48619 P1240389

158

innej od przedstawianej wylej konfiguracji. Jako Jeden z dowodów służy nie uwzględniający dotychczasowego schematu organizacji handlu eksport własnych wyrobów brązowych (ozdoby w typie stanomlńskim) do wschodniej Jutlan-dii, względnie pośredniczenie w kontaktach północnej Jutlandll z południowo-wschodnią częścią Europy (reeksport kolczyków typu scytyjskiego)³⁸⁸. Zdobycie supremacji w zachodniej połowie Polaki przez kulturę wachodnio-poaorską (wajherowtko-krotoszyńską) w HaD-LA zbiega się z kroaea rozpoczętego w kodcu V ES określonego etapu rozwojowego polllateralnych stosunków europejskiej Północy z Południca³®⁷. Zauważmy Jeszcze,że struktura genetyczna „itą>ortu" południowego na zlaalach polskich w wymienionym okresie unaocznia periodyczną zmienność ośrodków emitujących: początkowo Jest to centrua wschodnioalpeJskie, potem dopiero uczestniczy w wymianie Italia.

Skala przemian w relacjach partnerskich pokaże się w całej doniosłości, gdy uwzględnlsy szerszy przedział chronologiczny przez    włączenie

okresów wcześniejszych. Jak wspomnieliśmy wyżej, naddunajskle (siedmiogrodzkie) centra surowcowo-wytwórcze stopniowo ograniczają kontakty z ziemiami polskimi począwszy od HaA^, redukując Ja do poziomu niemal zerowego w kodcu epoki brązu (z niewyjaśnionych przyczyn)³ . Fakt ten kładzie się cleniea na żywotnych Interesach ludów zasiedlających międzyrzecze Odry 1 Wisły. V HaSj znaczenia szlaku Odry w wymianie dalekosiężnej Jest małe, czego dowodzi dyspersja wybranych „importów" środkowo-wschodnloeuropejsklch (np. kubków brązowych typu Jeniśowlce-JClrkendrup)* Rzeka zachowuje wszak status łącznika północnych 1 południowych grup kultury łużyckiej. Oś wymiany lnterkulturowej przesuwa się na zachód, do dorzecza Łaby 1 nad rubież kultury łużyckiej³⁸⁹. Wpływy południowo-wschodnie idą w górę Dunaju 1 w dół Łaty do Niemiec środkowych oraz północnych, tudzież do południowej Danii (taż oboczną trasą Meklemburgia - Bałt). Wymiana odbywa się zapewne systemem „łańcuszkowym”, przy czym Jedno z jej ważnych ogniw znajduje się prawdopodobnie na obszarze środkowoniemieckim³⁹⁰. w nowym prądzie kulturowym, kulminującym pod koniec HaA 1 na początku HaB³⁹^, surowiec oraz wyroby węglersko-morawsko-czeskle docierają Jednak przede wszystkim do zachodnich ugrupowań środkowoeuropejskich kultur poplalnico-

^likeiikl 1972. s. «5 (supozycja szlaku środkowy Dniepr - Polesie -kajany - Pomorze środkowo 1 Zachodnie - JmlandU). Podług kartograau sporządzone-go póiniej przez tego autora (Prahistorie 1979. ■. 19?. rye. 109) udział Pomory nie Jest w ogóle widoczny. Por. Uktę B e o k e r 19** (trasa przenikania produktów kujawskich: dolno ladodrze - droga aorska - Jutlondia).

^loitriMSki 196*, •. 19.

³⁸⁹    Prahistoria 1979, s. 289ł Strawo 1979, tabl. 36 (mapa).

³⁹⁰    T b r a a o 1960, s. 59, 6C

³⁹¹    » r s n a 1960, s. 8*| I o r t t 1978, s. 1*8.

ttycht w związku * czym równie* północne Niemcy odczuwają deficyt w podaży aetalu. Świadectwem służą: panujący tu wówczas, obserwowany archeologicznie ostry reżim oszczędnościowy (wielokrotne przetopy, zabiegi reperacyjne na vy tworach), a według H. WOstemanna⁵⁹² nawet rabunki grobów z bogatym inwentarzem metalowym w grupie Seddin (Prlgnltz). Zastępczo wykorzystuje się inne surowce. Jak kamień i kość 593^ _v tym położeniu kryzysowym znaleźć się musiała eo >so Skandynawia, z jej rozbudowanym potencjałem wytwór-czys. Nlewykluczc ne, że opisane okoliczności legły u podstaw zainteresowanie ośrodków szwedzkich miedzią uralską, pozyskiwaną szlakiem wsehodnlo-baltycko-wołżańsko-kamskim (por. rozdz. II). Inicjacja szlaku zdaje się teieć w zbliżonym noryzoncle chronologioznym (X - IX w. p.n.e.) oo ograniczenie dostaw metalu naddunajsklego. z oczywistych powodów (bezpieczeństwo 1 ekonomika obsługi długiej trasy wschodniej) Europa Północna nie aoże zrezygnować zupełnie z zaopatrzenia tradycyjnego, to znaczy południowego*

V świeżo powstałej konstelacji kulturowej pojawia się możliwość podjęcia go Jak gdyby _nz drugiej ręki” przez nawiązanie wymiany z zasobnymi kulturami przedalpeJsklmi (m.ln. osad palowych). Nie szłoby w tym przypadku Jednak o prosty reImport, lecz przejmowanie brązu przetworzonego w typowe dla nich asortymenty (mlecze, groty oszczepów, siekierki, noże).Mó-wląp o zjawisku bez wątpienia młodszym od kryzysogennej reorientacji za-

394

opatrzenia naddunaj sklego^ , odnoszącym się do HaB₂_j* czyli wczesnej fazy V EB. Fenomen „Pfahlbaubronzen" na Niżu Niemieckim, Polskim i Południ owoskandynawsk im ma bogatą literaturę*^. Słynny, dość szeroki „Han-delskorridor", którym się rozchodziły, wiódł z grubsza z rejonów zachod-nloalpajako-azwajcarsko-połudnlowoniemleckich, przez dorzecze dolnego Menu, Hesję, dorzecze Solawy i środkowej Laby. Stąd kierował się do zachodniej Meklemburgii, omijając Szlezwik-Holsztyn, i przez Danię Insularaą o-slągał w końcu południowo-zachodnioszwedzką aglomerację osadniczą lcoło jezior Vśttern i V8nern³ • Druga nitka szlaku odbijała gdzieś nad środkową Łabą bardziej ku wschodowi, w stronę dolnego Nadodrza, pólnocnopoaotyskiego skłonu geomorfologicznego, znajdując kres na zachodnim brzegu Zatoki Gdańskiej (ewentualnie na Sambil - 1 znalezisko miecza typu NBri-gen)^. „Korytarz handlowy" nakłada się w niemałym zakresie na strefę kontaktową („Zwischenzone") północnoniemieckiej kultury pól    popielnicowych i kultury łużyckiej, w której to strefie rozwijają się    przejściowo

^²Wflatemann 1978, s« 207.

®I®ni 1970, s. 148. r a a n 1960, s. 84.

toe

Monograficznie przez np« Sprockhoffa 1951.

^ S t r u v e 1979*    113* babi. 36, 37 (mapy szczegółowe). 72

eodtloey).

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
img249 5. Zajęcia w zależności od wieku Dotychczasowe rozważania na temat organizacji zajęć nie uwzg
Maksymalna wysokość podatku komunalnego od przedstawień
img006 (15) WYWIERANIE WPŁYWU PRZEZ GRUPY cej samej kategorii oraz to, co je odróżnia od przedstawic
skanuj0024 (236) 158 II. OD POCZĄTKÓW — DO UPADKU POWSTANIA i tam pierwszy raz okazał się poetą, wyl
skanuj0031 (158) 200 U. OD POCZĄTKÓW — DO UPADKU POWSTANIA nomią, swoją indywidualną, niepodległą ch
IMGi24 (2) 140 Rozdział 4 Zwykle programy nauczania dystansowego zawierają wkłady od przedstawionych
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78960 158 zyka od podniebienia miękkiego, obniżanego przedwcześnie, tzn. prze
SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE M 13.00.00. Beton i po wykonaniu niezależnie od przedsiębiorstwa
HPIM4484 232 Elżbieta Zdltrzemka-Mjutaji o społecznej genezie, rozpocznę od przedstawienia poglądów
DESKA ROZDZIELCZA + Rzeczywisty wygląd może różnić się od przedstawionego na rysunku.Pierwszy kontak

więcej podobnych podstron