DSC50 (2)

80 Zanik bipolaryzmu i nowy porządek

uznać za archetyp pozimnowojennego sposobu odpowiadania na zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego.

Istotną i pozytywną rolę Rady Bezpieczeństwa w pozimnowojennym świe-cie zdawały się potwierdzać udane operacje pokojowe ONZ w Afryce na samym początku lat 90. Dzięki mandatowi RB NZ niepodległość w drodze demokratycznych wyborów uzyskała Namibia. Udało się także zakończyć wojny i przeprowadzić wybory w Mozambiku i Angoli. Ten pozytywny trend został zatrzymany fiaskiem operacji ubezpieczania ppmocy humanitarnej w_Somalii, PrTywrńdć nadzieję”, w latach 1992—93 (szerzej w dalszej części książki). Wiara w możliwość odgrywania przez Radę Bezpieczeństwa roli zapisanej w Karcie NZ przejawiła się na początku lat 90. także w apelach o jej zreformowanie, a ściśle rzecz biorąc, rozszerzenie składu stałych członków Rady oraz zwiększenie liczby członków niestałych. Miało to zwiększyć jej legitymizację, a co za tym idzie dać większy autorytet i zdolność wcielania w życie (a niekiedy wymuszania) podejmowanych przez nią decyzji. Kampania na rzecz reformy RB NZ osiadła po 2-3 latach na mieliźnie. Zanim do tego doszło, jeszcze na fali nowej wiary w moc Narodów Zjednoczonych, uwolnionych z ciasnego gorsetu zimnowojen-nej konfrontacji Wschód-Zachód, 31 stycznia 1992 r. w Nowym Jorku odbyło się spotkanie na szczycie pięciu mocarstw, stałych członków Rady Bezpieczeństwa. Zwrócili się oni z wnioskiem do ówczesnego sekretarza generalnego Organizacji, Boutrosa Boutrosa-Ghali, o przygotowanie specjalnego raportu poświęconego roli ONZ w zapewnianiu bezpieczeństwa w pozimno wojennym świecie.

17 czerwca 1992 roku Boutros-Ghali przedstawił swój głośny raport zatytułowany Ągendader_Pęace (Program dla pokoju). Zawierał on nie tylko nową wizję roli ONZ w działaniach na rzecz pokoju, ale także cały szereg zdefiniowanych pojęć, którymi odtąd będzie się posługiwać społeczność międzynarodowa w tej dziedzinie. W dokumencie mówiło się o dyplomacji prewencyjnej, nie tylko opeace-keeping, ale i o zaprowadzaniu oraz wymuszaniu pokoju (peace-making, peace-enforcement), o wczesnym ostrzeganiu i wyprzedzającym dyslokowaniu oddziałów ONZ (aby zapobiec rodzącemu się konfliktowi), a wreszcie o budowaniu pokoju i odbudowie państwa po konflikcie (post-conflict peace building, nation-building). To miały być nowe zadania ONZ, zlecane jej wraz z zapewnianiem odpowiednich środków przez Radę Bezpieczeństwa. Jednym z takich środków miały być stałe siły zbrojne wydzielone przez każdy kraj, jednolicie wyszkolone i pozostające do dyspozycji RB, która mogłaby z nich korzystać w razie nagłej potrzeby. Większa rola miała być także przyznana organizacjom regionalnym (zgodnie z rozdziałem VIII Karty). Sekretarz generalny NZ zwrócił w swyiu raporcie uwagę na znaczenie demokracji dla utrzymywania bezpieczeństwa i p°* koju, w tym również demokracji w stosunkach międzynarodowych (within the family of nations)^H.

¹⁴ Tekst raportu w: S1PRI Yenrhnńlr _____