skanuj0019 (181)

- wodowych ^; głównie 'napływem‘swielkich -mas imigrantów 'i załamaniem :się gospodarki w wyniku Wielkiego Kryzysu. Dezorganizacja społeczna‘ ‘ rozpad grup pierwotnych, niczym nie kontrolowane" współzawodnictwo ' itp. to charakterystyczne ..cechy ■miast amerykańskich^:'tamtego~okresu." Podstawowy błąd tradycyjnej koncepcji urbanizacji polega na traktowaniu takich władnie lokalnych zjawisk jako -uniwersalnych wskaźników wszelkich procesów urbanizacyjnych.

Jednocześnie —^ jak''pisze~Dewey — geneza i charakter wielu faktów, które często bezkrytycznie' wiązane są z miejskim stylem życia, nie muszą być koniecznie uwarunkowane istnieniem miastai Dobrym przykładem jest tu zamożna, wysoko zmechanizowana ' farma w Illinois czy Iowa, niewątpliwie posiadająca wiele z tych rzekomo miejskich cech, które z kolei nie występują w licznych wielkich miastach np. w krajach „trzeciego świata”²¹. Dlatego też rację ma Stewart, gdy stwierdza: ,,[...] porównując różne społeczeństwa jest rzeczą nierozsądną oczekiwać takich samych relacji pomiędzy wielkością osiedla a jego miejskim charakterem. Sekwencja od wielkości ośrodka do jego społecznej struktury nie ma charakteru zależności przyczynowej”. I dalej: „Demograficzne kryterium odróżniania wsi od miasta zawodzi, gdyż stosuje takie same zasady ilościowe do krajów rozwiniętych i zacofanych, farmerów i chłopów, mieszkańców wsi i miast” ²².

Koncepcja kontinuum nie może więc stanowić uniwersalnego narzędzia do analizy wszelkich zmian społecznych, towarzyszących procesowi urbanizacji. Błędne jest bowiem przekonanie, zawarte już w samej idei kontinuum, o stałości, i niezmienności różnic pomiędzy miastem a wsią. W pełni należy się zgodzić z twierdzeniem G. Sjoberga, że różnice te są produktem danego systemu kulturowego²³,. czy też z wypowiedzią T. G. McGee, ^{1 2}

że cechy zarówno miasta, jak i wsi są Obiciem szerszego mu społeczno-ekonomicznego ³. .    | _Ł.-

Konieczne jest w związku z tym zastąpienie izbyt -?ogol^ch.^% ująć .podejściem, które by uwzględniało różnicej^np^pomięlizy’. • społeczeństwami niezurbanizowanymi i zurbanizowanymi,? tżń.‘ * pomiędzy społeczeństwami, w których, w -^najlepszym >razie, istnieją tylko nieliczne centra miejskie, a społeczeństwami, któ_T. re są wysoko uprzemysłowione, rozwinięte gospodarczo i w których większość ludności mieszka w miastach; Jak pisze R. N. Morris: „[...] rozróżnienie to jest ważne, gdyż rezultaty badań mogą zależeć od tego, co jest z sobą porównywane. Miasto*w społeczeństwie zurbanizowanym różni się prawdopodobnie bardzo znacznie od wsi w społeczeństwie, które nie jest zurbanizowane, natomiast znacznie mniejsze różnice występują w porównaniu z wsią w tym samym miejskim społeczeństwie. W związku z tym jest rzeczą ważną, aby nie pomieszać różnic istniejących pomiędzy miastem a wsią w określonym społeczeństwie z różnicami, jakie występują pomiędzy społeczeństwami zurbanizowanymi i niezurbanizowanymi”⁴. Taki sposób analizy zbieranych materiałów uniemożliwiłby, częste obecnie, niemal mechaniczne przenoszenie doświadczeń i teorii stworzonych w społeczeństwach wysoko rozwiniętych ekonomicznie na grunt całkowicie odmiennych systemów społeczno-kulturowych.

Podstawowe w koncepcji Wirtha zmienne nie mają więc charakteru uniwersalnych wskaźników, które w precyzyjny, skrótowy sposób mogłyby sumować wnioski różnych badaczy na temat miejskiego życia. Ograniczony wpływ czynników demograficznych na kształtowanie czy też modyfikację postaw i zachowań mieszkańców różnych miast i wsi wynika z szeregu istotnych przyczyn. Wielkość, gęstość i heterogeniczność są to, jak pisze Gans, zmienne o charakterze ekologicznym, odzwierciedlające jedynie adaptację człowieka do otoczenia. Wskaźniki te nie wystarczają do wyjaśnienia zjawisk społecznych, gdyż

35

1

³ Ibidem.

³ Ch. T. Stewart, The Urban-Rural Dichotomy.

2

G. Sjoberg, The Rural-Urban Dimension in Preindustrial, Tran-sittonoZ and Indusirial Societies, w: Handbook of Modern Sociology, Robert E. L. Faris (ed.), Rand Mc Nally Co., Chicago 1968, s. 131.

3

⁸⁴ T. G. McGee, The Urbanization Process, s. 18.

4

^a R. N. Morris, Urban Sociology, s. 62; na ten. sam temat: G. Sjoberg, Comparative Urban Sociology, w. Sociology Today, s. 342 oraz Harold L. "Willensky, Charlies N. Lebeaux, Industrial Society and Sociai Welfare, Russel Sagę Foundation, Rew York 1958, s. 117.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
skanuj0010 Antykoncepcja W zgodnej opinii większości społeczeństw dzieci , powinny się rodzić w wyni
skanuj0018 (181) tego dążenia, dokonywane przez wczesną awangardę, zasługują na względy nie tylko dl
skanuj0023 (181) ■^jjoii "Tł^
skanuj0026 (181) C. DLA KRÓLESTWA POLSKIEGO (GENERALNE GUBERNATORSTWO WARSZAWSKIE) 100 mm x 65 mm 12

więcej podobnych podstron