skanuj0138 (5)

2X6 DI ONTOLOGIA I I Y( ZNA

W jakim zatem zakresie można i należy mówić o ewolucji i historycznych uwarunkow aniach praw a moralnego i w ogóle porządku moralnego oraz w jakim stosunku pozostają te tw ierdzenia do teorii prawa naturalnego?

Z poprzednich wywodów wynika, że w tradycyjnym rozumieniu moralne prawo naturalne obejmuje niezmienne obiektywne kategorie normatywne ludzkiego postępow ania i dlatego w granicach tego porządku ewolucja w sensie treściowego przekształcania się określonych podstawowych ocen i norm jest niemożliwa. Ten punkt poddany zresztą będzie dokładniejszej analizie i wyraźniej sprecyzowany.

Niemniej jednak z aksjologii wiadomo, że w sferze św iadomego działania ludzkiego mieści się rozległa dziedzina tzw. aktów moralnie obojętnych, czyli w swej moralnej treści nieokreślonych. Ich moralny kształt wyłania się z oddziaływania różnych układów czynników zarówno indywidualnych, jak i społecznych. W miarę ich rozwoju kształt ten może ulegać również ciągłemu doskonaleniu, aczkolwiek nie są wykluczone fazy moralnego regresu (np. całość przemian kulturowych, które Jan Paweł II określił jako „cywilizację śmierci") W każdym ra/ic jest to pole, na którym dokonują się ciągłe procesy ewolucji i history cznego przekształcania się ocen i norm moralnych. Niezmienne prawo naturalne nic wypełnia zatem całej moralności. Na założonym przez nic fundamencie i pod jego normatywem wpływem formuje się konstrukcja norm zmiennych i zrelatywizowanych do warunków miejsca, czasu i osób w dziedzinie aktywności moralnie nieokreślonej.

Obok tej sfery ludzkiego działania jak gdyby zewnętrznej w odniesieniu do zakresu prawa naturalnego, również w obrębie tego prawa wskazać można pewien obszar podatny na procesy moralnej ewolucji. Rzecz w tym. ze w granicach społecznego życia ludzkiego nic od razu zostały urzcczy-wistnionc wszystkie w arunki, od których zależą szczegółowe zastosowania określonych norm prawa naturalnego. Dochod/ą one do głosu w miarę rozwoju ludzkości, a tym samym stw arzają przesłanki do równoczesnej ewolucji w świccic wartości moralnych i imperatywów. Np. prawo autora do zobiektywizowanego tworu swojej myśli jest przedłużeniem naturalnego prawa do własności prywatnej, ale mogło się rozwinąć dopiero na odpowiednim szczeblu umysłowej kultury ludzkości Podobnie przedstaw ia się sprawa z zakresu w olności osobistej w różnych historycznych układach społecznych. A w ięc znow'u odsłania się przed nami znaczny obszar ewolucyjnych przemian w prawie naturalnym. Polegają one na dopełnianiu się pra-wa naturalnego w sferze jego zastosowań do bogacących się nieustannie fonu życia społecznego i indywidualnego. W ten sposób tworzy się sieć dalszych rozgałęzień prawa naturalnego, którego ewolucyjność wyraża się jednak w tym wypadku w stałym uszczegółowianiu sit; norm już danych, nic zaś w wyłanianiu się nowych.

Wskazać wreszcie należy ostatnią płaszczyznę, na której dokonywać się może i powinien proces swoistej moralnej ewolucji. Jest to dziedzina świadomości moralnej ludzkości. I.udzkość poznaje naturalne prawo ino ralne dzięki poznawczym zdolnościom poszczególnych indywiduów. które jednak funkcjonują zawsze w określonych warunkach życia społecznego. Na tej drodze tworzy się system ocen. norm i wzorów moralnych, stanowiący część składową kultury duchowej określonej grupy społecznej, według której formuje się z kolei świadomość moralna poszczególnych osób ludzkich Ten skomplikowany proces odtwarzania się obiektywnego praw a naturalnego w świadomości moralnej grup i indywiduów nic dokonuje się automatycznie siłą niezawodnego mechanizmu. Jest to proces ludzki ogar -niający całego człowieka i poddany oddziaływaniu różnych czynników, które powodują stan rzeczy, że nic od razu i nie cała prawda moralnego prawa naturalnego staje się własnością indywidualnej i zbiorowej świadomości moralnej człowieka. W rzeczyw istości świadomość ta mado przebycia pcw nądrogę w pełnym ogarnięciu normatywnej treści tego prawa i w tych gra nicach jest miejsce na głęboką, obfitującą niekiedy w dramatyczne napięcia ewolucję moralną. Jest to jednak ewolucja pojęć i świadomości moralnej człowieka, nic zaś moralnego prawa naturalnego jako obiektywnej izc-czywistości normatywnej. Dokładniejsze jednak określenie sil napędowych kierunku i faz tej ewolucji wymaga szeregu dodatkowych analiz, który m poświęcone będą następne rozdziały prezentowanej dcontologii.

Zw rócenie uwagi na ewolucyjny charakter stopniowego rozeznania norm prawa naturalnego w łonie moralnej świadomości społecznej pozwala odsłonić jeszcze jeden, do poprzedniego zbliżony wymiar dynamizmu tego prawa. Tym razem chodzi przede wszystkim o proces duchowego wzrostu poszczególnych osób ludzkich. Znowu wypada nawiązać do idei przenikania treści naczelnych imperatywów i norm prawa naturalnego przez wartości obiektywne i absolutne. W wartościach zaś - jak wiadomo - ujawnia się to, co odpowiada człowiekowi jako człowiekowi, co go dźwiga na w > ższy szczebel człowieczeństwa i w ten sposób czyni go naprawdę człowiekiem. bo ..dobrym" człowiekiem. Człowiek dostrzega w wartościach swoistą atrakcję, czyli moralną godność i zacność, które budzą w nim upodobanie do zaw artego w niej ideału jego własnej doskonałości i wyzwalają odpowiednie dążenie. Otóż do lej to właśnie swoistej „siły przyciągania" tkw iącej w wartościach moralnych dochodzi z kolei imperatywność norm prawa naturalnego, co sprawia powstanie nowego źródła moralnej energii

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
skanuj0122 (5) 254 DI-.ONTOLOGIA ETYCZNA żc dzieje się co ze szkodą dla pozostały ch. Typowym przykł
skanuj0152 (2) 16 DI ONTOLOGIA fcTYCZNA dobra fizycznego lub stracił przed karą staje się właściwym
58222 skanuj0144 (3) 2‘>X DI ONIOHKilA KTYC ZNA mym stopniu niezmienne, w jakim niezmienne są pod
skanuj0061 (19) 126 Ontologia społeczeństwa logia winna uwzględniać ten fakt w swoich analizach. Bad
skanuj0004 (25) strzenne, charakter oraz to, w jakim stopniu i zakresie dotyczy on uczestników, a w
23136 skanuj0061 (19) 126 Ontologia społeczeństwa logia winna uwzględniać ten fakt w swoich analizac
skanuj0004 (25) strzenne, charakter oraz to, w jakim stopniu i zakresie dotyczy on uczestników, a w
23136 skanuj0061 (19) 126 Ontologia społeczeństwa logia winna uwzględniać ten fakt w swoich analizac
38391 skanuj0004 (25) strzenne, charakter oraz to, w jakim stopniu i zakresie dotyczy on uczestników
83940 skanuj0162 (3) 136 Df ONTOLOOlA fcTYCZNA ,v zakresie prawa pozytywnego byłoby to, co nakazane,
skanuj0014 (288) 28 Arkusze kitlkulucyjne W celu zaznaczenia większej liczby komórek (zakresu komóre

więcej podobnych podstron