plik


ÿþ Stosowanie prawa podatkowego Ryszard Mastalski Stosowanie prawa podatkowego Ryszard Mastalski Warszawa 2008 Wydawca: Ewa Fonkowicz Redaktor prowadzcy: Ewa Fonkowicz SkBad, Bamanie: PIUS, Krystyna Lisiowska © Copyright by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2008 ISBN: 978-83-7601-024-3 ISSN: 1897-4392 Wydane przez: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. Redakcja Ksi|ek 01-231 Warszawa, ul. PBocka 5a tel. (022) 535 80 00 31-156 Kraków, ul. Zacisze 7 tel. (012) 630 46 00 e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl www.wolterskluwer.pl Ksigarnia internetowa www.profinfo.pl Spis tre[ci Wykaz skrótów. ....................................................................................................... 7 Wstp......................................................................................................................... 9 RozdziaB I WpByw specyfiki prawa podatkowego na jego stosowanie. ....................... 11 1... Pojcie.stosowania.prawa. ........................................................................ 11 2... Przedmiot.i.metoda.regulacji.w.prawie.podatkowym........................ 1 3... Miejsce.prawa.podatkowego.w.systemie.prawa. ................................. 17 ... Zwizki.prawa.podatkowego.z.innymi.gaBziami.prawa.................. 2 ... Struktura.wewntrzna.systemu.prawa.podatkowego. ....................... 29 6... Dwuetapowy.model.stosowania.prawa.podatkowego...................... 39 RozdziaB II yródBa prawa podatkowego w procesie jego stosowania........................... 7 1... Rola.zródeB.prawa.w.procesie.jego.stosowania.................................... 7 2... Ustawa.w.procesie.stosowania.prawa.podatkowego. ......................... 9 3... Podustawowe.akty.prawne.w.procesie.stosowania.prawa.. podatkowego. ............................................................................................. 2 ... Prawo.wspólnotowe.i.prawo.midzynarodowe.w.procesie.. stosowania.prawa.podatkowego............................................................ 8 RozdziaB III Dyrektywy interpretacyjne pierwszego stopnia w procesie stosowania prawa podatkowego....................................................................... 70 1... Pojcie.wykBadni.prawa. ........................................................................... 70 2... ZaBo|enia.wykBadni.prawa...................................................................... 72 3... WykBadnia.jzykowa................................................................................. 77 ... WykBadnia.systemowa.............................................................................. 83 ... WykBadnia.celowo[ciowa......................................................................... 91 Spis tre[ci RozdziaB IV Dyrektywy interpretacyjne drugiego stopnia w procesie stosowania prawa podatkowego. ............................................................................................ 97 1... Dyrektywy.procedury.............................................................................. 97 2... Dyrektywy.preferencji. ........................................................................... 108 RozdziaB V Wnioskowania prawnicze w procesie stosowania prawa podatkowego....................................................................................................... 11 1.. Uwagi.ogólne........................................................................................... 11 2... ReguBy.inferencyjne.w.procesie.stosowania.prawa.. podatkowego. ........................................................................................... 117 2.1... Analogia.w.procesie.stosowania.prawa.podatkowego......... 117 2.2... ReguBy.instrumentalne.oraz.reguBy.a fortiori.w.procesie.. stosowania.prawa.podatkowego.............................................. 127 3..ReguBy.kolizyjne.w.procesie.stosowania.prawa.podatkowego.......... 133 3.1... Zasada.hierarchicznej.nadrzdno[ci. ....................................... 13 3.2.. Zasada.nastpstwa.czasowego. ................................................. 138 3.3... Zasada.zakresu.normowania.................................................... 1 2 3. ... Usuwanie.kolizji.norm.prawa.podatkowego.w.drodze. rozstrzygni.aksjologicznych.................................................. 1 8 RozdziaB VI Prawniczy dyskurs argumentacyjny w procesie stosowania prawa podatkowego. .......................................................................................... 1 0 1... Miejsce.dyskursu.argumentacyjnego.w.procesie.stosowania.. prawa.podatkowego............................................................................... 1 0 2... Podstawowe.zaBo|enia.dyskursu.podatkowego................................ 1 3 3... Argumenty.i.topiki.w.dyskursie.podatkowym.................................. 170 Bibliografia.......................................................................................................... 191 6 Wykaz skrótów Dz..U...  .. Dziennik.Ustaw Dz..Urz..WE.  . Dziennik.Urzdowy.Wspólnot.Europejskich ETS.  . Europejski.TrybunaB.Sprawiedliwo[ci KPP.  . Kwartalnik.Prawa.Prywatnego MSR.  . Midzynarodowe.Standardy.Rachunkowo[ci OECD.  . Organizacja.WspóBpracy.Gospodarczej.i.Rozwoju OTK.  . Orzecznictwo.TrybunaBu.Konstytucyjnego PiP.  . PaDstwo.i.Prawo post..  . postanowienie Pr..i.Podatk..  . Prawo.i.Podatki Przegl..Podatk..  . Przegld.Podatkowy Przegl..Sejm..  . Przegld.Sejmowy RPEiS.  . Ruch.Prawniczy,.Ekonomiczny.i.Socjologiczny tekst.jedn..  . tekst.jednolity TK.  . TrybunaB.Sprawiedliwo[ci TUE.  . Traktat.o.Unii.Europejskiej TWE.  . Traktat.ustanawiajcy.Wspólnot.Europejsk WSA.  . Wojewódzki.Sd.Administracyjny ze.zm..  . ze.zmianami 7 8 Wstp 1..Prawo.uzyskuje.swój.ostateczny.ksztaBt.w.procesie.stosowania..Pod- stawowe.znaczenie.w.tym.procesie.ma.wykBadnia.prawa..Czsto.jednak. nie.jest.ona.wystarczajca.dla.ustalenia,.czy.i.w.jakim.stopniu.okre[lony. stan.faktyczny.mo|e.by.powizany.z.obowizujcym.prawem..Niezbd- ne.staje.si.wówczas,.obok.wykBadni.prawa.w.[cisBym.tego.sBowa.zna- czeniu,.posBu|enie.si.rozumowaniami.prawniczymi,.a.nawet.przeprowa- dzenie.dyskursu.argumentacyjnego.w.jego.specjalnej.postaci. .dyskursu. . prawniczego. 2..Zasadniczym.celem.pracy.jest.naszkicowanie.caBo[ciowego.obrazu. procesu.stosowania.prawa.podatkowego,.zwBaszcza.za[.wskazanie.na.gBów- ne.problemy,.jakie.wi|.si.z.tym.procesem..Analizie.zostanie.wic.pod- dana.wykBadnia.prawa.podatkowego.w.[cisBym.jej.znaczeniu,.jak.i.wnio- skowania.prawnicze.oraz.dyskurs.argumentacyjny..Rozwa|ania.zawarte. w.pracy.odnoszone.s.zarówno.do.podmiotów.publicznych.uczestnicz- cych.w.procesie.stosowania.prawa. .administracji.podatkowej.i.sdów.  .jak.i.do.podatników.i.pBatników.(praktycznie.do.reprezentujcych.ich. prawników),.na.których.prawo.nakBada.obowizek.uczestniczenia.w.pro- cesie.stosowania.prawa. 3..Proces.stosowania.prawa.rozpoczyna.si.od.rozwizania.proble- mów.walidacyjnych.zwizanych.ze.zródBami.prawa.(rozdziaB.II),.rzutu- jcych.na.posBugiwanie.si.w.tym.procesie.dyrektywami.interpretacyjny- mi.pierwszego.stopnia.(rozdziaB.III).oraz.dyrektywami.interpretacyjnymi. drugiego.stopnia.(rozdziaB.IV)..Czsto.jednak.wykBadnia.prawa.w.[ci- sBym.jej.znaczeniu.nie.jest.wystarczajca.dla.rozstrzygnicia.zagadnieD. powstajcych.w.trakcie.procesu.stosowania.prawa,.co.powoduje.ko- nieczno[.wBczenia.do.tego.procesu.wnioskowaD.prawniczych.(roz- dziaB.V),.a.nawet.signicia.do.prawniczego.dyskursu.argumentacyjnego. . (rozdziaB.VI). 9 Wstp 4..Pocztek.rozwa|aD.zawartych.w.poszczególnych.rozdziaBach.opie- ra.si.na.dorobku.teorii.prawa.w.zakresie.zródeB.prawa.i.jego.wykBadni. oraz.wnioskowaD.prawniczych.i.dyskursu.prawniczego..Stanowi.on.jed- nak.tylko.swego.rodzaju.pBaszczyzn.startu.w.poszukiwaniu.podatkowych. odniesieD.dla.zagadnieD.przedstawianych.w.tych.rozdziaBach..Niezbdne. staBo.si.zatem.wskazanie.na.pocztku.pracy.(w.rozdziale.I).wpBywu.spe- cyfiki.prawa.podatkowego.na.jego.stosowanie,.a.w.szczególno[ci.prawnej. istoty.opodatkowania,.miejsca.prawa.podatkowego.w.systemie.prawa,.jego. zwizków.z.innymi.gaBziami.prawa,.i.wreszcie.charakterystycznego.dla. tego.prawa.modelu.stosowania.prawa. 5..Przyjta.koncepcja.pracy.rzutuje.tak|e.na.charakter.i.cel.zawar- tych.w.niej.rozwa|aD..Nie.podaje.si.w.niej.gotowych.recept,.lecz.jedynie. proponuje.pewien.sposób.postpowania.oraz.prawniczego.rozumowania.. Punktem.wyj[cia.takiego.rozumowania.s.ogólne.zasady.stosowania.prawa. uksztaBtowane.na.gruncie.teorii.prawa,.odnoszone.jednak.bardzo.wyraz- nie.do.cech.specyficznych.prawa.podatkowego..Koncepcja.ta.w.znacznym. stopniu.przesdza.o.krgu.adresatów.niniejszego.opracowania..S.nimi. przede.wszystkim.prawnicy,.zarówno.praktycy. .sdziowie,.pracownicy. administracji.podatkowej,.doradcy.podatkowi,.a.tak|e.inne.osoby,.które. w.swej.pracy.zawodowej.zajmuj.si.problematyk.opodatkowania..Pra- ca.powinna.by.tak|e.przydatna.dla.osób.studiujcych.prawo,.zwBaszcza. wówczas,.gdy.ich.zamiarem.jest.pogBbienie.wiedzy.podatkowej. WrocBaw,.styczeD.2008.r. 10 RozdziaB I WpByw specyfiki prawa podatkowego na jego stosowanie 1. Pojcie stosowania prawa 1..Stosowanie.prawa.jest.terminem.wieloznacznym..Najcz[ciej.przez. stosowanie.prawa.rozumie.si.proces.decyzyjny.podejmowany.przez.kom- petentny.organ.paDstwowy,.prowadzcy.do.wydania.wi|cej.decyzji. o.charakterze.jednostkowym.(indywidualnym.i.konkretnym)1..Stosowa- nie.prawa.okre[la.si.równie|.jako.wi|ce.ustalanie.nastpstw.prawnych. faktów.na.podstawie.norm.obowizujcych.albo.te|.rodzaj.rozumowania,. w.którym.z.przesBanek.normatywnych.(podstawa.normatywna.decyzji). i.faktycznych.(podstawa.faktyczna.decyzji).wyprowadza.si.rozstrzygni- cie,. które. winno. by. decyzj. uzasadnion. (czy. co. najmniej.  . uzasad-. nialn)2. Rozpatrujc.stosowanie.prawa.z.podmiotowego.punktu.widzenia,. podmiotami.stosowania.prawa.s.organy.paDstwa,.organy.osób.prawnych. lub.te|.inne.podmioty.(np..osoby.prywatne).wykorzystujce.swe.upraw- nienia3..Stosowanie.prawa.mo|e.by.równie|.ujmowane.z.punktu.widze- nia.jego.skutków.(np..skutkiem.wydania.decyzji.jest.ustalenie.praw.i.obo- wizków.jej.adresatów).i.wreszcie.mo|e.oznacza.okre[lon.aktywno[. w.odniesieniu.do.danego.systemu.prawa.lub.jego.cz[ci . 1 Z..ZiembiDski,.Problemy podstawowe prawoznawstwa,.Warszawa.1980,.s.. 1 ,.L..LeszczyDski,.Zagad- nienia teorii stosowania prawa,.Kraków.200 ,.s..1 . 2 J..Wróblewski,.Metody logiczno-jzykowe w prawoznawstwie,.w:.Metody badania prawa,.Ossolineum. 1973,.s.. 8.i. 2.. 3 J..Wróblewski,.Sdowe stosowanie prawa,.Warszawa.1988,.s..7.. 4 Tam|e,.s..9.. 11 RozdziaB I. WpByw specyfiki prawa podatkowego na jego stosowanie W.doktrynie.istnieje.na.ogóB.zgodno[.pogldów,.|e.na.stosowanie. prawa.skBadaj.si.trzy.zasadnicze,.[ci[le.ze.sob.powizane,.etapy dzia­ Bania..Maj.one.doprowadzi.do.ustalenia,.jaka.norma.jest.wBa[ciwa.dla. okre[lonego.stanu.faktycznego,.ustalenia.tego.stanu,.i.wreszcie.okre[le- nia.konsekwencji.prawnych.stanu.faktycznego.na.podstawie.zastosowa- nej.normy.prawnej ..Okre[lenie.konsekwencji.prawnych.stanu.faktycz- nego.poprzedzone.jest.z.reguBy.naBo|eniem.na.siebie.stanu.faktycznego. i.obowizujcego.prawa,.co.powoduje,.i|.niekiedy.wyró|nia.si.nie.trzy,. lecz.cztery.etapy.stosowania.prawa..Wyodrbnienie.tego.ostatniego.eta- pu.ma.jednak.tylko.konwencjonalny.charakter..Okre[lenie.konsekwencji. prawnych.stanu.faktycznego.w.odniesieniu.do.ustalonej.normy.prawnej. wymaga.bez.wtpienia.konfrontacja.stanu.faktycznego.ze.stanem.obo- wizujcym..Spraw.umown.jest,.czy.stanowi.to.odrbny.etap.proce- su.stosowania.prawa,.czy.te|.mie[ci.si.w.jego.trzech.wymienionych.ju|. etapach. 2..Ogólne.pogldy.dotyczce.stosowania.prawa,.zwBaszcza.za[.wy- ra|one.na.gruncie.teorii.prawa,.powinny.by.odnoszone.do.okre[lonych. gaBzi.prawa..Nie.zawsze.ma.to.miejsce..Czsto.bowiem.generalne.zasa- dy.wykBadni.i.stosowania.prawa.nie.s.w.odpowiednim.stopniu.konfron- towane.z.reguBami.rzdzcymi.dan.gaBzi.prawa6..W.efekcie.spotka. si.mo|na.z.gorzk,.mo|e.nieco.przesadzon.refleksj,.i|.pomidzy.teo- ri.i.praktyk.przestaje.istnie.jakikolwiek.funkcjonalny.zwizek. .twór- cy.filozofii.interpretacyjnych.nie.zajmuj.si.praktyk,.za[.przedstawiciele. praktyki.stosuj.prawo.bez.jakiejkolwiek.metodologicznej.kontroli7..Jest. to.bardzo.niebezpieczne.dla.stosowania.prawa,.zwBaszcza.za[.dla.realiza- cji.jego.celów..Pozostaje.bowiem.równie|.obecnie.w.peBni.aktualne.twier- dzenie,.i|.prawo.jest.po.to,.by.je.realizowa,.a.to,.co.nie.jest.realizowane,. w.rzeczywisto[ci.nie.mo|e.by.uznane.za.prawo8..Trudno.o.odpowiedni. realizacj.prawa,.gdy.nie.ma.wBa[ciwych.relacji.pomidzy.ogólnymi.zasa- dami.wykBadni.i.stosowania.prawa.a.praktyk,.w.szczególno[ci.za[,.kiedy. .praktyka.nie.korzysta.w.dostatecznym.zakresie.z.dorobku.teorii.prawa,. a.przedstawiciele.teorii.prawa.cz[ciej.tocz.spory.pomidzy.sob,.ni|.my- [l.o.praktycznych.mo|liwo[ciach.wykorzystywania.tworzonych.przez.sie- 5 Z..RadwaDski,.Problemy metodologiczne dogmatyki prawa cywilnego,.w:.Zagadnienia metodologiczne prawoznawstwa,.Ossolineum.1982,.s..100.. A..Stelmachowski,.Wstp do teorii prawa cywilnego,.Warszawa.198 ,.s.. 20.. J..Stelmach,.Kodeks argumentacyjny dla prawników,.Kraków.2003,.s..11.. R..Ihering,.Geist der römischen Rechts,.Leipzig.1873,.t..I..s.. 9.. 12 1. Pojcie stosowania prawa bie.ogólnych.zasad.wykBadni.i.stosowania.prawa..Ogranicza.to.mo|liwo[. sprawiedliwego.rozstrzygania.okre[lonych.spraw.w.procesie.stosowania. prawa..Sprawiedliwo[.rozstrzygania.determinowana.jest.bowiem.w.znacz- nej.mierze.ujednoliceniem.normatywnej.podstawy.orzekania.w.drodze. stabilnej.interpretacji.i.konkretyzacji.prawa9. 3..Realizacja.prawa.wymaga.nie.tylko.znajomo[ci.podstawowych.za- sad.wykBadni.i.stosowania.prawa,.lecz.tak|e.odpowiedniego.ich.adapto- wania.na.potrzeby.okre[lonej.gaBzi,.w.tym.przypadku.na.potrzeby.prawa. podatkowego..Odniesienie.wykBadni.i.stosowania.prawa.do.specyfiki.da- nej.gaBzi.determinuje.w.znacznej.mierze.wBa[ciwe.relacje.pomidzy.teori. prawa.a.praktyk.jego.stosowania..Dobra.znajomo[.podstawowych.zasad. tworzenia.i.stosowania.norm.prawnych.okre[lonej.gaBzi.prawa.stanowi. bowiem.z.reguBy.punkt.wyj[cia.dla.interpretacji.jej.przepisów,.zakre[la. pole.tej.interpretacji..Nie.musi.to.jednak.oznacza,.i|.interpretacja.przepi- sów.zaliczanych.do.okre[lonej.gaBzi.jest.na.tyle.odmienna.od.ogólnych. zasad.przyjtych.w.teorii.prawa,.i|.charakteryzuje.si.wBa[ciwymi.tylko. dla.niej.metodami.czy.te|.[rodkami.wykBadni..Nale|y.si.zgodzi.z.pogl- dem,.i|.równie|.prawo.podatkowe.nie.charakteryzuje.si.na.tyle.specy- ficznymi.metodami.i.[rodkami.wykBadni10,.by.nie.byBy.one.znane.ogólnej. teorii.prawa..Jednak|e.ich.praktyczna.przydatno[.w.procesie.stosowania. prawa.wymaga.odniesienia.ustaleD.dokonanych.na.gruncie.teorii.prawa. do.okre[lonej.gaBzi,.je|eli.maj.one.by.skutecznym.narzdziem.do.osig- nicia.celów,.jakie.zwykle.si.stawia.przed.procesem.stosowania.prawa.. Wydaje.si.zatem,.i|.pomostem.pomidzy.ogóln.teori.prawa.a.praktyk. jego.stosowania.powinna.by.teoria.okre[lonych.gaBzi.prawa,.oczywi[cie. wówczas,.gdy.s.one.dostatecznie. .w.oparciu.o.istotne.dla.prawa.kryte- ria. .wyodrbnione.w.ramach.caBego.systemu.prawa..Ma.to.bez.wtpienia. miejsce.w.przypadku.prawa.podatkowego..Dla.ustalenia.pojcia.stosowania. prawa.niezbdne.jest.zatem.równie|.okre[lenie.istoty.danej.gaBzi.prawa. oraz.tych.jej.cech,.które.pozwalaj.na.wskazanie.jej.miejsca.w.obowizu- jcym.porzdku.prawnym..Inaczej.bowiem.przedstawia.si.zastosowanie. ogólnych.reguB.wykBadni.i.stosowania.prawa.w.systemie.zamknitym.i.zu- peBnym,.jak.prawo.karne.lub.podatkowe,.a.inaczej.w.systemie.otwartym,. którego.klasycznym.przykBadem.jest.prawo.cywilne11..Zale|y.ono.bowiem. w.znacznej.mierze.od.tego,.w.jaki.sposób.skonstruowany.jest.tekst.prawny,. Z..ZiembiDski,.O pojmowaniu sprawiedliwo[ci,.Lublin.1992,.s..178.. 10 B..BrzeziDski,.Szkice z wykBadni prawa podatkowego,.GdaDsk.2002,.s..17.. 11 A..Stelmachowski,.Wstp& ,.s.. 18.. 13

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Skarga do sądu administracyjnego droga odwoławcza od decyzji podatkowych ebook demo
Amortyzacja liniowa nie zawsze jest korzystna podatkowo ebook demo
Kontrola tworzenia i stosowania prawa podatkowego pod rzÄ…dami Konstytucji RP
Instytucje prawa handlowego w przyszłym kodeksie cywilnym ebook demo
Formanty formularza optymalizacja i stosowanie ebook demo
Zarys sÄ…dowego prawa procesowego Unii Europejskiej ebook demo
Zarys sÄ…dowego prawa procesowego Unii Europejskiej ebook demo
Artyści wykonawcy prawa i ich ochrona ebook demo
Charakter prawny spółki cywilnej na tle prawa polskiego i niemieckiego ebook demo
Zasady rachunkowości w zakresie prawa podatkowego w Polsce
Dialogi z tradycjÄ… ebook demo
Czas na czasownik ebook demo
Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę ebook demo

więcej podobnych podstron