38708 P1190098
dów jest czymś niemożliwym (np. cudowne wskrzeszenie, zmartwychwstanie itp.), i również eliminuje je z „tego świata", ze sfery możliwego. Im bardziej natomiast cofniemy się wstecz, w przeszłość, tym silniejsza była wiara w cuda; zakres tego, co cudowne (niewytłumaczalne), musiał się przecież niepomiernie zwiększać. Dawniej było więc łatwiej o cuda; ludzie średniowiecza czy starożytności łatwiej wierzyli w istnienie zjawisk nadprzyrodzonych niż sceptyczny i zracjonalizowany człowiek współczesny". Klimat tych czasów był przepojony „cudownością”; przy niskim poziomie realnej wiedzy oraz z braku tak licznych dziś przecież form rozrywek, człowiek przeciętny musiał chętnie nadstawiać uszu na wieści o niezwykłych zjawiskach 100 — tak jak małe dziecko chętnie słucha bajek.
Cud stanowi więc sposób korygowania zachwianego ładu kosmicznego, sposób przywracania światu stanu Kosmosu. Ład, porządek kosmiczny, stanowi nader ważne pojęcie w religiach, podobnie jak we współczesnych społeczeństwach pojęcie praworządności czy sprawiedliwości społecznej. Słyszymy często o takich pojęciach, jak fatum czy kismet, Mojra czy Ananke ui; terminy te, wraz z wieloma podobnymi, wyrażały przekonanie, że cała rzeczywistość — a więc zarówno przyrodnicza, jak i ludzka, a nawet świat pozaziemski i bogowie — podlega Jednemu wspólnemu prawu 1 2
„równowagi”, kosmicznej „praworządności”. To pojęcie „porządku kosmicznego” miało oczywiście różne stopnie dojrzałości i różne odcienie, zależnie od szczebla rozwojowego danej religii oraz — przede wszystkim — od sytuacji społecznej danego ludu i jego religii. Różne religie akcentowały też różne strony koncepcji „ładu kosmicznego", większość uwypuklała jednak aspekt „mądrościowy” w owym ładzie, tzn. odnosiła go do atrybutu wszechmądrości i Opatrzności bogówłM. Słyszeliśmy przecież o teologicznym zwrocie katolickim „boska ekonomia świata" lub o Logosie,*2. W religii Indii (braminizmie) mamy do czynienia z ritą lw, w Chinach (szczególnie w taoizmie) z tao >•*, w dawnym Iranie z aszą 10ł, a w starożytnym Egipcie z maat,OT.
W starszych religiach (np. w antycznej Grecji) sami bogowie podlegali owemu „przeznaczeniu”, prawu „porządku kosmicznego". Naprowadza nas to na myśl, że koncepcja „ładu kosmicznego” składa się z kilku, dość różnych zresztą, wątków genetycznych i na celo-
im Z olbrzymiej literatury na te tematy najważniejsze tu dla nas są — E. Stukemeler: Ober Schtcksal und Yórtehung, Luzem 1949, oraz R. Ringgren: Word and W Udom. Studtas in Che Hypostatization of DitHna Qualities and Functions in the Ancieat NMr Kost, Lund 1947.
im Greckie Logot (tłumaczone jako „Słowo** — zob. np. Ewangelia Jana I, 1—18) ma swoją długą przedchrześcijańską Ł przed teologiczną historią. Najważniejsze spośród setek prac o Logoste omawiam w artykule Stan badań nad Łopotem, „Euhemer. Przegląd Religioznawczy”, Warszawa 1962, nr 6, s. $—10.
im Podstawowa, choć nader sporna praca o rlcie to — H. Lbders: Voruno. If. Yaruna und das Rita. GAttingen 1989.
los Bliżej o tao zob. Chung-yuan-chang: Tao and the sympatiiv o/ all things, „Eranos-Jahrbuch”, r. XXIV. Zurich 1988. s. 40-40.
lot o oazy pisali m. in. J. Ducheent-Oulllemin: La Logos en hm et en Grece. „Filosofia”, Torino 190. i. 4. s, 849-861; B. Geiger: Amesha Spentas, Wleń 1916.
io7 o maat (i bogini Maat) pisali J. C. Bleeker: De betefceule no da goddtn Maat, Leyden 1939; A. Moret: Ła doctrins de Maat, ,.Revue cTegyptologie”, Parts 1946, IV, s. 1—14. oraz H. Ringgren. lamin, s. 48-81.
107
M Choć 1 w takim sadzi* wskazana Jest ostrożność, przypomnijmy sobie bowiem „epidemie'’ cudów u nas w latach pięćdziesiątych.
MS Dla zrozumienia klimatu „cudowności" w średniowieczu warto przejrzeć zbiory Żywotów świętych. Jak np. słynną Złotą legendę
da Voraglnc, cyt. wyd. O czasach starożytnych rob. np. K. Kautsky: Pochodzenie chrzaJciJadstio*. Warszawa IBM. s. 110—111, 113—133, oraz Apulejusz: Metamorfozy, czyli złoty osioł, Wrocław 1053.
mi o motrach zob. np. 3. Parandowskl: Mllolopla. Warszawa 1*00. wyd. o. o. 177—179. Por. toś H. Posnansky: Nemezis und Adraststa. Bresłau 1030.
IM
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
0000001 30 ciem stołu, tym niemniej, jeśli jest to niemożliwe (np. w warunkach domowych), nie można
skanuj0250 (4) • zakres regulacji prędkości obrotowych, niezbędnych w maszynach roboczych, jest najc
(26) ZK5ZYT B 62 prezentowała cokolwic wyobrazić. milę. lecz/nic/ można i 1/10000 cala jest czymś; k
img045 (5) 88 Anty-antyrelatywizm spektyw nie jest czymś nowym. Nie opuszcza nas nigdy duch kardynał
skanuj0022 (33) Równość w sensie materialnym. Wtedy gdy równa jest siła głosów Np. Wybory: 2 okręgi
skanuj0250 (4) • zakres regulacji prędkości obrotowych, niezbędnych w maszynach roboczych, jest najc
img022 (5) kich wolność jest czymś niewiele większym od tego, co Marks nazywał „uświadomioną koniecz
img045 (5) 88 Anty-anty relatywizm spektyw nie jest czymś nowym. Nie opuszcza nas nigdy duch kardyna
Soloniowacizna makabra
IMGU02 Zywlanla szych". Jeśli obiad jest niskokaloryczny złożony, np. z rosołu i sztuki mięsa z
skanuj0075 3 75 • Warunek - czynnik od którego uzależnione jest istnienie czegoś,
więcej podobnych podstron