P3280004
Nowomowa
(Rekonesans)
Jak ten język nazwać? Propagandowym — ze względu na ceL któremu służy? Partyjnym bądź oficjalnym — ze względu na odntestema instytucjonalne? Komunistycznym — z racji odwołań ideologicznych9 Wadą tych określeń jest to, że każde z nich koncentruje uwagę na jednej tylko stronse zjawiska. Sięgnę więc po nazwę w miarę neutralną, przejmę od Geotgea Orwella termin nowomowa (newsptak\ wskazujący przede wszystkim nu nowość tego języka w porównaniu z mową klasyczną Ta echa me mole budzić wątpliwości i nie przesądza o pozostałych jego włak»wośct»efe.
Nowomowę analizować będę na podstawie materiału najlepiej rm znanego* a więc jej polskiej wersji. Przyjmuję założenia konsekwentnie yynchfntf&ttk choć wiem, że w ciągu kilku dziesięcioleci uległa ona interesu iacvm ewmucmm.. znaczącym i wartym opisu (wymagałoby to rozległych studiów) Mówiąc o nowomowie, nie uwzględniam więc w zasadzie wymiaru czasowego, choć świadom jestem, jak ważne są różnice w jej obrębie, np między okresem stalinowskim a okresem marcowym. Chciałbym ujawnić jej cechy nagstotrnet* sze, one zaś mają charakter inwariantny (co najmniej w dużym stopniu) Większość przykładów czerpać będę z końca lat sześćdziesiątych t z lat ostatnich1. Nie będę też wprowadzał rozróżnienia na nowomowę w stanie „normalnym” i nowomowę z czasów kampanii (odwołuję się tutaj do błyskotliwego eseju Anny Chmielewskiej)2, oba te stany skupienia traktuje na równych prawach, choć — oczywiście w użyciach kampanijnych właściwości tego sposobu mówienia występują w postaci szczególnie widocznej i w szczególnym zagęszczeniu.
I jeszcze jedno założenie ogólne: do nowomowy podchodzić można w sposób dwojaki. W perspektywie pierwszej przedmiotem zainteresowania są przede wszystkim właściwości tego języka, jego mechanizmy semantyczne, uwaga koncentruje się na nim samym. W perspektywie drugiej mamy do czynienia z tym, co nazwałbym oznakowym czytaniem nowomowy traktuje się ją wówczas jako oznakę, z której — gdy odpowiednio się ją interpretuje (a więc uwzględnia nie tylko to, co bezpośrednio dane, ale także presupozyęje) — można się wiele dowiedzieć (o świadomości społecznej, o technice władzy itp.). Rozpatrywana w tych kategoriach, nowomowa jest wielkim źródłem —historycznym, socjologicznym, psychologicznym. W szkicu tym przyjmuję konsekwentnie pierwszy punkt widzenia: interesuje mnie sama nowomowa
Tj. i końca lat siedemdziesiątych.
A. Chmielewska Kampania, „Zapis1* nr 4 (1977).
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
P3280004 Nowomowa(Rekonesans) Jak ten język nazwać? Propagandowym — ze względu na ceL któremu służy?
DSC04173 (2) Nowomowa(Rekonesans) Jak ten język nazwać?/Propagandowym — ze względu na cel, któremu s
img098 (11) r ma się cel do środków, których pożądamy ze względu na cel. A stąd jest oczywiste, że p
Czarnek o kościelnej pedofilii: - Tak, Kościół, tak jak i wszystkie inne środowiska - ale ze względu
- Tak, Kościół, tak jak i wszystkie inne środowiska - ale ze względu na swoją wyjątkową misję i
img098 (11) r ma się cel do środków, których pożądamy ze względu na cel. A stąd jest oczywiste, że p
img098 (11) r ma się cel do środków, których pożądamy ze względu na cel. A stąd jest oczywiste, że p
Turbo Pascal Język ten, ze względu na mały stopień trudności w opanowaniu, wykorzystywany jest przed
Zdjęcie0183 (3) 6 Segregowanie obrazków ze względu na występujące w ich nazwach samogłoski.. Dzieci
SYGRYDA STORRADA. 49 1. 9. śniej jak r. 1000, a i urodziny Knuta, ze względu na przytoczone poprzedn
1.2. Jak dbać o wątrobę i woreczek żółciowy? Wiemy już, że choroby wątroby, ze względu na funkcje, j
S6300633 wszystkie powstałe w ten sposób wyrażenia są dziś czytelne (ze względu na zanik znaczenia p
IMGW69nd c.d. Rodzaje pytań w kwestionariuszu Zarówno pytania o opinie jak i fakty, ze względu na sw
Interna 0 Jak można zróżnicować zapalenie płuc, jakie są ich przyczyny? Ze względu na objawy klinicz
więcej podobnych podstron