1352737984

292

MODERNIZM W KSIĄŻCE POLSKIEJ

pełni jego przymiotów, ale przymioty te, które mu przypisu-

jemy na podstawie jego dzieł, rzeczywiście posiada, lubo może w wyższym stopniu.

Podobnie rzecz się ma i z dziełami Bożemi. Dzieła te tak przyrodzone jak i nadprzyrodzone odbijają na sobie z koniecz-

nością przymioty Boże: mądrość, wszechmoc, dobroć i t. d. Oczywiście dzieła Boże odzwierciedlają nam przymioty Boże tylko niedoskonale. Bóg jest niesłychanie mędrszy, piękniejszy, miłosierniejszy, sprawiedliwszy niż to mogą nam jego' dzieła na sobie odbić. Mimo to jednak pojęciu naszemu o dobroci, mądrości i t. d. Boga, wytworzonemu na podstawie dzieł Bożych odpowiada rzeczywistość choć nie co do stopnia i sposobu, w jaki te przymioty w Bogu istnieją. Sposób bytu Boga, bytu jego przymiotów, ich intenzywność przewyższa nasze pojęcie, ale rzecz odpowiadająca naszemu pojęciu znajduje się w Bogu. Jasno to przedstawia św. Tomasz (p. 1, 9, 13, a. 3) : „Boga poznajemy z doskonałości stworzeń, pochodzących od niego. Te doskonałości są w Bogu w sposób wyższy niż w stworzeniach. Umysł atoli nasz pojmuje je według sposobu, w jaki się znajdują w stworzeniach i stosownie do tego, jak je pojmuje tak je też wyraża w nazwach. W nazwach tedy, które mi się posługujemy mówiąc o Bogu, należy baczyć na dwie rzeczy : na doskonałości, wyrażone nazwą jak dobroć, życie i t. d. i na sposób określenia tych doskonałości. 0 ile się ma na względzie to, co oznaczają nazwy, to nazwa właściwie przypada Bogu i bardziej właściwie niż samym stworzeniom . . . O ile atoli ma się na względzie sposób, w jaki nazwy oznaczają przymioty, to nazwy niewłaściwie są użyte o Bogu, bo sposób w jaki oznaczają przymioty, przypada tylko stworzeniom^. Ponieważ sposób, w jaki istnieją przymioty w Bogu, odpowiadające naszym pojęciom, jest odmienny od tego, w jaki te przymioty posiadają stw^rorzenia, nam bliżej nieznany, przeto trzeba zgodnie z prawdą powiedzieć i mówili scholastycy, że nasze pojęcia o Bogu są prawdziwe, ale nie mają identycznego znaczenia (non sunt univoca) z tern, w jakiem się ich używa o przymiotach stworzeń, są analogicznymi. Analogia ta, jak widać z przed-