43959 P1020130
był też najpoważniejszy specjalista w dziedzinie numizmatyki celtyckiej — K. Pinik, który udoskonalił i (rozwinął tezy tej szkoły 1 2 3,
Obecnie istnieją nadal zwolennicy „stairej” szkoły. Starają się oni podważyć słuszność późnego datowania najstarszych typów monet celtyckich, postulowanego przez K. Pinka i wskazują na fiaikty trudne do pogodzenia z jego chronologią le. W niniejszym opracowaniu opieram się w zasadzie na poglądach K. Pinika z uwagi na poważne argumenty natury numizmatycznej przemawiające za słusznością jego tez, a także ze względu na istnienie zbieżności pomiędzy rozpoczęciem celtyckiego men-nictwa (według datowania K. Pinka) z początkiem okresu największego rozkwitu gospodarczego społeczeństw celtyckich. Trzeba zaznaczyć, że chociaż istnieje olbrzymia (rozpiętość pomiędzy datowaniem niektórych typów monet celtyckich według „starej” i „nowej” szkoły, bowiem może ona wynosić nawet około półtora wieku (koniec IV i koniec pierwszej połowy II w. p.n.e.), .to jednak w wypadku najbardziej interesujących nas okazów rozpiętość ta właściwie nie istnieje. Monety typu Atena Alkis (Alkidemos) zostały bowiem powszechnie uznane za naśladownictwa celtyckiej drachmy z Italii, która na awersie posiadała wyobrażenie przejęte z monet rzymsko-kampańskich drugiej połowy III w., rewers zaś z tetradrachm Filipa V Macedońskiego z końca tegoż stulecia 10. Tak więc najstarsze okazy monet typu Alkis, datowane przez K. iPdmka na czas kolo reku 150 p.n.e., a nieco wcześniej przez K. Castelima, nie mogłyby być Obecnie w żadnym wypadku uznane za wcześniejsze, aniżeli z początku II w. p.n.e.; nie były zresztą datowane wcześniej przez poważnych przedstawicieli „starej” szkoły (R. Paulsen, R. Forrer).
Aktualnie znamy z ziem polskich: Śląska, Kujaw i Małopolski (mapa 1), 3 skarby .złotych monet (Brzezinka Średzka, Gorzów, Inowrocław),
10 (11 ?) znalezisk pojedynczych monet (Cieszyn, Krakóiw-Grzegórzki, Masłów, Nowa Cerekwią — 2 okazy, Słabęcinek, Świątniki, Trepcza, Wojszyoe, Wrocław — Psie Pole ?, Zbarowice), a ponadto kilka monet złotych z miejscowości nieznanych (1 — iz okolic Inowrocławia, 1—3 z okolic Krakowa, 2 — ze Sląśka ?, 1 — bez żadnych danych, może jeszcze 1 ? — iz Bytomia) 4 5. Skarb z Inowrocławia zawierał 4 monety (2 zaginęły nieopublikOwane), skarb z Brzezinki Sredzłdej — około 30 (tylko 3 z nich zachowane i opublikowane), a skarb z Gorzowa na pewno 25 oka-zóiw oraz prawdopodobnie co najmniej 7 dalszych6. Tak więc łączna liczba monet złotych, znalezionych i zarejestrowanych na ziemiach polskich, wraz z .okazami pochodzącymi przypuszczalnie z naszego terenu, wynosi około 84—85 .sztuk (iwobec 9 — 16 srebrnych).
W przedstawionych niżej ustaleniach chronologicznych będę się. posługiwał schematem rozwoju menniictwa celtyckiego na obszarze ziem czeskich, opracowanym przez K. Castelina, który dokonał najszczegó-łowszej jego klasyfikacji7 8. Najstarszą, złotą monetą celtycką, znalezioną na naszych ziemiach, jest stater typu Nike z Trepczy. Jest to bezspornie jeden ze starych okazów w tej grupie monet, w jego rysunku nie pojawiła się jeszcze 'bowiem stylizacja celtycka **. Dalszy stater typu Nike, z okolicy Inowrocławia (tabl. I, 1), przedstawia swoistą, rzadką odmianę wśród okazów tego typu. Startery typu Nike są (zwykle dość wiernym) naśladownictwem startera Aleksandra W. Macedońskiego. Miejsca lub miejsc emitowania tych rzadkich monet nie ustalono dotąd bezspornie. Istnieje sugestia, że były one (część z nich ?) bdrte na Morawach9. K. Castelin datował je na początkową fazę okresu A menniictwa celtyckiego (na .ziemiach czeskich), a więc na drugą ćwierć II w. p.n, e, 6. Okaz
205
Oprócz K. Pinka do zdecydowanych zwolenników „nowej szkoły” należą m. in.: J. Filip, A. Kerenyi d R. Pittiani.
11 Krytycznie w stosunku do poglądów „nowej szkoły” wypowiadali się ostatnio: C. A. Mo berg (o. c.), E. Koln f kova (Należ rimskeho aes grave s kelts-kymi mlncami v Nitre, Slovenska Archeológia, t. 12, 1964, s. 398 n.) i V, On-drouch (Mince Keltov a Ddko-Getov, s. 6 n.). Ponadto także: G. Dimitriu i O. Iliescu (Abouf the issues of the Apollo — Amphipolis type and their role in the currency history of the Geto-Dacians, Dacia, N. S„ t. 3, 1959, s. 259—310). Dokonali oni szczegółowego Opracowania typu „Larissa" vel Apollo — Amphipolis monet „dackich" („wscbodnio-celtyckich”). Typ ten (VII grupa K. Pinka) był datowany przez K. Pinka na lata koło r. 100 pji.e. G. Dimitriu i O. Iliescu uważają, że winno się go datować na schyłek IV i część (zapewne pierwszą połowę) III w. p.n.e. Nawracają więc do systemu chronologicznego „starej szkoły”. Nie można przejść obojętnie obok wysuniętych przez tych badaczy zarzutów w stosunku do założeń K. Pinka, w tym też obok głównego zarzutu „zbytniej generalizacji" problemu chronologii mennictwa „celtyckiego". Z drugiej strony sugerowana przez nich metoda opracowania chronologii poszczególnych typów monet odrębnie, może prowadzić do mylnych wniosków. Jeśli propozycje G. Dimitriu i O. Iliescu odnośnie chronologii typu Larissa przyjmą się w literaturze przedmiotu, pociągnie to za sobą konieczność ponownego przesunięcia w dół datowania wielu typów monet celtyckich (srebrnych), bitych na wschodnim skraju obszaru tzw. mennietiwa celtyckiego. Podkreślić tu należy, te typ Larissa posiada jedynie zasięg lokalny, występuje głównie na terenie Oltenii. Nie posiadamy jego okazów znalezionych na ziemiach polskich i nie istnieją związki nakazujące, wraz ze zmianą jego datowania, dokonania zmiany chronologii większości monet celtyckich z naszych ziem (wyjąwszy ewentualnie monety z Działoszyna, Krzywólki i Medyki).
” Plnk, EinfUhrung, a. 21; tenże, Die Goldprdgung, s. 16—19. Jest to ujęcie odmienne od panującego dawniej, kiedy to wyobrażenie a wers u uważano za odwzorowane z tetradrachmy Aleksandra W., a rewersu — ze statera tego władcy lub Antigonosa Gonatasa (Paulsen, o. c., s. 9).
F. Friedensburg (Schlesiens Miinzgeschcihte tn Mittelalter, część II, Milnzgeschichte und Miinzbeschreibung [w:] Codex Diplomaticus Silesiae, t. XIII, Wrocłaiw 1888, s. 5) domyślał się, że wzmiankowane okazy ze zbioru Haunolda mogą pochodzić z Masłowa lub Bytomia (cytowane za Paulsenem, o. c., s. 57).
” Te 7 dalszych monet to .okazy, które w końcu ubiegłego wieku zawędrowały z Galicji na Śląsk, do Czech i Węgier. Można się domyślać, że pochodzą one z tego znaleziska. To co wiemy o warunkach odkrycia skarbu z Gorzowa wyklucza możliwość odtworzenia pierwotnego jego składu. Naczynie, czy też inny przedmiot zawierający monety, uległo najprawdopodobniej zniszczeniu w czasie orki, a numizmaty zostały rozwleczone przez pług na znacznej przestrzeni (F. Piekosiń-ski, Monety znajdowane w Gorzowie pod Oświęcimiem, WNA, Ł 2, 1893—1895, s. 316 n.). Sugestia J. Potockiego i Z. Wożniaka (Niektóre zagadnienia związane z pobytem Celtów w Polsce, Sprawozdania Archeologiczne, t. 8, 1959, s. 90) odnośnie liczby tych monet, iż mogło ioh być do 100 (błąd korekty powiększył tę liczbę do 1000), jest prawdopodobna, lecz niesprawdzalna.
»» Castelin, Ku keltskimu mincovnictvl; tenże, K periodisaci naśeho keltskiho mincovnictvi. Ostatnio proponuje Jednak wcześniejszą datę (tenże, Złote monety, s. 163).
k. Castelin, Ku keltskimu mincovnictvi naśich zemi, Num. Listy, R. 11, 1956, s. 34—48; tenże, Drobni keltski mince typu Alkis, tamże, s. 130—139; tenże, K periodisaci naśeho keltskiho mincovnictvi, Num. Listy, R. 12. 1957, s. 44—53; tenże, O keltskijch zlatych mincich pedlejśich rad, Num. Listy, R. 14, 1959, s. 3—14; tenże, Zur Chronologie des keltischen Miinzwesens in Mittcleu-ropa, Jahrbuch fiir Numismatik und Geldgeschichte, R. 12, 1962, s. 199—207.
22 Porównaj: S. Stefański, WN, R. X, 1966, s. 251, ryc. 1.
2< K. Castelin, Morauski duchopky, Num. Listy, R. 14, 1969, s. 129 n.; Plnk (Die Goldprdgung, s. 13) lokuje ich mennicę w zachodnich Morawach lub wschodnich Czechach.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Był wybitnym specjalistą w dziedzinie konstruowania i badań maszyn i urządzeń hydraulicznych i wycho
IMG?09 Jak znało kto, umiał Kijowski pokazywać uskrzydlającą moc pamięci historycznej. Ale był też n
IMG?43 mówił mi, że Marek Falenta był też w jego nowym mieszkaniu przy ul. Augustówki I lb m 50. Ale
etyka ip MOlPiP w Krakowie Kraków; 04 marca 201 lr. Specjalizacja w dziedzinie pie
• liczba lekarzy z II stopniem specjalizacji w stomatologii zachowawczej oraz specjalistów w dziedzi
O autorze Prof. dr hab. Marek Pajek jest światowej klasy specjalistą w dziedzinie fizyki zderzeń ato
- Specjalizacja w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego: •
Kadra dydaktyczna KSLprof. dr hab. inż. Marek Fertsch - specjalista w dziedzinie p
Prof. dr hab.Heribert Picht Wybitny specjalista w dziedzinie terminologii, wykładowca uniwersytetów&
IMG 13 integralni dla nich funkcji mieszkalnej ani też Ich isanuv4cl ł dziedzictwa kulturowego.
więcej podobnych podstron