15303 Scan 120303 0005

120 Rozdział VI. Ustrój administracji państwowej i

nym dla członków rządu i nie ponoszą odpowiedzialności przed Sejmem ani przed Trybunałem Stanu. Podlegają Prezesowi Rady Ministrów lub odpowiednim ministrom resortowym, którzy posiadają też prawo ich powoływania i odwoływania. „Przyjęło się dla nich ogólne określenie urzędy centralne, co z jednej strony, akcentuje ich ogólnokrajowy zakres działania, a z drugiej strony, odróżnia od ministrów, jako naczelnych organów administracji rządowej” (A. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2005, s. 302-303).

Na szczególną uwagę zasługuje Kancelaria Rady Ministrów. Zapewnia ona obsługę merytoryczną, prawną organizacyjną techniczną i kancelaryjno-biurową Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, wiceprezesów Rady Ministrów, Kolegium do Spraw Służb Specjalnych oraz Rady Legislacyjnej. Kancelaria zapewnia również obsługę pełnomocników Rządu, komitetów, komisji wspólnych, rad, zespołów oraz innych kolegialnych organów pomocniczych, doradczych i opiniodawczo-doradczych (§ 1 zarządzenia Nr 124 Prezesa Rady Ministrów z 25.11.2005 r. w sprawie nadania statutu Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, M.P. Nr 75, poz. 1050 ze zm.). W praktyce wykonuje ona także cały szereg zadań związanych z koordynowaniem prac w ramach rządu. Na czele Kancelarii stoi Szef Kancelarii, którego powołuje i odwołuje premier. Kieruje on Kancelarią mając do pomocy: sekretarza, sekretarzy i podsekretarzy stanu w Kancelarii, Dyrektora Generalnego Kancelarii oraz dyrektorów komórek organizacyjnych Kancelarii. Poza tym Szef Kancelarii może tworzyć i znosić zespoły doradcze i opiniodawcze do opracowania spraw zleconych przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów, określając skład osobowy, zakres i tryb ich działania oraz zasady ich obsługi. Obok wyżej wymienionych podmiotów działają jeszcze przy Prezesie Rady Ministrów dwie wyodrębnione jednostki organizacyjne; są to: Rządowe Centrum Legislacji i Rządowe Centrum Studiów Strategicznych. W ramach kompetencji pierwszej z nich jest koordynacja działalności legislacyjnej Rady Ministrów, premiera i innych organów administracji rządowej, jak też zapewnienie obsługi prawnej rządu, w tym redagowanie Dziennika Ustaw i Monitora Polskiego. Rządowe Centrum Studiów Strategicznych natomiast prowadzi prace służące premierowi do programowania strategicznego oraz prognozowania rozwoju gospodarczego i społecznego.

Rada Ministrów obraduje na posiedzeniach, które zwołuje, ustala ich przebieg i im przewodniczy Prezes Rady Ministrów (art. 17 RMU).

Posiedzenie Rady Ministrów przygotowuje i obsługuje sekretarz Rady Ministrów, do którego należą również sprawy związane z:

1) przyjmowaniem od wnioskodawców projektów dokumentów rządowych oraz

przekazywaniem ich członkom Rady Ministrów;

2) opracowywaniem protokołu ustaleń przyjętych przez Radę Ministrów;

3) przygotowywaniem dokumentów rozpatrywanych przez Radę Ministrów oraz

przedkładanych do podpisu Prezesowi Rady Ministrów;

4) koordynowaniem działalności legislacyjnej rządu.

Posiedzenia mają charakter niejawny. Jednak Prezes Rady Ministrów może z własnej inicjatywy lub na wniosek zezwolić zaproszonym osobom na przysłuchiwanie się posiedzeniu w całości lub w części oraz na udzielanie wyjaśnień. O przedmiocie posiedzeń oraz o podjętych rozstrzygnięciach Rada Ministrów jest obowiązana informować opinię publiczną, chyba że Premier podjął postanowienie o ich utajnieniu (art. 22 RMU).

Rada Ministrów może w swych ramach tworzyć liczne ciała wewnętrzne i pomocnicze. Najczęściej są to tzw. stałe komitety Rady Ministrów. Działają one jako organy doradcze, a ich celem jest inicjowanie, przygotowywanie i uzgadnianie rozstrzygnięć albo stanowisk Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów w sprawach należących do zadań i kompetencji tych organów. Mogą być tworzone również komitety doraźne dla rozpatrzenia indywidualnej, konkretnej sprawy oraz rady i zespoły (art. 12 RMIJ).

3. Powoływanie i odpowiedzialność rządu

Procedura tworzenia Rady Ministrów określona została w art. 154-155 Konstytucji. Przewidziano tu trzy następujące po sobie, alternatywne procedury tworzenia rządu, ukształtowane w taki sposób, aby jedynie niepowodzenie poprzedniej procedury powodowało przejście do następnej.

Pierwsza procedura

Rozpoczyna się od desygnowania Premiera przez Prezydenta. Następuje to po przyjęciu dymisji dawnej Rady Ministrów. Nowy Premier ustala następnie skład rządu. Jeśli zostanie on zaakceptowany przez Prezydenta ten powołuje rząd w terminie 14 dni od przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów lub od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu. Powołanie nowego rządu (i przyjęcie od niego przysięgi) nie kończy bowiem jeszcze procedury. Nowo powołana Rada Ministrów musi uzyskać następnie akceptację Sejmu. Premier, w ciągu 14 dni od dnia powołajiia rządu, na posiedzeniu Sejmu wygłasza przemówienie, będące programem działania nowego rządu (expose), a następnie następuje dyskusja i głosowanie. Uzyskanie wotum zaufania przez rząd wymaga bezwzględnej większości głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Brak wymaganej większości powoduje obowiązek premiera do złożenia dymisji Rady Ministrów (Prezydent ma obowiązek taką dymisję przyjąć). Jeśli rząd jednak uzyska w Sejmie wymaganą większość, procedura tworzenia rządu dobiega końca.

Druga procedura

W przypadku nieuzyskania wotum zaufania przez nowo powołaną Radę Ministrów inicjatywa wraca do Sejmu, który w terminie 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek pozostałych członków rządu. Kandydatów na nowego premiera mogą zgłaszać grupy liczące co najmniej 46 posłów. Wskazany Premier prezentuje na posiedzeniu Sejmu program działania oraz skład rządu. W dalszej kolejności przeprowadza się głosowanie nad wotum zaufania. Dla jego uzyskania wy-