skanuj0057

Inny człowiek - pisał Tischner - jest obecny przy mnie poprzez to, co trzeba, abym dla niego uczynił, i ja jestem przy nim obecny poprzez to, co trzeba, aby on uczynił dla mnie. Więź, która między nami powstaje, jest więzią zobowiązania¹.

Z pozostałych koncepcji innego można by zasygnalizować na zakończenie tego wątku moich rozważań psychoanalityczny projekt Jacques’a Lacana². Również w tym projekcie podmiot jest jedynie podmiotem w swym uprzednim wychyleniu się na zewnątrz, ku Innemu. Jednakże Lacanowski Inny jest brakiem nie do usunięcia, nie jest współmierny z podmiotem, a od owego podmiotu dzieli go przedział niepodlegający redukcji³. W formule „Pragnienie Innego”, Inny, będący brakiem utożsamiany jest z innym, który pragnie⁴. Jak pisał Paweł Dybel relacjonujący myśl Lacana, takiego Innego nie sposób poddać procesowi obiektywizacji ani „zrozumieć”. Brak doświadczany wprost, bez wyobrażeniowych „zapośredniczeń”, poraża i obezwładnia tym właśnie, że jest nie-do-pojęcia.

Taki Inny-Brak to odnawiający się nieustannie w mowie ślad swojej własnej nieobecności, który [...] pozwala w niej wypowiedzieć podmiotowi cokolwiek „pozytywnego” na temat siebie, innych i świata⁵.

Postać Innego w „Nowym Swiecie” obecna w emigracyjnej poezji Barańczaka nie jest jednak dokładną ilustracją żadnej z zasygnalizowanych tu teorii ani metodologii. Jest odzwierciedleniem ich kolejnego wariantu w wersji poetyckiej. W opisie owego wariantu poszczególne elementy tych teorii mogą się jednak okazać nader przydatne.

3. Dramat Innego, bohatera wierszy Barańczaka z okresu emigracyjnego, rozgrywa się w realiach Nowego Świata, którego geograficzna nazwa i odpowiadające jej pojęcie pojawia się już w XV wieku w związku z wyprawami Krzysztofa Kolumba zakończonymi odkryciem Ameryki^{6 7 8}. W tekstach poetyckich autora Atlantydy ów „Nowy Świat” staje się jednak wieloznaczną (czasem dwuznaczną, jeżeli chodzi o jego wartościowanie) metaforą. Na migotliwość znaczeń Nowego Świata w liryce autora Atlantydy zwrócił już uwagę jeden z jego pierwszych monografistów, cytowany już Krzysztof Biedrzycki. Jego zdaniem, z punktu widzenia podmiotu lirycznego takich wierszy z okresu krajowego, jak np. Przeglądając czasopismo »Home Garden« (WZ, s. 185)⁹, 21.12.79: But why? (WZ, s. 239), „tamten świat” to Zachód postrzegany z perspektywy mieszkańca Europy Wschodniej, dla którego tamte regiony były długo, w konsekwencji „zimnej wojny” XX wieku, światem mitycznym i na ogół niedostępnym. Ameryka jako „drugi świat” to klasyczne pars pro toto przeciwstawiane „temu” światu. A zatem w przeciwstawieniu „tego” i „tamtego świata” zawarta jest konfrontacja rzeczywistości polskiej i rzeczywistości amerykańskiej. Według Biedrzyckiego tytuł tomu Widokówka z tego świata jest również niejednoznaczny. Poeta sugeruje w nim wprawdzie odczytanie „tego świata” - ziemi, naszego świata ludzi żyjących w perspektywie metafizycznej, lecz w tomie tym zawarta jest także perspektywa geograficznej konfrontacji Za-chód-Wschód, szczególnie w takich utworach, jak Podnosząc z progu niedzielną gazetą (WZ, s. 342)¹⁰. Problem komplikuje się w owym metafizycznym aspekcie, gdyż, zdaniem monografisty, w wypadku polaryzacji ziemski padół - raj, bieguny się zamieniają. Rajem może być zarówno „ten”, jak i „tamten świat” z pierwotnego przeciwstawienia¹¹. Następnie konfrontacja tych dwóch światów przenosi się

115

1

   Tamże, s. 17-18. Por. tamże, s. 54: „Twarz innego jest twarzą ludzkiej biedy. Levinas wymienia trzy przypadki, które odgrywają rolę symbolu [...] Ludzka bieda wzywa ratunku. Jej wezwanie nie zna wymówek. Jest w nim coś absolutnego, mimo, że nie unicestwia wolności, lecz ją wręcz uświadamia”.

2

   P. Dybel, Hieroglify w psychoanalizie Lacana, w: Inny, inna, inne. O inności w kulturze, red. M. Janion, C. Snochowska-Gonzalez, K. Szczuka, Warszawa 2004, s. 20: „Podmiot jest podmiotem Innego”, „Inny Innego nie istnieje”, „Nieświadomość to dyskurs Innego”, „kobieta jest Innym mężczyzny”, „pragnienie jest pragnieniem Innego”, „znaczące braku w Innym”, „duży Inny (In) i mały inny (in)”, „porządek symboliczny jako Inny” (język) - oto kilka najbardziej znanych Lacanowskich formuł Innego”.

3

   Tamże, s. 21, 23.

4

   Tamże, s. 24.

5

   Tamże, s. 28.

6

Hasło: Nowy Świat, w: W. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury,

7

Warszawa 1991, s. 765: „Nazwa na oznaczenie kontynentów Półkuli Zachodniej

8

(Ameryka Północna, Środkowa i Południowa), ukazała się prawdopodobnie po raz pierwszy w tym sensie na dewizie herbowej, nadanej Kolumbowi przez króla hiszpańskiego Ferdynanda V w 1493 r.: „Dla Kastylii i Leonu Kolumb znalazł Nowy Świat”.

9

   Wszystkie cytaty wierszy pochodzą z tomu: S. Barańczak, Wiersze zebrane, Wydawnictwo A5, Kraków 2007.

10

   K. Biedrzycki, Świat poezji Stanisława Barańczaka, s. 161-163.

11

   Tamże, s. 162.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
skanuj0050 (17) Okazy typu E najłatwiej jest wykonać przy pomocy gwon dziownicy. Można przyjąć, że
skanuj0050 (17) Okazy typu E najłatwiej jest wykonać przy pomocy gwon dziownicy. Można przyjąć, że
Przemiany męskości w kulturze współczesnej (10) Koyulof Arclmowłcz szość mężczyzn jest obecnych przy
skanuj0019 Gdy mówimy, że system jest niezupełny czyli posiada luki, to z reguły chodzi nam o brak z
skanuj0014 CO2 podnosi się. Dokonywany jest dzięki temu zapis ilciei wydzielonego CO.?; ■S przewodno
skanuj0019 Gdy mówimy, że system jest niezupełny czyli posiada luki, to z reguły chodzi nam o brak z
skanuj0029 (Kopiowanie) do stężenia w osoczu jest równy 1,01 : 25119. Oznacza to, że w dążeniu do os
zwiększeniu. Hume twierdzi więc, że człowiek jest w stanie wyobrazić sobie wszystko to co nie zawier
34 (465) Biotechnologia jest dziedziną wiedzy o olbrzymiej potędze. To czy będzie ona dla człowieka
Praktyka pisania pracy co zostało uzyskane, jest wystarczającym materiałem, a niekiedy przerasta to,
skanuj0017 W Cielaczki Pysio i Bysio Posłuchaj bajki o cielaczkach Pysiu i Bysiu i rób to, co one. J
skanuj0017 V Cielaczki Pysio i Bysio Posłuchaj bajki o cielaczkach Pysiu i Bysiu i rób to, co one. J
skanuj0043(1) Powiedz, jak nazywają się te przedmioty. Do czego one służą? Co trzeba zrobić, aby każ
62 63 (5) przyjaciół. Ale to nie jest mój pomysł. Mnie się to nie podoba. Nie lubię, kiedy wokół mni

więcej podobnych podstron