu ' zależy od typu jajnikaj Najogólniej ujmując, w jajniku solitarnym materiał genetyczny f organelle cytoplazmatyczne są szczególnie aktywnie zaangażowane w syntezy. Przeciwnie jest w jajniku typu nutrymentarnego. Tutaj oocyt otrzymuje prawie gotowe substancje, za pośrednictwem komórek odżywczych; aktywność jądra i cy-tofl^my jest odpowiednio mniejsza. Zależności te rozpoczniemy rozpatrywać najpierw na poziomie "cytoplazmy, później przejdziemy do jądra.

Aktywność cytoplazmy. Cytoplazma młodego oocytu, dopiero co powstałego z oogonium, ma prostą^organizację morfologiczną, charaktery-stycznCUla komórek nie zróżnicowanych. W tej początkowej fazie,ooge-nezy z¥wieramewielka._ilość RN A (słabąbażofiindśc), niewiele mitochon-dfióń^ rybosomów i Siateczki wewnątrzplazmatycznej ~(fót. 14):" Stosunki, te gwa|t&®Dnr^ę'^®enia ją po wejściu oocytu ~w. fazę prewitelloge-neży. Rośnie ilość siateczki wegmgtrzplałmatyczntej. szczególnie szorstkiej i nczba mitochondriów. PoslEgując się metędattH^biochemicznymi można wykazać w tym czasie wzmagającą się aktywność ^nzymóyy. zawartych, w TYiitorhnnHriach. np_ mierząc zużycie tlenu przez oocyt. Fazę prewitel-lofęnezy charakteryzuje ponadto bogato rozwinięty układ Golgiega, występujący najczęściej w piptacf dik"tiosomów7'fO^rosżenych w cytóplaz-... ;

. Opisane zmiany zachodzą we wszystkich typach oocytów niezależnie od kategorii )a)nika_t z tym oczywiście, zastrzeżeniem, co juz kilkakrotnie pódKrelfaliśmy, że ich natężenie jest odpowiednio mniejsze - w jajniku; nutrymentalnym niżżolitarnym. W jajnikach n4^ytheńtąrn;yń|i opisane zmiany są przesunięte głównie do trofocytów, \v nich, w okresie pre-witellogenęzy óbserwu j e ślę głównie wzrost liczby- organelli komórkę*-wych. Trofocyty przekazują w prewitellogenezie oocytoin .przede wszystkim RNA, makrocząsteczki białek, pewne ilości tłuszczów i’ węglowodanów, »a u owadów, ponadto — w całości 'rybosomy i mitochondria.

, Oogeneza u płazów i ssaków, zachodząca w łjajniku typu folikular-nego, może być dobrym przykładem głębokich zmian występujących w cytoplazmie Oocytu w okresie j)rewi,tellpgenezy. Młody oocyt żaby, mający średnicę około 0,1 mm, zawiera niewiele rybosomów i mitóchon-

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Obraz
5 (2) OOGENEZA W przeciwieństwie do spermatogenezy proces ten jest prawie zakończony w momenci
oogeneza09 wym do c, pleni zacz! -i góln żeńsS prze nastj wios ciu./ M króir u
oogeneza17 z krwią do gruczołów rozrodczych, które pod ich wpływem przystępują d_ę produkcji gamet
OOGENEZA PTAKA Do układu rozrodczego żęskiego ptaka należy: -lewy jajnik, a prawy jest
81674 oogeneza01 wyru do o< plem[. zaczr •
oogeneza04 wym do oc plemf zaczr ■ D, ;" golną j żeńsk przez
oogeneza08 wyną do c plerc, zacz gólń żeńsl prze nast włos clu.

więcej podobnych podstron