WA308Y0 II10105 POCZATKI SZTUKI173 I djvu

169

harpuny, łuki i strzały, przestajemy się dziwić, że ludzie, którzy wytworzyli taki oręż, umieją wyrzeźbić dokładną postać zwierzęcia*). Bez daru spostrzegawczego i zręczności ręki niemożliwą jest pierwotna sztuka plastyczna, oddająca dokładnie rzeczywistość, a właśnie oba te przymioty jednocześnie są nieodzownie potrzebne w pierwotnym bycie myśliwskim. Pierwotna sztuka plastyczna wraz z jej cechami chcirakterystycznemi staje się dla nas zupełnie zrozumiałą:, jeżeli widzieć w niej będziemy zużytkowanie w kierunku artystycznym dwu zdolności., które u ludów pierwotnych rozwijać się i potęgować muszą na skutek walki o byt. Jednocześnie zrozumiemy, dlaczego uzdolnienia plastyczne są prawie powszechne u ludów pierwotnych. Gdzie każdy musi być zręcznym myśliwym i rzemieślnikiem, tam każdy może być znośnym rysownikiem i rzeźbiarzem. Z drugiej strony staje się również zrozumiałym fakt, że talent plastyczny jest wśród niższych plemion rolniczych i pasterskich zjawiskiem równie rzadkim, jak częstym jest u ludów myśliwskich. Fritsch dobitnie zaznacza różnicę pomiędzy żywemi szkicami Buszmenów a „śmiesznie sztyw-nemi figurami zwierząt, któie z trudnością lepią i rzeźbią Bantowie“. Różnicę tę między obu wymienionemi rodzajami kultury można wykazać wszędzie, jakkolwiek nigdzie nie występuje ona tak jaskrawo, jak w Afryce południowej.

0 ile rolnicy i pasterze przewyższają myśliwych pod względem kultury, o tyle ustępują im w zakresie sztuk plastycznych, co—zaznaczmy mimochodem — świadczy, że stosunek pomiędzy kulturą a sztuką nie zawsze jest tak prosty, jak sądzą niektórzy filozofowie sztuki. Dla nas zjawisko to, pozornie tak niezwykłe, jest zupełnie zrozumiałe. Tryb życia

1 zdobywania pokarmu nie zmusza ani rolników, ani pasterzy do ciągłego wydoskonalania zmysłu spostrzegawczego i sprawności ręki, dzięki czemu zdolności te zanikają, zaś z niemi i talent dokładnego odtwarzania przyrody.

*) Por. rysunki broni myśliwskiej u Boasa: The Central Eskimo.

http://rcin.org.pl