ScannedImage 55

Rewolucje jako zmiany sposobu widzenia świata -

tów w pierwszej połowie XIX wieku¹. Historia astronomii przynosi wiele innych, znacznie mniej dwuznacznych przykładów zmian sposobu postrzegania świata przez uczonych pod wpływem przeobrażeń paradygmatu. Czy na przykład można uznać za przypadek, że astronomowie Zachodu dostrzegli po raz pierwszy zmiany w uznawanych poprzednio za niezmienne niebiosach w przeciągu pół wieku no pierwszym sformułowaniu nowego paradygmatu przez Kopernika? Chińczycy, których poglądy w dziedzinie kosmologii nie wykluczały zmian na niebie, o wiele wcześniej odnotowali pojawienie się na niebie wielu nowych gwiazd. Również Chińczycy, i to bez pomocy teleskopu, systematycznie notowali pojawienie się plam na Słońcu całe wieki przed tym, nim dostrzegł je Galileusz i jemu współcześni². Ale ani plamy na Słońcu, ani nowa gwiazda nie są jedynymi przykładami zmian, które zaszły na niebie zachodniej astronomii bezpośrednio po Koperniku. Posługując się tradycyjnymi przyrządami, niekiedy tak prostymi jak kawałek nitki, astronomowie końca XVI wieku stwierdzali wielokrotnie, że komety swobodnie wędrują w obszarach przestrzeni poprzednio zastrzeżonych dla nieruchomych gwiazd i planet³. Ze względu na łatwość i szybkość, z jaką astronomowie dostrzegali coś nowego, patrząc na dawno znane obiekty za pomocą starych przyrządów, ma się ochotę powiedzieć, że po Koperniku zaczęli oni żyć w zupełnie innym świecie. W każdym razie o tym wydają się świadczyć ich badania.

Wyżej przytoczone przykłady zaczerpnięte zostały z astronomii, gdyż w sprawozdaniach z obserwacji ciał niebieskich używa się zazwyczaj języka złożonego z względnie czystych terminów obserwacyjnych, a jedynie takie sprawozdania ujawnić mogą ewentualnie pełną analogię między obserwacjami uczonych a obserwacjami osobników poddawanych eksperymentom psychologicznym. Nie mamy jednak powodu upierać się przy pełnej analogii; wiele można osiągnąć, korzystając z luźniejszego modelu. Jeśli zadowolimy się czasownikiem „widzieć” w jego najbardziej codziennym sensie, szybko stwierdzimy, że mieliśmy już sposobność zetknąć się z wieloma innymi przykładami zmian sposobu postrzegania towarzyszących przeobrażeniom paradygmatów. To rozszerzone użycie terminów „postrzeżenie” i „widzenie” spróbujemy wkrótce uzasadnić, na razie jednak wskażemy, na czym polega ono w praktyce.

Spójrzmy ponownie na dwa spośród naszych poprzednich przykładów z historii elektryczności. - W wieku XVII uczeni prowadzący badania w myśl

207

1

   Rudolph Wolf, Geschichte der Astronomie, Miin-chen 1877, s. 513-515, 683-693. Warto zwłaszcza zauważyć, z jaką trudnością przychodzi Wolfowi wytłumaczyć te odkrycia jako konsekwencję prawa Bode-g°.

2

   Joseph Needham, Science and Civiłization in China, t. III, Cambridge 1959, s. 423-429, 434-436.

3

T.S. Kuhn, Przewrót kopemikański..., dz. cyt., s. 314-319.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
60041 ScannedImage 69 Rewolucje jako zmiany sposobu widzenia świata się nigdy przekonać. Ale dla wię
77227 ScannedImage 59 Rewolucje jako zmiany sposobu widzenia świata Jak dotąd żadna z tych zwiastują
ScannedImage 50 * 10 Rewolucje Jako Zmiany Sposobu Widzenia Świata Historyk nauki, który bada dawne
REWOLUCJE JAKO ZMIANY SPOSOBU WIDZENIA ŚWIATA Historyk nauki, który bada dawne prace naukowe z punkt
ScannedImage 54 Struktura rewolucji naukowych mianę naukowego widzenia świata czy też inne przeobraż
PA270048 perspektywy dokonują przewrotu w sposobie widzenia świata. Wiek zegara jest także wiekiem b
P1010015 (9) rozdział poprzedni); panuje on również nad sposobem widzenia świata przez Dantego. Zaśw
ScannedImage 7 Struktura rewolucji naukowych i od omówionego odkrycia tlenu. Przykład pierwszy: prom
skanowanie0013 (93) os NAHKACJA JAKO SPOSÓB R( i/IIMII NIA ŚWIATA iii Innym jako podmiotowe punkty w

więcej podobnych podstron