70909 skanuj0012 (395)

— 72

UWARUNKOWANIA ROZWOJU TURYSTYKI

do Europy i krajów arabskich, podróżowali na Karaiby i do Ameryki Południowej. Podobne tendencje związane są z operacją wojenną od 2003 roku w Iraku. Konflikt palestyńsko-izra-elski powoduje od kilku lat odpływ turystów z Bliskiego Wschodu na rzecz rejonów spokojniejszych politycznie, np. Cypru, Turcji czy Grecji. Zastępuje się jedną destynację turystyczną inną, bezpieczniejszą i równie atrakcyjną. W rezultacie branża turystyczna krajów sąsiadujących z państwami uwikłanymi w jakiś konflikt czerpie korzyści z zaistniałej sytuacji. Konflikt bałkański w latach dziewięćdziesiątych spowodował zahamowanie ruchu turystycznego w całym regionie, nie tylko w krajach ogarniętych wojną. Na taki stan rzeczy wpływ miała dostępność komunikacyjna, czas podróży i bliskie sąsiedztwo zagrożonych wojną krajów. Wielu ekspertów uważa, że państwo, które nie bierze czynnego udziału w konflikcie, jest często postrzegane przez turystów jako bezpieczne. Efekt substytucji wyjaśnia, dlaczego jedne destynacje są bardziej preferowane od innych (Sónmez, Graefe, 1998).

Informacje prasowe i telewizyjne, na bieżąco dostarczające wiadomości o zamachach terrorystycznych w jakimś regionie, mogą skutecznie wpływać na zmiany planów podróży turystów. Badania jednak dowodzą, że reakcja turystów zagranicznych na zamachy terrorystyczne jest opóźniona. W przypadku chociażby Hiszpanii, po zamachach terrorystycznych w 1996 roku przyjechało prawie 150 tys. turystów mniej, ale dopiero po trzech miesiącach od tych wydarzeń. Można to tłumaczyć głównie tym, że podróże zagraniczne wiążą się zwykle z dużym wydatkiem i turyści niechętnie zmieniają swoje plany podróży, niekiedy nie są w stanie już ich zmienić. Przypuszcza się również, iż mogą oni uważać, że prawdopodobieństwo wystąpienia podobnych wydarzeń w tym samym miejscu jest bardzo małe. Z dotychczasowych obserwacji podobnych zdarzeń wynika właśnie taka prawidłowość.

Istotną rolę w zmianach wielkości ruchu turystycznego odgrywają także niestabilność polityczna, konflikty zbrojne i wojny. W oczywisty, niekorzystny sposób wpływają one na rozwój turystyki nie tylko jednego kraju, ale często całego regionu. Niestabilność polityczna to taka sytuacja, w wyniku której rząd danego kraju został odsunięty od władzy (np. w wyniku zamachu stanu) i kontrolę nad państwem sprawuje jakiś odłam polityczny. O niestabilności można mówić również wtedy, gdy ład społeczny w danym kraju zostaje zakłócony. Przykładem krajów lub regionów o niestabilnej sytuacji politycznej były w ostatnim dwudziestoleciu niektóre kraje bałkańskie. Konflikty na tle rasowym, etnicznym i religijnym miały i często mają miejsce nadal w Afganistanie, Burundi, Rwandzie, Haiti, Sri Lance, Indiach, Pakistanie, Filipinach, Somalii czy w Liberii. To tylko najbardziej charakterystyczne przykłady. Innym trudnym terenem może być Bliski Wschód z niekończącym się konfliktem w Iraku oraz w Izraelu i Palestynie.

Problemy o podłożu politycznym mają znaczący wpływ na ruch turystyczny w danym kraju. W oczach turystów zostaje zatracony przede wszystkim pozytywny wizerunek miejsca jako bezpiecznej i atrakcyjnej destynacji turystycznej. W rezultacie spada liczba przyjazdów turystycznych i wielkość dochodów. Plany rozwoju turystyki zostają odłożone na późniejszy okres.

Obserwuje się pewne ciekawe zjawisko dotyczące nowego segmentu turystów. Bardzo interesującym zjawiskiem w odniesieniu do wojen, terroryzmu i niestabilności politycznej jest pojawienie się nowego typu turystów - tzw. „conflict or war tourists”, czyli turystów podróżujących do miejsc ogarniętych wojną lub konfliktami. To, co charakteryzuje takie osoby, to chęć uczestnictwa lub raczej obserwacja jakichś niespokojnych zdarzeń, bycia ich uczestnikiem. Tacy turyści pragną być częścią zmian kart historii, poszukują dreszczyku emocji, przyjeżdżają do miejsc niebezpiecznych, ryzykując często utratę życia. Drugą grupę „ciekawskich” stanowią dziennikarze i działacze organizacji obrony praw człowieka. Poszukują oni nie tyle wrażeń, co informacji z pierwszej ręki (Sónmez, Graefe, 1998).

Konflikty z jednej strony odstraszają turystów i odwodzą ich od myśli podróżowania w niebezpieczne rejony, z drugiej strony działania zbrojne mogą stanowić ^atrakcję” dla stosunkowo