Scan 120303 0007

124 Rozdział VI. Ustrój administracji państwowej

rainistracją rządową”. Zapis ten wyraźnie określa charakter tego organu jako organu władzy wykonawczej.

Konstytucja nie ustala w sposób pełny kompetencji Rady Ministrów, stąd dla uzyskania pełnego ich obrazu należy wziąć pod uwagą regulacje ustawowe. Jednak na potrzeby skryptu wymienię jedynie te o charakterze podstawowym, a wskazane w art. 146 ust. 4 Konstytucji. Należą do nich:

1) zapewnianie wykonania ustaw,

2) wydawanie rozporządzeń,

3) koordynowanie i kontrola prac organów administracji rządowej,

4) ochrona interesów Skarbu Państwa,

5) uchwalanie projektu budżetu państwa,

6) kierowanie wykonaniem budżetu państwa oraz uchwalanie zamknięcia rachunków państwowych i sprawozdań z wykonania budżetu,

7) zapewnianie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa oraz porządku publicznego,

8) zapewnianie bezpieczeństwa zewnętrznego państwa,

9) sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,

10) zawieranie umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji oraz zatwierdzanie i wypowiadanie innych umów międzynarodowych,

11) sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności kraju oraz określanie coroczne liczby obywateli powołanych do czynnej służby wojskowej,

12) określanie organizacji i trybu swojej pracy.

Jak już zostało wspomniane, Konstytucja - jeśli chodzi o akty powszechnie obowiązujące - przyznaje Radzie Ministrów kompetencje do wydawania rozporządzeń. Odnośnie do prawa wewnętrznego rząd może stanowić uchwały (art. 93 ust. 1 Konstytucji).

IV. Prezes Rady Ministrów 1. Pozycja ustrojowa

Konstytucja z 1997 r. - w porównaniu z wcześniejszymi regulacjami w tym przedmiocie - wyraźnie wzmocniła pozycję Prezesa Rady Ministrów. Wśród wy- i znaczników pozycji premiera wskazać można na czynniki o charakterze prawnym j i pozaprawnym. Z punktu widzenia pierwszego czynnika, Prezes Rady Ministrów ii jest w obecnym stanie prawnym w pełni samodzielnym naczelnym organem ad- | ministracji rządowej, o własnych, szeroko zakreślonych kompetencjach. Z per- | spektywy czynnika drugiego, jest on szefem rządu, a jego szczególna pozycja wynika | przede wszystkim z przesłanek politycznych, bowiem zostaje nim zwykle lider partii, | która wygrała wybory. Jest więc to osoba wpływowa, na tyle silna by zorganizować | rząd, a następnie utrzymać koalicję rządową.

2. Kompetencje

Istotne dla tej instytucji znaczenie posiada art. 148 Konstytucji, który stanowi, że Premier:

1) reprezentuje Radę Ministrów,

2) kieruje pracami Rady Ministrów,

3) wydaje rozporządzenia,

4) zapewnia wykonanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,

5) koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,

6) sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach,

7) jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej.

Premier reprezentuje Radę Ministrów oraz kieruje jej pracami. Z przedstawionego zapisu można wywieść ogólną zasadę prymatu Premiera, „który nie jest tylko pri-mus interpares w odniesieniu do pozostałych członków rządu, lecz odgrywa rolę aktywnego kierownika, kontrolera i koordynatora. W połączeniu z dużym utrudnieniem w możliwości uchwalenia rządowi przez Sejm wotum zaufania czyni to z Prezesa Rady Ministrów jednego z głównych graczy na scenie politycznej” (M. Chmaj, G. Herc, Centralne organy administracji, [w:] Prawo..., op. cit., s. 129). Premier zapewnia również wykonanie polityki rządu korzystając z przyznanych mu kompetencji wobec członków Rady Ministrów. Może więc:

1) wyznaczyć ministrowi zakres spraw, w których minister ten działa z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów;

2) żądać informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych lub dotyczących poszczególnej sprawy albo rodzaju spraw od ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody oraz od pracowników urzędów organów administracji rządowej po zawiadomieniu właściwego ministra, kierownika urzędif centralnego lub wojewody;

3) zarządzić przeprowadzenie korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk członków Rady Ministrów;

4) zwoływać, brać udział i przewodniczyć posiedzeniom organów pomocniczych Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów, bez względu na ich skład i zakres działania;

5) zwoływać posiedzenia, z udziałem właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych lub wojewodów i im przewodniczyć;

6) przekazać, z urzędu lub na wniosek właściwego organu albo na wniosek strony, sprawę należącą do właściwości więcej niż jednego ministra lub kierownika centralnego urzędu do załatwienia wskazanemu przez siebie ministrowi, zawiadamiając o tym wszystkie inne właściwe organy oraz strony;

7) rozstrzygać o zakresie działania ministrów w razie sporu kompetencyjnego między ministrami.