P1200754

^ZB STUDIÓW NAD CMENTARZYSKAMI BIRYTUALNYMI 157

Ryc. 4. Strzelce Opolskie-Adamowice, grób .1/1936 — Grab 3/1936

Grób szkieletowy bez obsuwy kamiennej - Kórpcrgrab ohne Sieinpackung

Naeh F. Ilufnagel

wą na południe. Układ odwrotny, głową na północ, stwierdzono tylko w Lasowicach Małych, pow. Olesno³'¹, Podborzanach, pow. Strzelce Op.³⁷, i Świbiu, pow. Gliwice¹*. Natomiast na cmentarzyskach w Ku-niowie, pow. Kluczbork¹*, Strzelcach-Adamowicach⁴⁰i Szymiszowie, pow. Strzelce Op.⁴¹, zaobserwowano szkielety ułożone głowami na północ i na południe. Wydaje się, że składanie zmarłych głowami na północ było charakterystyczne raczej dla okresu halsztackiego.

Na cmentarzyskach, gdzie stan zachowania materiałów kostnych na to pozwalał, stwierdzono, że zmarłych składano w jamach zawsze na wznak w pozycji wyprostowanej, z twarzą skierowaną ku górze⁴².

^M Dobrzańska, Gedl 1962, s. 143.

¹⁷ Gedl 1962d, s. 112.

” Stankiewicz-Węgrzykowa 1972, s. 50.

^M Gedl 1966b, s, 17.

⁴⁰ Hufnagel 1941, s. 91.

⁴¹ Gajewski 1959, s. 119-120.

⁴¹ Niewielkie odchylenia czaszek od tej pozycji są raczej przypadkowe, a nie zamierzone (T. Malinowski 1962, s. 45; Szydłowska 1972, s. 169).

Natomiast w układzie rąk panowała swoboda. Zaobserwowano następujące warianty ułożenia rąk: wyprostowane wzdłuż ciała (najczęściej), złożone dłońmi na łonie, skrzyżowane na piersi, i to przeważnie wysoko, tuż poniżej brody, złożone dłońmi na obojczykach lub na stawach barkowych, tak że kości przedramienia leżały na ramieniowych. Zauważono przy tym, że u kłód ręki prawej i lewej nic zawsze był jednakowy (ryc. 2-4).

Zmarli składani byli do grobów w ubiorach, o czym świadczą pośrednio metalowe części strojów, jak również uzupełniające ubiór liczne ozdoby (ryc. 2, 3 i 5). Nie stwierdzono natomiast dotąd śladów ewentualnych trumien drewnianych. Jedynie na cmentarzysku w Świbiu zaobserwowano na dnach jam grobowych podłużne zaciemnienia, pozostałe po jakichś drewnia-

Ryc. 5. Łabędy-Przyszówka, pow. Gliwice, grób 65 — Grab 65

Orób szkieletowy, w którym o położeniu zupełnie nie zachowanych szczątków zmarłego świadczył jedynie układ ozdób brązowych.

Kórpcrgrab in welchem die Lagę der gAnzlich fehtenden Kdrpsrdbcrreste nur durch die Anordnung des Bronzeschmuckes bczeugt wurde