Zasady Wykładni Prawa L Morawski5

ROZDZIAŁ I

ZAGADNIENIA OGÓLNE

1. Teoria klaryfikacyjna i derywacyjna wykiadni

Celem wykładni jest ustalenie znaczenia określonego przepisu prawnego lub jego fragmentu. Pojęcie znaczenia jest więc pojęciem centralnym dla wykładni. Każdy, kto w tej kwestii ma choćby tylko elementarną orientację doskonale wie, że problem znaczenia należy do najtrudniejszych kwestii filozofii języka. Nie możemy i nie ma zresztą takiej potrzeby, by rozważać tutaj te problemy. Dla naszych potrzeb wystarczy powiedzieć, że ustalenie znaczenia polega na określeniu do jakich sytuacji, podmiotów, czy obiektów dana norma lub jej fragment się odnosi. Pogląd, w myśl którego celem wykładni jest ustalenie znaczenia przepisu prawnego lub jego fragmentu jest powszechnie akceptowany w teorii i praktyce, tak w Polsce, jak i na świecie. Powszechnie akceptują go również sądy w naszym kraju. Tak też ujmuje tą kwestię na przykład TK w postanowieniu z 26 marca 1996 r. (W 12/95, OTK 1996/2/16): „Najogólniej mówiąc istotą [...] wykładni, jak się najczęściej uznaje, jest zawsze ustalenie (wyjaśnienie) znaczenia określonego przepisu prawnego, nasuwającego z różnych względów wątpliwości w sferze stosowania prawa”.

Twierdzenie, że wykładnia polega na ustaleniu znaczenia przepisu prawnego nazwano w polskiej literaturze teorią klaryfikacyjną wykładni. Warto jednak wiedzieć, iż w Polsce (i tylko w Polsce) klaryfikacyjnemu podejściu do wykładni przeciwstawiono tzw. teorię derywacyjną wykładni. Jej czołowymi reprezentantami w naszym kraju są m.in. M. Zieliński i Z. Ziembiński¹. Zda-

^; Z. Ziembiński, M. Zieliński, Dyrektywy i sposób ich wypowiadania, Warszawa 1992, * zwłaszcza M. Zieliński, Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2002. Na

su mm 15 ■ ■ w