plik


ÿþMINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Anna Gnacy  Gajdzik Montowanie i badanie systemu telewizji u|ytkowej 311[07].Z6.09 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji  PaDstwowy Instytut Badawczy Radom 2006  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego Recenzenci: mgr in|. Igor Lange mgr in|. Jan KrzemiDski Opracowanie redakcyjne: mgr in|. Danuta PaweBczyk Konsultacja: mgr in|. Gabriela Poloczek Korekta: mgr in|. Urszula Ran Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduBowej 311[07].Z6.09  Montowanie i badanie systemu telewizji u|ytkowej zawartego w moduBowym programie nauczania dla zawodu technik elektronik. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji  PaDstwowy Instytut Badawczy, Radom 2006  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 1 SPIS TREZCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstpne 5 3. Cele ksztaBcenia 6 4. MateriaB nauczania 7 4.1. Systemy telewizji u|ytkowej. Zasady projektowania systemu telewizji u|ytkowej. 7 4.1.1. MateriaB nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzajce 9 4.1.3. wiczenia 10 4.1.4. Sprawdzian postpów 11 4.2. Dobór podzespoBów systemu telewizji u|ytkowej. 12 4.2.1. MateriaB nauczania 12 4.2.2. Pytania sprawdzajce 20 4.2.3. wiczenia 20 4.2.4. Sprawdzian postpów 23 4.3. Transmisja sygnaBu wizyjnego. 24 4.3.1. MateriaB nauczania 24 4.3.2. Pytania sprawdzajce 27 4.3.3. wiczenia 28 4.3.4. Sprawdzian postpów 29 4.4. Instalowanie i uruchamianie systemu telewizji u|ytkowej 30 4.4.1. MateriaB nauczania 30 4.4.2. Pytania sprawdzajce 32 4.4.3. wiczenia 33 4.4.4. Sprawdzian postpów 34 5. Sprawdzian osigni 35 6. Literatura 40  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 2 1. WPROWADZENIE Poradnik ten pomo|e Ci w przyswojeniu wiedzy na temat systemów telewizji u|ytkowej, budowy i parametrów podzespoBów i urzdzeD wchodzcych w skBad tych systemów, a tak|e przygotuje Ci do samodzielnej próby monta|u, regulacji oraz programowania fragmentu instalacji systemu. Poradnik ten zawiera: 1. Wymagania wstpne, czyli wykaz niezbdnych wiadomo[ci i umiejtno[ci, które powiniene[ mie opanowane, aby przystpi do realizacji tej jednostki moduBowej. 2. Cele ksztaBcenia, czyli wykaz umiejtno[ci, jakie uksztaBtujesz podczas pracy z tym poradnikiem. 3. MateriaB nauczania (rozdziaB 4), czyli wiadomo[ci dotyczce systemów telewizji u|ytkowej, podzespoBów i urzdzeD wchodzcych w skBad systemu, ich zasady dziaBania i parametrów. RozdziaB ten umo|liwia samodzielne przygotowanie si do wykonania wiczeD i zaliczenia sprawdzianów. Obejmuje on równie| wiczenia, dziki którym nabdziesz umiejtno[ci praktycznych. Zawieraj one: - pytania kontrolne sprawdzajce wiedz potrzebn do wykonania wiczenia, - wykaz elementów, przyrzdów i sprztu potrzebnego do realizacji wiczenia, - opis czynno[ci, które musisz wykona w trakcie realizacji wiczenia, - sprawdzian postpów, który pomo|e Ci samodzielnie oceni poziom swoich umiejtno[ci. 4. Sprawdzian osigni zawierajcy zestaw zadaD sprawdzajcych opanowanie wiedzy i umiejtno[ci z zakresu caBej jednostki. Potraktuj go jako wskazówk przy powtarzaniu materiaBu. Pomo|e Ci on oceni czy wystarczajco dobrze przygotowaBe[ si do wiczenia lub testu podsumowujcego t jednostk. 5. Literatur, któr mo|esz wykorzysta do poszerzenia wiedzy na interesujce Ci zagadnienia zwizane z tematem jednostki. W dobie szybko zmieniajcych si technologii znakomitym zródBem informacji s witryny internetowe, niektóre firmy przedstawiaj na swoich stronach najnowsze materiaBy edukacyjne - przykBadem mo|e by  Internetowy kurs telewizji dozorowej [1]. Je|eli masz trudno[ci ze zrozumieniem tematu lub wiczenia, to popro[ nauczyciela lub instruktora o wyja[nienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz dan czynno[. Jednostka skBada si z czterech cz[ci tematycznych, w których dowiesz si, jak zbudowany jest system telewizji u|ytkowej, jakie funkcje speBniaj poszczególne elementy jego budowy i jak parametry tych elementów wpBywaj na prac caBego systemu. Informacje te wykorzystasz podczas samodzielnej próby zaprojektowania, zmontowania i uruchomienia prostego systemu telewizji u|ytkowej. Oprócz tego dowiesz si jakie s metody transmisji sygnaBu wizyjnego oraz jak dobra odpowiednie urzdzenia systemu telewizji u|ytkowej do konkretnego zastosowania. Po zapoznaniu si z materiaBem nauczania i wykonaniu wszystkich wiczeD zawartych w danej cz[ci rozdziaBu 4, spróbuj rozwiza test  Sprawdzian postpów , zamieszczony po wiczeniach. Pomo|e Ci to w okre[leniu poziomu zdobytych wiadomo[ci i umiejtno[ci. W tym celu przeczytaj pytania i odpowiedz na nie TAK lub NIE. Odpowiedzi NIE wskazuj na luki w Twojej wiedzy. Oznacza to, |e powiniene[ powróci do tre[ci, które nie zostaBy dostatecznie opanowane. W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzega regulaminów, przepisów bhp i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpo|arowych, wynikajcych z rodzaju wykonywanych prac. Jednostka moduBowa: Montowanie i badanie systemu telewizji u|ytkowej, której tre[ci teraz poznasz zamyka moduB Montowanie i eksploatowanie urzdzeD audiowizualnych. Na schemacie poni|ej przedstawione zostaBo powizanie z ssiednimi jednostkami.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 3 311[07].Z6 Montowanie i eksploatowanie urzdzeD audiowizualnych 311[07].Z6.01 Badanie odbiornika radiowego 311[07].Z6.02 Badanie odbiornika telewizyjnego 311[07].Z6.03 Montowanie i badanie instalacji do odbioru telewizji satelitarnej 311[07].Z6.04 Instalowanie i programowanie urzdzeD audio 311[07].Z6.05 Instalowanie i programowanie urzdzeD wideo 311[07].Z6.06 Montowanie i badanie antenowej instalacji zbiorczej 311[07].Z6.07 Montowanie i badanie sieci telewizji kablowej 311[07].Z6.08 311[07].Z6.09 Montowanie i badanie instalacji Montowanie i badanie systemu domofonowej telewizji u|ytkowej Schemat ukBadu jednostek moduBowych w module Montowanie i eksploatowanie urzdzeD audiowizualnych  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 4 2. WYMAGANIA WSTPNE W czasie realizacji poprzednich moduBów nabyBe[ pewne umiejtno[ci i wiadomo[ci dotyczce elementów i urzdzeD elektronicznych, pomiarów podstawowych wielko[ci elektrycznych, obsBugi przyrzdów pomiarowych. Cz[ tych wiadomo[ci wykorzystasz poznajc program jednostki moduBowej Montowanie i badanie systemu telewizji u|ytkowej. Przed przystpieniem do jej realizacji powiniene[ umie: - rozró|nia podstawowe wielko[ci elektryczne i ich jednostki, - rozpoznawa elementy elektroniczne na podstawie ich symboli, wygldu i stosowanych na nich oznaczeD, - dobiera i obsBugiwa przyrzdy pomiarowe, - Bczy ukBady pomiarowe na podstawie schematów ideowych i monta|owych, - mierzy podstawowe parametry ukBadów elektronicznych, - stosowa przepisy bezpieczeDstwa i higieny pracy podczas pomiarów elektrycznych, - wspóBpracowa w grupie, - korzysta z ksi|ek, katalogów, instrukcji serwisowych i innych zródeB, tak|e w jzyku angielskim, - planowa dziaBania zwizane z monta|em i uruchamianiem urzdzeD elektronicznych, lokalizowaniem usterek.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 5 3. CELE KSZTAACENIA W wyniku realizacji programu jednostki moduBowej Montowanie i badanie systemu telewizji u|ytkowej powiniene[ umie: - rozpozna bloki systemu telewizji u|ytkowej na podstawie schematu ideowego, - scharakteryzowa rol bloków systemu telewizji u|ytkowej oraz stawiane im wymagania, - dobra odpowiednie bloki do systemu telewizji u|ytkowej, - dobra system kontroli dostpu, - wykona monta| systemu telewizji u|ytkowej, - wykona pomiary sygnaBów elektrycznych w blokach instalacji systemu telewizji u|ytkowej, - dokona analizy poprawno[ci dziaBania bloków instalacji systemu telewizji u|ytkowej na podstawie wyników uzyskanych z pomiarów, - zlokalizowa usterki w instalacji systemu telewizji u|ytkowej, - sprawdzi poprawno[ dziaBania instalacji systemu telewizji u|ytkowej, - zastosowa przepisy bezpieczeDstwa i higieny pracy podczas monta|u i pomiarów, - skorzysta z instrukcji serwisowych, katalogów, Internetu, oraz innych zródeB zawierajcych dane o parametrach urzdzeD systemu telewizji u|ytkowej.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 6 4. MATERIAA NAUCZANIA 4.1 Systemy telewizji u|ytkowej. Zasady projektowania systemu telewizji u|ytkowej 4.1.1 MateriaB nauczania Telewizja u|ytkowa jest jednym z najcz[ciej stosowanych [rodków prewencyjnych, daje du|e mo|liwo[ci kontroli i obserwacji z mo|liwo[ci zapisu obrazu i jego odtwarzania. Systemy CCTV (z jz. ang. Closed Circuit Television  telewizja w obwodzie zamknitym)  powinny by projektowane zgodnie z zaleceniami normy EN 50132-7. Norma ta zawiera wytyczne stosowania systemów dozorowych CCTV w zabezpieczeniach. Przystpujcym do wdra|ania systemów CCTV zaleca si postpowanie wedBug nastpujcej procedury: 1. Opracowanie wymagaD u|ytkowych  pozwala na prawidBowe zaprojektowanie inwestycji oraz optymalny dobór sprztu uwzgldniajcy wymagania i koszty. Aby okre[li wymagania u|ytkowe projektowanego systemu nale|y okre[li: - jakiego rodzaju zagro|enia maj by monitorowane - czy mo|e wystpi zagro|enie |ycia ludzkiego, jaka jest warto[ dóbr materialnych podlegajcych ochronie, teoretyczna czstotliwo[ zagro|eD, czy system bdzie nara|ony na dewastacj oraz zaniki zasilania, - jaki obszar ma by monitorowany  na planie obiektu nale|y zaznaczy obszary podlegajce monitorowaniu, co pozwoli dobra ilo[ i rozmieszczenie kamer oraz odpowiednie obiektywy, - zagro|enia jakie mog wystpowa w poszczególnych strefach, - jaka powinna by reakcja systemu na naruszenie poszczególnych stref, - jaki powinien by czas reakcji systemu, - w jakich warunkach [rodowiska maj funkcjonowa urzdzenia (temperatura, zapylenie, wilgotno[, nara|enie na wybuchy, zakBócenia elektromagnetyczne, zmiany o[wietlenia), - ile jednoczesnych zdarzeD powinien obsBu|y system, - jaki ma by zasig i bezpieczeDstwo transmisji sygnaBu, - w jakiej formie i przez kogo ma by prowadzona konserwacja systemu. 2. Projektowanie systemu  na tym etapie nale|y okre[li: - czy nadzór nad obiektami bdzie lokalny, czy zdalny (w tym drugim przypadku ju| w fazie projektowania nale|y zabezpieczy odpowiednie Bcza telekomunikacyjne), - czy system bdzie kolorowy czy czarno  biaBy (kolorowy pozwala na lepsz obserwacj szczegóBów, ale wymaga lepszego o[wietlenia), - jakiej jako[ci obrazu oczekujemy (jest ona zwizana ze stosowaniem odpowiednich kamer, toru transmisji, obróbki sygnaBu, sposobu zapisu i wizualizacji), - czy stosowa urzdzenia staBe czy sterowane (zoom, ostro[ przesBona, zmiana poBo|enia kamery), - sposób zapewnienia bezpieczeDstwa systemu  kamery w obudowach odpornych na zniszczenie, ukryte kamery (np. w zegarach), atrapy kamer, sposób prowadzenia kabla zabezpieczajcy go przed uszkodzeniem (przeciciem), 3. Uzgodnienie wyboru urzdzeD  ilo[ i rodzaj stosowanych urzdzeD powinien by zgodny z wymaganiami stawianymi w projekcie. 4. Zainstalowanie i uruchomienie systemu  pracownik projektujcy oraz wykonujcy instalacj powinien mie licencj na wykonywanie takich prac (II lub I stopnia). 5. Ustawienie tablic o dziaBajcym systemie CCTV  wizualna informacja o instalacji monitoringu ma znaczenie odstraszajce.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 7 6. Przekazanie systemu klientowi  wraz z systemem klient powinien otrzyma pisemn instrukcj obsBugi systemu, bie|cej konserwacji, sposobach naprawy drobnych usterek. 7. Konserwacja (utrzymanie w ruchu)  urzdzenia mechaniczne wymagaj smarowania, obudowy sprawdzenia szczelno[ci, obiektywy czyszczenia, gBowice magnetowidowe wymiany  nale|y okre[li osob odpowiedzialn za nadzorowanie czynno[ci konserwacyjnych. PrzykBady systemów telewizji u|ytkowej Najprostszy system telewizji u|ytkowej skBada si z dwóch elementów: kamery (urzdzenie przetwarzajce obraz na sygnaB elektryczny) i monitora (urzdzenie umo|liwiajce wizualizacj obrazu dostarczonego do punktu obserwacyjnego w postaci sygnaBu elektrycznego). W przypadku gdy obraz otrzymywany z kamery ma by rejestrowany nale|y rozbudowa system telewizji u|ytkowej o urzdzenie zapisujce. Mog to by urzdzenia analogowe (np. magnetowid poklatkowy). S one jednak w chwili obecnej wypierane przez urzdzenia realizujce zapis cyfrowy (np. karty przechwytujce wideo, rejestratory cyfrowe). Je|eli system monitoringu wymaga obserwacji obrazu z kilku kamer nale|y zastosowa dodatkowo zmieniacz (pozwala na sekwencyjne wy[wietlanie obrazów z kilku kamer na jednym monitorze) lub dzielnik, czsto nazywany z jzyka angielskiego quadem (umo|liwia równoczesn obserwacj obrazu z kilku kamer na jednym monitorze). Na rysunkach przedstawiono przykBadowe rozwizania systemów telewizji u|ytkowej: - najprostszy system telewizji u|ytkowej  monitor + kamera, Rys. 1. Najprostszy system monitoringu (monitor + kamera) [1] - system pozwalajcy na obserwacj obrazu z kilku kamer równocze[nie, Rys. 2. System pozwalajcy na obserwacj obrazu z kilku kamer jednocze[nie [1]. - najprostszy system z mo|liwo[ci zapisu obrazu, Rys. 3. Najprostszy system z mo|liwo[ci zapisu obrazu [1].  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 8 - system z mo|liwo[ci rejestracji obrazu z kilku kamer. Rys. 4. System z mo|liwo[ci rejestracji obrazu z kilku kamer [1]. Na rys. 5. przedstawiono system telewizji u|ytkowej zaprojektowany na zlecenie wBa[ciciela maBego sklepu spo|ywczego. System skBada si z czterech kamer, rejestratora oraz monitora. Jedna z kamer zostaBa umieszczona na zewntrz  obserwuje otoczenie przed sklepem (witryny sklepowe i wej[cie do sklepu). Jedna z kamer wewntrznych zostaBa umieszczona w magazynie i skierowana na drzwi wej[ciowe, pozostaBe dwie obserwuj wntrze sklepu. Rys. 5. System telewizji u|ytkowej w maBym sklepie [1] 4.1.2 Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Czy potrafisz wymieni obiekty, w których system telewizji u|ytkowej pomaga podnie[ bezpieczeDstwo obiektu i ludzi w nim przebywajcych? 2. Czy potrafisz wymieni aspekty systemu telewizji u|ytkowej, konieczne do uwzgldnienia podczas opracowywania wymagaD u|ytkowych systemu? 3. Czy wiesz która norma okre[la jak powinny by wdra|ane systemy CCTV? 4. Czy potrafisz omówi procedur wdra|ania systemów telewizji u|ytkowej zgodnego z norm EN 50132  7? 5. Czy potrafisz poda przykBady systemów telewizji u|ytkowej i mo|liwe zastosowania takich systemów?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 9 4.1.3 wiczenia wiczenie 1 Opracowanie wymagaD u|ytkowych systemu telewizji u|ytkowej. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przypomnie sobie zalecenia normy EN 50132  7 odno[nie opracowywania wymagaD u|ytkowych systemu telewizji u|ytkowej, 2) wypunktowa pytania, które zadasz inwestorowi planujcemu wdro|enie systemu CCTV w swoim zakBadzie, 3) opracowa wymagania u|ytkowe dla projektowanego systemu CCTV, 4) zaprezentowa rozwizanie koledze, 5) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia, 6) na wykonanie wiczenia masz 45 minut. Wyposa|enie stanowiska pracy: - biaBy papier formatu A4. wiczenie 2 Opracowanie wstpnego projektu systemu telewizji u|ytkowej nadzorujcego maB stacj benzynow. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przygotowa projekt systemu telewizji u|ytkowej nadzorujcego maB stacj benzynow, 2) w projekcie uwzgldni wszystkie wymagania u|ytkowe wynikajce ze specyfiki obiektu (okre[li jakie zagro|enia bd monitorowane, jaki obszar bdzie monitorowany, w jakich warunkach bdzie pracowaB sprzt elektroniczny wykorzystany do budowy systemu, jaka bdzie oczekiwana reakcja systemu na sygnaB alarmowy), 3) na rysunku pogldowym obiektu zaznaczy miejsca, w których planujesz zainstalowa kamery oraz w którym miejscu umie[cisz stanowisko operatorskie (monitor + urzdzenia do nagrywania obrazu), 4) w projekcie zamie[ci peBn specyfikacj systemu (czy nadzór lokalny czy zdalny, czy system kolorowy czy czarno  biaBy, jaka bdzie oczekiwana jako[ obrazu, które urzdzenia bd staBe, a które sterowane, sposób zapewnienia bezpieczeDstwa systemu), nie nale|y zagBbia si w szczegóBy dotyczce wyboru konkretnych urzdzeD, 5) zaprezentowa wyniki swojej pracy, 6) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia, 7) na wykonanie wiczenia masz 90 minut. Wyposa|enie stanowiska pracy: - rysunek pogldowy przykBadowej stacji benzynowej (zaznaczone pomieszczenia, magazyny, dystrybutory z paliwem), - biaBy papier formatu A3 dla ka|dego zespoBu.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 10 4.1.4 Sprawdzian postpów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wymieni obiekty monitorowane przez zastosowanie telewizji u|ytkowej? 2) okre[li wymagania u|ytkowe wystpujce w znanych Ci obiektach? 3) wymieni aspekty, które powinny by uwzgldniane podczas opracowywania wymagaD u|ytkowych systemów CCTV? 4) wyja[ni skrót CCTV? 5) omówi procedur wdra|ania systemów CCTV zgodn z norm EN 50132  7? 6) poda przykBady systemów telewizji u|ytkowej i mo|liwych zastosowaD? 7) dla podanych wymagaD u|ytkowych zaproponowa jeden ze znanych systemów telewizji u|ytkowej? 8) wykona projekt systemu telewizji u|ytkowej zgodne z okre[lonymi wymaganiami u|ytkowymi?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 11 4.2 Dobór podzespoBów systemu telewizji u|ytkowej 4.2.1 MateriaB nauczania Monitory Kineskopy monitorów stosowanych w systemach telewizji przemysBowej powinny by przeznaczone do cigBej pracy. Stosowanie do wy[wietlania nieruchomego obrazu zwykBego telewizora mo|e si skoDczy wypaleniem luminoforu i uszkodzeniem urzdzenia. Wybierajc monitor nale|y zwróci uwag przede wszystkim na nastpujce parametry u|ytkowe: - rozdzielczo[  okre[la zdolno[ do odtwarzania szczegóBów, z reguBy podawana w ilo[ci linii (dla monitorów kolorowych ponad 400TVL, dla monochromatycznych ponad 1000), zdarza si, |e jest podawana w pikselach, - warunki [rodowiska, w których producent zapewnia poprawn prac monitora (najcz[ciej wilgotno[ do 90% i temperatura z zakresu - 10°C do 55°C), - zasilanie (typowo 230V, ale monitory poni|ej 7 mog by zasilane napiciem 12V lub 15V DC), - pobór mocy (typowo dla monitora monochromatycznego o przektnej 20 48W, dla monitora kolorowego 80W), - pasmo przenoszenia (typowo 100Hz do 10MHz), - stosowane zBcza  typowo BNC lub chinch (przykBadowe gniazda umieszczone z tyBu monitora przedstawiono na Rys. 6 1  BNC IN, 2  BNC OUT, 3  mini DIN SVHS, 4  przeBcznik wej[, 5  RCA IN, 6  RCA OUT, 7 - SCART), Rys. 6. Gniazda stosowane w monitorach [1] - mo|liwo[ regulacji  H-hold , V-hold, kontrast, jaskrawo[, nasycenie kolorów (monitory kolorowe), ostro[ (monitory LCD), Rodzaje monitorów: - CRT (monitory z lamp kineskopow)  stosunkowo du|e i ci|kie, wikszy pobór mocy ni| monitory LCD, du|o ni|sza cena, odporne na uszkodzenia, - LCD oraz plazmowe  maBe rozmiary pozwalajce na montowanie takich monitorów np. w autobusach, obraz wysokiej jako[ci, wysoka cena, podatno[ na uszkodzenia mechaniczne oraz na tzw. wypalanie pikseli. Na rynku dostpne s monitory z wbudowanym zmieniaczem lub quadem, pozwalajce na obserwacj kilku obrazów równocze[nie. Najcz[ciej s 2 lub 4 kanaBowe. Kryteria wyboru monitorów:  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 12 - wybierajc midzy monitorem kolorowym a czarno-biaBym nale|y zwróci uwag na wBasno[ci obserwowanego obiektu (o[wietlenie, ilo[ szczegóBów poddanych obserwacji), - przektna monitora dla obrazów multipleksowanych powinna wynosi co najmniej 12 , - minimalne rozmiary obiektu na ekranie monitora (dla potrzeb identyfikacji obiekt powinien zajmowa co najmniej 120% powierzchni ekranu, dla potrzeb rozpoznania co najmniej 50%, dla potrzeb detekcji intruza co najmniej 10%, dla potrzeb kontroli tBumu co najmniej 5%), - liczb monitorów nale|y wyznaczy biorc pod uwag liczb zainstalowanych kamer (max. 10 kamer na 1 monitor), maksymaln ilo[ równoczesnych alarmów, ilo[ operatorów peBnicych obowizki w tym samym czasie. Kamery Kamera skBada si z: - obiektywu, - zestawu urzdzeD elektronicznych, które dokonuj obróbki sygnaBu elektrycznego, - przetwornika, który przetwarza obraz obiektu na sygnaB elektryczny. Stosuje si obecnie przetworniki wykonywane w dwóch technologiach: - CCD (Charged Coupled Device)  jest to przetwornik oparty na zasadzie gromadzenia Badunku na sensorze pod wpBywem [wiatBa, - CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor)  przetwornik produkowany w oparciu o technologi produkcji ukBadów scalonych, gdzie [wiatBo steruje bramk tranzystora, bdcego pojedynczym sensorem. Nowoczesne kamery charakteryzuj si wysok jako[ci oraz s wyposa|one w dodatkowe opcje takie jak detekcja ruchu, zdalne sterowanie przez zBcze RS232, datownik, oraz menu ekranowe. Dziki zastosowaniu technologii DSP (Digital Signal Processing), w której sygnaB zostaje przetworzony na posta cyfrow na poziomie poszczególnych elementów [wiatBoczuBych, kamery charakteryzuj si lepszym kontrastem, mo|liwo[ci redukcji efektu rozmycia obrazów punktami o bardzo du|ej jasno[ci, detekcji zmiany o[wietlenia oraz elektronicznym zoomem. Podstawowe parametry kamer: 1. Rozmiar przetwornika  definiuje wielko[ geometryczn przetwornika, wyra|any jest w calach; spotykane s kamery o przetworniku 1 , 2/3 , 1/2 , 1/3 i 1/4 1/6 . Do wielko[ci przetwornika musi by dopasowany obiektyw. Im wikszy przetwornik, tym lepsza jako[ obrazu, poniewa| zwiksza si liczba punktów reagujcych na impuls [wietlny (pikseli). Obecnie wystarczajc rozdzielczo[ mo|na osign ju| przy przetworniku 1/4 . Nale|y pamita, i| rozmiar przetwornika wymusza u|ycie obiektywu takiego samego lub wikszego, co wpBywa na rozmiary kamery. 2. CzuBo[ kamery  jest wyznaczana przez o[wietlenie przetwornika obrazu niezbdne do wytworzenia okre[lonej amplitudy caBkowitego (kolorowego) sygnaBu wizyjnego, przy okre[lonej warto[ci stosunku sygnaB/szum. Podajc warto[ czuBo[ci kamery nale|y okre[li w jakich warunkach zostaBa ona zmierzona. Pomiar czuBo[ci powinien by wykonany przy wyBczonej automatycznej regulacji wzmocnienia (ang. AGC), musi by podana albo informacja, |e czuBo[ ustalono przy pomiarze o[wietlenia na przetworniku, lub |e czuBo[ ustalono przy pomiarze o[wietlenia na obiekcie, lecz wtedy nale|y jeszcze poda jasno[ zastosowanego obiektywu oraz wspóBczynnik odbicia [wiatBa na obiekcie. 3. Rozdzielczo[ kamery okre[la zdolno[ rozró|niania drobnych szczegóBów na ekranie. Podawana jest w liniach telewizyjnych, jest okre[lana zarówno dla pionu, jak i dla poziomu. Zale|y ona od ilo[ci pikseli przetwornika, przy czym nie jest to zale|no[ jednoznaczna. Pod wzgldem rozdzielczo[ci kamery mo|na podzieli na: kamery o maBej rozdzielczo[ci  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 13 (okoBo 240  380 linii telewizyjnych, najcz[ciej kamery CMOS), kamery o standardowej rozdzielczo[ci (okoBo 420  480 linii telewizyjnych), kamery o podwy|szonej rozdzielczo[ci (okoBo 600 linii telewizyjnych). 4. Stosunek sygnaB/szum  jest to parametr okre[lajcy zdolno[ kamery do generacji obrazu wymaganej jako[ci, po[rednio jest zwizany z czuBo[ci, wyra|any jest w dB (mierzony przy AGC wyBczonym). 5. Maksymalny zakres zmian temperatur, w którym kamera mo|e bezawaryjnie pracowa, utrzymujc zaBo|one parametry. Zazwyczaj od  10 do + 45 stopni C. Dla zachowania warunków poprawnej pracy kamery stosuje si grzaBki, wentylatory, szczelne obudowy lub inne techniki chBodzenia kamer. 6. Zasilanie kamer jest realizowane za po[rednictwem zewntrznego zasilacza 12V, typowy pobór prdu waha si od 100 mA do 250 mA. Czasami s spotykane kamery zasilane napiciem 5V lub wyposa|one we wbudowany zasilacz sieciowy. Poza zapewnieniem odpowiednie warto[ci napicia zasilania równie wa|nym elementem jest dobór wydajno[ci prdowej zasilacza - zazwyczaj stosowane s zasilacze od 250 mA do 2,5A. Obecnie coraz cz[ciej urzdzenia CCTV podBczane s do awaryjnych zródeB  popularnych UPS-ów. Zabezpiecza to urzdzenia przed zakBóceniami w sieci (tzw. piki napicia zasilania, chwilowe zaniki napicia). Zastosowanie UPS-a pozwala na znaczn popraw stabilno[ci systemu i zwiksza wspóBczynnik pewno[ci i bezpieczeDstwa dziaBania caBego systemu. 7. Gniazda i elementy regulacyjne. Rys. 7. Widok tylnej [cianki kamery (zBcza i przeBczniki) [1] - VIDEO  gniazdo caBkowitego sygnaBu wizji 1 Vpp/75&!. Informacja o obrazie jest przekazywana w pojedynczym sygnale skBadajcym si ze zmodulowanego sygnaBu chrominancji (C) z sygnaBem luminancji (Y). Z tego powodu uzyskany obraz ma [redni jako[ i jest podatny na zakBócenia, - Y/C OUT - alternatywne gniazdo sygnaBu wizji (mini-DIN). Informacja o obrazie jest przenoszona odrbnymi sygnaBami luminancji (Y) i chrominancji (C), - przeBcznik Video/DC  umo|liwiajcy wybór zastosowanego obiektywu, - LEVEL  potencjometr sBu|cy do ustalenia poziomu jasno[ci, ustala ilo[ [wiatBa jaka ma by dopuszczona do przetwornika. Uwaga: ustawienie zbyt du|ej ilo[ci [wiatBa padajcej na przetwornik sprawia, |e kamera jest  bardziej czuBa , jednak w przypadku intensywnego (silnego) o[wietlenia  obraz z kamery mo|e by prze[wietlony. Potencjometr ten sBu|y  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 14 do ustawienia poziomu jasno[ci jedynie w przypadku zastosowania obiektywów z automatyczn przysBon o sterowaniu DC. W przypadku obiektywów z przysBon automatyczn o sterowaniu VIDEO  potencjometr LEVEL i ALC (szybko[ reakcji na zmiany o[wietlenia) znajduje si na obiektywie. W przypadku stosowania prostych obiektywów bez przysBony lub z przysBon rczn, regulacja potencjometru LEVEL nie ma wpBywu na obraz z kamery, - L.L.V.P.  potencjometr sBu|cy do regulacji fazy odchylania pionowego, - AES/ME  potencjometr sBu|cy do zmiany trybu pracy migawki (czas na[wietlania przetwornika) w przedziale od 1/50s do 1/10000s. WydBu|enie czasu na[wietlania przetwornika powy|ej 1/50s powoduje, |e kamera ma wiksz  czuBo[ , powoduje to jednak zmniejszenie czstotliwo[ci od[wie|ania obrazu widocznego na monitorze (w przypadku dBugiego czasu na[wietlania widoczna jest poklatkowo[ obrazu). W pozycji AES  ustawienia przyjmowane s automatycznie. - zestaw mikroprzeBczników: L.L./INT.  przeBcznik pozwala na synchronizacj z sieci zasilajc lub synchronizacj z wewntrznego ukBadu wbudowanego w kamerze, BLC  kompensacja [wiatBa wstecznego (warto zaBczy t funkcj w przypadku du|ego o[wietlenia za kamer np. gdy kamera zamontowana jest pod lamp na sBupie o[wietleniowym), AGC  automatyczna regulacja wzmocnienia  pozwala na dodatkowe zwikszenie poziomu jasno[ci. AWB/PWB  balans bieli, w pozycji AWB (automatyczny balans bieli) temperatura kolorów wynosi 1800-2000st. K, w pozycji PWB mo|liwo[ regulacji przy pomocy przeBcznika PUSH  przeBcznika wyboru temperatury kolorów (rczny balans bieli). 8. Obudowa  bardzo wa|ne dla prawidBowej pracy kamery jest utrzymanie warunków nie pozwalajcych na wykraplanie si pary wodnej na obiektywie (punkt rosy)  do tego celu stosuje si grzaBki z termostatami. W dro|szych modelach do zapewnienia równomiernej temperatury wewntrz obudowy stosowane s dodatkowo wentylatory. Obudowy powinny posiada informacj o zgodno[ci z norm PN-92/E-08106 (kod IP), która mówi o odporno[ci na przenikanie ciaB staBych (pierwsza liczba) oraz szczelno[ci na wod (druga liczba). Stosowane s zazwyczaj obudowy IP65 lub IP66, co oznacza, |e s w peBni odporne na zapylenie i cz[ciowo zabezpieczone przed wpBywem wody. W przypadku pracy w warunkach du|ej wilgotno[ci nale|y stosowa kamery oznaczone: IP67 lub IP68, przy czym ta ostania mo|e pracowa pod wod. Obudowy powinny by odporne na wandalizm, umo|liwia Batwy dostp do kamery, obiektywu itp. dla celów konserwacji, zapewnia optymalne warunki pracy kamery uwzgldniajce wzrost temperatury wewntrz obudowy wskutek wydzielania si ciepBa. Dobór kamer Dobór kamer i obiektywów wymaga uwzgldnienia szeregu czynników, takich jak: pory roku, warunki atmosferyczne, wielko[ przedmiotów i osób w polu widzenia i inne. Wybór: kolorowa czy czarno - biaBa jest uwarunkowany zastosowaniem kamery. WedBug normy EN 50132-7 kryteria wyboru powinny by nastpujce: - zestaw kamerowy powinien speBnia wymagania u|ytkowe dla wszystkich podanych warunków [rodowiskowych, - zestaw kamerowy powinien uwzgldnia przepisy bezpieczeDstwa u|ytkowania zwizane z obiektem, - dobierajc zestaw kamerowy dla danego zastosowania nale|y zwróci uwag nastpujce parametry: balans bieli kamer telewizji kolorowej, przysBona, dBugie czasy na[wietlania (w zwizku z  rozmazaniem konturów obiektów poruszajcych si), czuBo[ widmowa (w zwizku z typem o[wietlenia), - synchronizacja zewntrzna, - zasilanie rezerwowe.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 15 Obiektywy Obiektyw kamery jest to ukBad optyczny sBu|cy do projekcji obrazu po|danej sceny na powierzchni [wiatBoczuB przetwornika obrazu. PodziaB obiektywów: - ze wzgldu na kt widzenia: wskoktne (teleobiektywy  ogniskowa wiksza od przektnej przetwornika), standardowe (ogniskowa zbli|ona do przektnej przetwornika), szerokoktne (ogniskowa mniejsza od przektnej przetwornika), - ze wzgldu na rodzaj przysBony: bez przysBony (tanie, przeznaczone do stosowania w prostych kamerach), z przysBon rczn, z przysBon automatyczn, - ze wzgldu na rodzaj ogniskowej: staBa (produkowane obiektywy maj warto[ci typowe np. 2,5; 3,6; 4,0; 6,0; 12,0; 16,0; 25,0), zmienna (zoom  zalecane gdy wielko[ obiektu si zmienia lub wymagana jest swoboda doboru ogniskowej), regulowana zdalnie (tak zwane obiektywy moto-zoom). Podstawowe parametry obiektywów: - Ogniskowa  czyli odlegBo[, w jakiej od centrum optycznego obiektywu powstaje obraz obiektu poBo|onego w nieskoDczono[ci, jest ona mierzona w milimetrach. Dla danego rozmiaru przetwornika i danej ogniskowej mo|na wyliczy kt widzenia kamery. Zale|no[ miedzy ogniskow, a ktem widzenia kamery jest odwrotnie proporcjonalna, czyli dBugie ogniskowe - maBy kt widzenia, krótkie - szeroki kt. Z kolei im wikszy przetwornik tym wikszy kt widzenia. - PrzysBona  mechanizm regulacji otworu wzgldnego (apertury), zmieniajcy ilo[ [wiatBa przechodzcego przez obiektyw i padajcego na przetwornik obrazu kamery CCTV. Obiektywy o staBej przysBonie s oznaczane jako "no IRIS" (bez przysBony). - Liczba aperturowa obiektywu  jasno[ obiektywu (F): Wskaznik teoretycznej zdolno[ci przepuszczania [wiatBa obiektywu. Ze wzrostem liczby F maleje ilo[ [wiatBa przepuszczanego przez obiektyw. W tabeli podano ilo[ci [wiatBa przepuszczanego przy ró|nych warto[ciach przesBony. Tabela 1. Ilo[ [wiatBa przepuszczanego przy ró|nych warto[ciach przesBony Ilo[ Liczba F przepuszczanego [wiatBa 1,0 100% 1,4 50% 2,0 25% 2,8 12,5% 4,0 6,3% 5,6 3,13% 8,0 1,6% 16 0,8% Najcz[ciej podawane s dwie warto[ci liczby F, pierwsza z nich okre[la maksymalne otwarcie przysBony, a druga minimalne. - GBbia ostro[ci  to zakres odlegBo[ci od obserwowanego obiektu, w którym znajdujce si obiekty s odwzorowywane ostro. GBbia ostro[ci zwiksza si z przymykaniem przysBony oraz ze skracaniem ogniskowej. T zasad wykorzystuj m.in. fotograficy, którzy chcc uzyska du| gBbie ostro[ci dobrze o[wietlaj ujcie i zmniejszaj przysBon. Je|eli mamy obiektyw z automatyczn przysBon i nastpi zmniejszenie o[wietlenia, to w zwizku z otwieraniem przysBony nastpi tak|e zmniejszenie gBbi ostro[ci. D|ymy by gBbia ostro[ci sigaBa nieskoDczono[ci, czyli by przedmioty le|ce dalej ni| pewna minimalna  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 16 odlegBo[ byBy widziane ostro. Przy du|ej gBbi ostro[ci, regulacja ostro[ci w szerokich granicach nie wpBywa na ostro[ obrazu. - Liczba transmisyjna obiektywu (T)  jest to wskaznik rzeczywistej zdolno[ci przepuszczania [wiatBa przez obiektyw. Skala ta pozwala na bezwzgldn ocen jako[ci obiektywu, gdy| uwzgldnia wpByw np. gatunku szkBa na przepuszczanie ró|nych czstotliwo[ci [wiatBa. - Inne wa|ne parametry to: maksymalna rozdzielczo[, ostro[ i kontrastowo[ otrzymywanych obrazów, korekcja kolorów. Stosowanie obiektywów o zmiennej ogniskowej pozwala po pewnym czasie dziaBania systemu zmieni (zawzi lub poszerzy) pole widzenia. Wybierajc kamer nale|y pamita, i| czuBo[ kamer jest podawana przy danej przysBonie (np. 0,05 luksa przy przysBonie F=1,2).Zastosowanie obiektywu z przysBon wiksz spowoduje, |e czuBo[ kamery bdzie mniejsza, gdy| mniej [wiatBa bdzie docieraBo do jej przetwornika. Stosowanie obiektywów o liczbie F=1,0 w poBczeniu z kamer o du|ej czuBo[ci umo|liwia prowadzenie obserwacji w bardzo trudnych warunkach o[wietleniowych. W wypadku prze[wietlenia obrazu nale|y zastosowa obiektyw o du|ej liczbie okre[lajcej minimaln przysBon, wzgldnie zmieni kamer na mniej czuB. Innym rozwizaniem jest stosowanie filtrów szarych, ograniczaj one jednak czuBo[ przy sBabym o[wietleniu. Przy naprawd du|ym nasBonecznieniu, mo|na si spotka z sytuacj, w której nawet zastosowanie obiektywu z automatyczn przysBon nie da zadawalajcych efektów. Na ekranie monitora obraz nie bdzie jednakowej jasno[ci. W zale|no[ci od ustawieD obiektywu mo|e zdarzy si, |e np. w [rodkowej cz[ci bdzie prze[wietlony, z kolei w bocznych cz[ciach niedo[wietlony. Rozwizaniem tego problemu s obiektywy dodatkowo wyposa|one s w specjalny filtr tzw.  plamkowy . W warunkach staBego o[wietlenia, (np. wewntrz budynków) stosuje si obiektywy z przesBonami regulowanymi rcznie. Regulacja polega na jednorazowym ustawieniu pier[cienia lub dzwigni przysBony. Poza przysBon rczn, wystpuj dwa rodzaje przysBon automatycznych. Elektroniczna przysBona ("EAI" - Electronic Auto Iris lub "EI" - Electronic Iris) jest stosowana w warunkach maBo zmiennego o[wietlenia, i z obiektywem o rcznie regulowanej przysBonie. Automatyczna przysBona ("AI" - Auto Iris) utrzymuje staB ilo[ [wiatBa padajcego na przetwornik, bez wzgldu na warunki o[wietlenia. Migawka elektroniczna ustawia si na 1/50s, natomiast obiektyw z AI jest przymykany i otwierany stosownie do nat|enia o[wietlenia. Kamera i obiektyw z AI s w stanie pracowa poprawnie w warunkach bardzo du|ych zmian o[wietlenia. Z reguBy kamery do obserwacji zewntrznej w dzieD i w nocy wymagaj takiego obiektywu. Kamera z AI jest wyposa|ona w specjalne wyj[cie sterujce obiektywem z AI. W zale|no[ci od sygnaBu na tym wyj[ciu obiektyw zamyka lub otwiera przysBon utrzymujc ilo[ [wiatBa padajcego na obiektyw na staBym poziomie. Fabryczny obiektyw wyposa|ony w AI jest wyregulowany i zazwyczaj ingerencja u|ytkownika nie jest konieczna. Zdarza si jednak, |e regulacj trzeba przeprowadzi. Nale|y wtedy ustawi regulatorów Level i AGC w poBo|enie [rodkowe, nastpnie potencjometrem Level nale|y ustawi po|dany poziom jasno[ci obrazu. Kolejnym krokiem jest ustawienie potencjometru ALC, w zale|no[ci od sposobu reakcji na o[wietlenie, a potem zaBo|enie filtru szarego i wyregulowanie ostro[ci. Brak ostro[ci to jeden z najcz[ciej spotykanych problemów podczas instalacji i regulacji kamer i obiektywów. Dotyczy on zarówno obiektywów o staBej jak i o zmiennej ogniskowej. Zdarza si, |e dokonujc regulacji ostro[ci w obiektywie nie mo|na uzyska ostrego obrazu, najcz[ciej wystpuje to w skrajnych poBo|eniach regulacji ostro[ci obiektywu. W takim wypadku nale|y poluzowa kluczem imbusowym [rub mocujc pier[cieD, w który wkrcamy obiektyw, a nastpnie ustawi mo|liwie najlepsz ostro[ obrazu. Regulacja powinna by przeprowadzona przy najkrótszej ogniskowej i ostro[ci ustawionej na nieskoDczono[. Regulacji ostro[ci nale|y dokonywa przy maksymalnym otwarciu  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 17 przysBony, stosujc np. filtr szary. Nawet wBa[ciwy dobór ogniskowej i przysBony nie zawsze pozwala osign dobry obraz. Czstym problemem s ró|nego rodzaju odblaski od [cian, podBóg, witryn, mebli, a tak|e od szyb, przez które prowadzimy obserwacj. W zasadzie jedyn mo|liwo[ci wyeliminowania odblasków jest stosowanie filtrów polaryzacyjnych montowanych przed obiektywem. Filtr polaryzacyjny przepuszcza fale [wietlne tylko jednej polaryzacji. Obracajc filtr wokóB jego osi mo|na znalez takie poBo|enie, w którym dominujca polaryzacja [wiatBa odbitego zostanie maksymalnie wytBumiona, a tym samym odblask zostanie zminimalizowany. Dobór obiektywu. Wybór prawidBowego typu obiektywu jest tak samo wa|ny, jak wybór kamery. ZBa jako[ obiektywu mo|e znacznie obni|y ogóln jako[ funkcjonowania systemu. WedBug normy EN 50132-7 nale|y bra pod uwag nastpujce czynniki: - pole widzenia obiektywu (podawane przez producentów w tabeli danych) mo|e by zmniejszone wskutek zbyt du|ego rastra obrazu w urzdzeniu wy[wietlajcym, - o[wietlenie sensora obrazu w kamerze (okre[lone przez liczb aperturow oraz liczb transmisyjn obiektywu), - wewntrzne odbicia [wiatBa w obiektywie lub  mora mog znacznie pogorszy jako[ obrazu, - niektóre obiektywy o zmiennej ogniskowej nara|one s na zjawisko rampingu, (zwikszanie si efektywnej liczby aperturowej obiektywu przy wzro[cie ogniskowej). Urzdzenia przeBczajce i przetwarzajce obraz Podstawow rol urzdzeD przeBczajcych jest umo|liwienie obserwacji z u|yciem wicej ni| jednej kamery. Pozwalaj one na doBczenie do jednego monitora i magnetowidu kilku kamer. W[ród urzdzeD przeBczajcych wyró|niamy: 1. Zmieniacze (zwane te| przeBcznikami) s urzdzeniami pozwalajcymi na doBczanie w okre[lonym czasie sygnaBu jednej wybranej kamery do wej[cia monitora. Wybór kamery mo|e by realizowany rcznie (przez naci[nicie przycisku skojarzonego z dan kamer) lub automatycznie (przeBczenie wskutek detekcji ruchu w pomieszczeniu z dan kamer lub przeBczanie sekwencyjne  mo|na ustali czas po którym nastpuje zmiana). Zmieniacze posiadaj od kilku do kilkunastu wej[ (najcz[ciej spotykane s o 2, 4, 8, 12 i 16 wej[ciach) i jedno lub dwa wyj[cia do podBczenia monitora. Drugie wyj[cie sBu|y zazwyczaj do podBczenia dodatkowego monitora, celem obserwacji obrazu z jednej wybranej kamery. Podobnie jak monitory, zmieniacze mog posiada tzw. przelot, czyli dodatkowe wyj[cia. Niektóre zmieniacze s wyposa|one w wej[cia i wyj[cie alarmowe, które s zgodne ze standardem stosowanym w centralkach alarmowych, czy w czujnikach podczerwieni. Na wej[cie alarmowe mo|na doBczy np. czujk ruchu, wtedy pojawienie si ruchu wymusi na zmieniaczu natychmiastowe przeBczenie na kamer skojarzona z danym wej[ciem alarmowym. Dodatkowo na wyj[ciu alarmowym pojawia si sygnaB, który mo|na wykorzysta do wBczenia alarmu. 2. Quady (dzielniki)  to urzdzenia pozwalajce na równoczesny podgld obrazu z kilku kamer na jednym monitorze. Aby uzyska taki efekt niezbdna jest obróbka cyfrowa. SygnaB jest przetwarzany na posta cyfrow, dokonywane jest jego zmniejszenie, np. poprzez wybranie co drugiej linii i co drugiego punktu w linii. Nastpnie obrazy z poszczególnych kamer s Bczone w jeden, który jest zamieniany na posta analogow. Stosowanie obróbki obrazu pogarsza jako[. Dzielniki o liczbie wy[wietlanych równocze[nie obrazów wikszej ni| 4 maj zazwyczaj za zadanie jedynie umo|liwi stwierdzenie ruchu w dane strefie. Poza prac w trybie równoczesnego podgldu, wikszo[  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 18 dzielników mo|e pracowa jako zmieniacze, przewa|nie z mo|liwo[ci dowolnego programowania sekwencji przeBczajcej. 3. Multipleksery  w starszych instalacjach byBy stosowane do obróbki sygnaBu przed zapisem na magnetowidach. Urzdzenie to Bczy wszystkie cechy zmieniaczy i dzielników. Do odtwarzania obrazu zapisanego przy u|yciu multipleksera nale|y u|y go powtórnie. Wy[wietlanie obrazu wprost na monitor daBoby efekt wy[wietlania kolejnych klatek pochodzcych z ró|nych kamer Obecnie multipleksery zostaBy wyparte przez rejestratory cyfrowe. 4. Matryca wideo jest to urzdzenie posiadajce wiele wej[ i wiele wyj[, pozwalajce na Bczenie dowolnego wej[cia z dowolnym wyj[ciem. Podstawow zalet matryc jest mo|liwo[ równoczesnej pracy kilku operatorów, z których ka|dy mo|e oglda obraz z ka|dej kamery, oczywi[cie w ramach przyznanych uprawnieD. We wspóBczesnych systemach CCTV wystpuj dwa rodzaje zapisu nagrywanych obrazów: zapis analogowy lub cyfrowy. Systemy z cyfrowym zapisem obrazów staj si coraz bardziej popularne i stwarzaj wiksze mo|liwo[ci obróbki zarejestrowanych obrazów i sytuacji. W analogowych systemach rejestracji powszechnie stosowane s magnetowidy poklatkowe (time-lapse VCR). Nazwa magnetowid poklatkowy oznacza, |e urzdzenie dokonuje zapisu tylko wybranych klatek, dziki czemu urzdzenie to ma mo|liwo[ zapisu nawet kilkuset godzin obrazów na tradycyjnej ta[mie E-180 z zapisem 3-godzinnym. Nadmierne wydBu|anie czasu nagrywania na ta[mie E-180 powoduje niecigBo[ci odtwarzanego obrazu. Jest to spowodowane dBu|szym odstpem czasowym pomidzy dwiema kolejnymi nagrywanymi klatkami. Im dBu|szy jest planowany czas nagrywania i wicej kamer obsBugiwanych przez jeden magnetowid w systemie, tym wikszy jest odstp czasu pomidzy nagrywanymi kolejnymi klatkami z tej samej kamery. Odstp kilkusekundowy mo|e spowodowa braki zdarzeD w nagrywanym, a potem odtwarzanym materiale. Dlatego nale|y odpowiednio dopasowa czas nagrywania i liczb obsBugiwanych przez magnetowid kamer. Analogowe magnetowidy poklatkowe s obecnie wypierane przez urzdzenia do rejestracji cyfrowej. Zapis cyfrowy obserwowanych zdarzeD mo|e by dokonywany na rejestratorach cyfrowych, twardych dyskach specjalizowanych komputerów lub na kartach przechwytujcych wideo montowanych w komputerach. Do najwa|niejszych zalet zapisu cyfrowego nale|y zaliczy wysok, niezmienn w czasie jako[ zapisu, dBugi czas rejestracji, brak zu|ycia no[nika zapisu, Batwe wyszukiwanie zarejestrowanych sekwencji wedBug ró|nych kryteriów oraz mo|liwo[ zdalnej transmisji danych i administrowania systemem. Istnieje mo|liwo[ blokowania dostpu za pomoc systemu haseB. Dodatkowo, ka|dy system cyfrowy mo|e by zabezpieczony przed zapisem danych pochodzcych z innych zródeB. Oznacza to, |e nie mo|na obrabia przechowywanych zdj na zewntrznym PC i umieszcza ich na twardym dysku systemu cyfrowego, tak jak gdyby pochodziBy z kamery. To zabezpieczenie zapewnia, |e tylko zdjcia rejestrowane z wej[ wideo s rejestrowane w pamici systemu. W celu zwikszenia wiarygodno[ci, do ka|dego przechowywanego zdjcia s dodawane czas i data. Dostp do systemu powinien by zabezpieczony hasBem na 3 poziomach dostpu: - konfiguracja systemu (administrator), - zarzdzanie systemem (lokalny administrator), - obsBuga systemu  funkcje konfiguracji i zarzdzania s zablokowane (operator). Decydujc si na wybór systemu zapisu cyfrowego nale|y bra pod uwag podstawowe cechy tych urzdzeD: 1. Karty przechwytujce wideo  s to karty rozszerzeD montowane w komputerach PC. GBówn zalet karty jest prosta instalacja, prosta obsBuga oraz mo|liwo[ dalszej rozbudowy systemu (dodanie wikszej liczy kart  zwikszenie liczby wej[ i prdko[ci zapisu). Oferuj najwiksze mo|liwo[ci przy najni|szej cenie. Problemem jest wBa[ciwy dobór sprztu, oprogramowania i zabezpieczenie przed modyfikacj przez osoby lub wirusy.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 19 Zawodno[ systemów wyposa|onych w takie karty wynika gBównie z nieprawidBowego dziaBania systemu operacyjnego lub bBdnej konfiguracji sprztowej (np. maBo wydajne zasilacze komputerowe). 2. Specjalizowane komputery z wBasnym systemem operacyjnym sprzedawane s w postaci pByt z wBasnym systemem operacyjnym (czsto Linux), wymagajce tylko zasilania i podpicia dysków. Mo|na je zabudowywa w obudowach typowych komputerów PC, równie| równolegle do pracujcego komputera (praktycznie biorc 2 komputery w jednej obudowie). W zwizku z tym nie maj wad zwizanych z doborem sprztu i modyfikacjami oprogramowania. 3. Rejestratory cyfrowe to urzdzenia, które pozwalaj na rejestracj (obrazu, dzwiku) na dysku komputerowym. Wystpuj one w wersjach ró|nicych si m. in. liczb wej[ wideo i audio oraz innymi funkcjami majcymi wpByw na prac systemu. Charakteryzuj si bardzo prost obsBug, porównywaln do obsBugi typowego magnetowidu analogowego telewizji przemysBowej lub magnetowidu domowego. Umo|liwiaj natomiast rejestracj znacznie wikszej liczby póBobrazów w cigu sekundy, ni| przy zastosowaniu standardowego rozwizania analogowego. Jednak systemy wyposa|one w rejestratory s trudne do rozbudowy i modyfikacji. Wad prostych rejestratorów jest to, |e odtwarzanie archiwum mo|liwe jest wyBcznie na urzdzeniu rejestrujcym. Nie mo|na wyj dysku i podBczy go bezpo[rednio do komputera.. Takie mo|liwo[ci dostpne ju| s w dro|szych rejestratora, gdzie odbiorca dostaje dodatkowo specjalne oprogramowanie do odtwarzania plików archiwalnych. Wyró|niamy rejestratory jednokanaBowe i wielokanaBowe (posiadaj wbudowany multiplekser). Mo|liwy jest zakup urzdzeD z funkcj pracy w sieci. 4.2.2 Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Czy potrafisz wymieni i scharakteryzowa parametry monitorów? 2. Czy potrafisz wyja[ni czym ró|ni si dwie technologie wykonania przetworników : CCD i CMOS? 3. Czy potrafisz wymieni i scharakteryzowa parametry kamer? 4. Czy potrafisz zidentyfikowa gniazda i elementy regulacyjne wystpujce w monitorach i kamerach? 5. Czy potrafisz wymieni i porówna rodzaje obiektywów? 6. Czy potrafisz wymieni i zastosowa kryteria wyboru kamery i obiektywu? 7. Czy potrafisz scharakteryzowa urzdzenia przeBczajce i przetwarzajce obraz? 8. Czy potrafisz wymieni sposoby zabezpieczeD dostpu do systemu? 9. Czy potrafisz porówna urzdzenia rejestrujce obraz? 4.2.3 wiczenia wiczenie 1 Porówna dwa dostpne na rynku monitory czarno  biaBy i kolorowy pod wzgldem zastosowania w projektowanym systemie CCTV dla maBej stacji benzynowej. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) okre[li wymagania u|ytkowe dla poszukiwanych monitorów, 2) wyszuka w katalogach firmowych oraz na stronach internetowych oferty dwóch monitorów speBniajcych warunki zadania,  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 20 3) zapozna si z dokumentacj techniczn wyszukanych monitorów, 4) porówna parametry wyszukanych monitorów, zebrane informacje przedstawi w postaci tabeli, 5) na podstawie przedstawionej tabeli wskaza ten monitor, który zaproponowaBby[ inwestorowi, uzasadni swój wybór, 6) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia, 7) na wykonanie wiczenia masz 45 minut. Wyposa|enie stanowiska pracy: - zestaw komputerowy wyposa|ony w odpowiednie oprogramowanie oraz dostp do Internetu, katalogi sprztu stosowanego w systemach CCTV ró|nych producentów, - arkusze biaBego papieru A3. wiczenie 2 Porówna dostpne na rynku kamery i obiektywy pod wzgldem zastosowania w projektowanym systemie CCTV dla maBej stacji benzynowej. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) okre[li wymagania u|ytkowe dla poszukiwanych kamer i obiektywów, 2) wyszuka w katalogach firmowych oraz na stronach internetowych oferty kamer i obiektywów speBniajcych warunki zadania, 3) zapozna si z dokumentacj techniczn wyszukanych kamer i obiektywów, 4) porówna parametry wyszukanych urzdzeD, zebrane informacje przedstawi w postaci tabeli, 5) na podstawie przedstawionej tabeli wskaza ten zestaw kamera + obiektyw, który zaproponowaBby[ inwestorowi, 6) uzasadni swój wybór, 7) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia, 8) na wykonanie wiczenia masz 45 minut. Wyposa|enie stanowiska pracy: - zestaw komputerowy wyposa|ony w odpowiednie oprogramowanie oraz dostp do Internetu, - katalogi sprztu stosowanego w systemach CCTV ró|nych producentów, - arkusze biaBego papieru A3. wiczenie 3 Porówna dostpne na rynku urzdzenia przeBczajce pod wzgldem zastosowania w projektowanym systemie CCTV dla maBej stacji benzynowej. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) okre[li wymagania u|ytkowe dla poszukiwanych urzdzeD przeBczajcych, 2) wyszuka w katalogach firmowych oraz na stronach internetowych oferty urzdzeD przeBczajcych speBniajcych warunki zadania, 3) zapozna si z dokumentacj techniczn wyszukanych urzdzeD przeBczajcych,  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 21 4) porówna parametry wyszukanych urzdzeD, zebrane informacje przedstawi w postaci tabeli, 5) na podstawie przedstawionej tabeli wskaza to urzdzenie przeBczajce, które zaproponowaBby[ inwestorowi, 6) uzasadni swój wybór, 7) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia; 8) na wykonanie wiczenia masz 45 minut. Wyposa|enie stanowiska pracy: - zestaw komputerowy wyposa|ony w odpowiednie oprogramowanie oraz dostp do Internetu, - katalogi sprztu stosowanego w systemach CCTV ró|nych producentów, - arkusze biaBego papieru A3. wiczenie 4 Porówna dostpne na rynku urzdzenia zapisujce pod wzgldem zastosowania w projektowanym systemie CCTV dla maBej stacji benzynowej. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) okre[li wymagania u|ytkowe dla poszukiwanych urzdzeD zapisujcych, 2) wyszuka w katalogach firmowych oraz na stronach internetowych oferty urzdzeD zapisujcych speBniajcych warunki zadania, przy czym przynajmniej jedno z wyszukanych urzdzeD powinno realizowa zapis analogowy i przynajmniej jedno cyfrowy, 3) zapozna si z dokumentacj techniczn wyszukanych urzdzeD, 4) porówna parametry wyszukanych urzdzeD, zebrane informacje przedstawi w postaci tabeli, 5) na podstawie przedstawionej tabeli wskaza to urzdzenie, który zaproponowaBby[ inwestorowi, 6) uzasadni swój wybór, 7) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia, 8) na wykonanie wiczenia masz 45 minut. Wyposa|enie stanowiska pracy: - zestaw komputerowy wyposa|ony w odpowiednie oprogramowanie oraz dostp do Internetu, - katalogi sprztu stosowanego w systemach CCTV ró|nych producentów, - arkusze biaBego papieru A3. wiczenie 5 Opracowanie projektu systemu telewizji u|ytkowej nadzorujcego maB stacj benzynow. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przygotowa projekt systemu telewizji u|ytkowej nadzorujcego maB stacj benzynow, 2) na rysunku pogldowym obiektu zaznaczy miejsca, w których planujesz zainstalowa kamery oraz w którym miejscu umie[cisz stanowisko operatorskie (monitor + urzdzenia do nagrywania obrazu)  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 22 3) okre[li wymagania u|ytkowe dla urzdzeD zastosowanych w projekcie, 4) wyszuka w katalogach firmowych oraz na stronach internetowych oferty urzdzeD speBniajcych okre[lone wymagania u|ytkowe, 5) zapozna si z dokumentacj techniczn wyszukanych urzdzeD, 6) przygotowa specyfikacj projektowanego systemu (poda w niej typy wybranych urzdzeD, parametry i ceny), 5) przedstawi pozostaBym grupom swój projekt, uzasadniajc wybór poszczególnych elementów systemu, 7) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia; 8) na wykonanie wiczenia masz 90 minut. Wyposa|enie stanowiska pracy: - zestaw komputerowy wyposa|ony w odpowiednie oprogramowanie oraz dostp do Internetu, - katalogi sprztu stosowanego w systemach CCTV ró|nych producentów, - arkusze biaBego papieru A3. 4.2.4 Sprawdzian postpów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wymieni i scharakteryzowa parametry monitorów? 2) wymieni gniazda wystpujce w monitorach i scharakteryzowa ich przeznaczenie? 3) wymieni i zastosowa kryteria wyboru monitorów? 4) wyja[ni czym ró|ni si dwie technologie wykonania przetworników: CCD i CMOS? 5) wymieni i scharakteryzowa parametry obiektywów i kamer? 6) zidentyfikowa gniazda i elementy regulacyjne wystpujce w kamerach? 7) wymieni i zastosowa kryteria wyboru obiektywu i kamery? 8) wymieni i porówna rodzaje urzdzeD przeBczajcych i przetwarzajcych obraz? 9) porówna dwa sposoby zapisu sygnaBu wizyjnego: analogowy i cyfrowy? 10) wymieni sposoby zabezpieczeD dostpu do systemu? 11) wymieni i scharakteryzowa urzdzenia realizujce zapis cyfrowy? 12) opracowa projekt systemu telewizji u|ytkowej? 13) okre[li wymagania u|ytkowe dla urzdzeD stosowanych w systemie telewizji u|ytkowej? 14) dobra urzdzenia systemu CCTV do okre[lonych wymagaD u|ytkowych?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 23 4.3 Transmisja sygnaBu wizyjnego 4.3.1 MateriaB nauczania Centra monitoringu ze wzgldu na bezpieczeDstwo oraz redukcj kosztów z reguBy s projektowane w pewnej odlegBo[ci od monitorowanych obiektów. Decydujce znaczenie ma wtedy szybkie przesBanie obrazu dobrej jako[ci. Obecnie, równolegle obok siebie, wystpuj dwie technologie transmisji sygnaBu wizyjnego: analogowa i cyfrowa. Analogowa transmisja sygnaBu wizyjnego. Analogowy sygnaB wizyjny zawiera si w pa[mie 50 Hz do kilku MHz. Podstawowym parametrem charakteryzujcym przydatno[ medium do transmisji sygnaBów analogowych jest szeroko[ przenoszonego pasma, czyli ró|nica midzy górn i doln czstotliwo[ci graniczn, które kanaB jest zdolny przenie[ z nierównomierno[ci nie gorsz ni| 3 dB. Taki sposób przesyBu sygnaBu wizyjnego jest stosowany w lokalnych instalacjach, gdzie odlegBo[ci s niewielkie. Zaletami analogowej transmisji sygnaBu wizyjnego s: tanie, proste w instalacji i obsBudze urzdzenia, natomiast wadami: ograniczony zasig transmisji, wra|liwo[ na zakBócenia, ograniczony dostp dla wikszej grupy rozproszonych u|ytkowników. Budowa analogowego ukBadu transmisji. UkBady analogowego przesyBania sygnaBów wizyjnych skBadaj si najcz[ciej z: - kamery  przetwarza obraz na cigBy sygnaB elektryczny, - przetwornika - ma za zadanie dostosowanie sygnaBu wej[ciowego i wyj[ciowego do rodzaju medium transmisyjnego - tymi urzdzeniami mog by: transmitery, modulatory, transformatory, filtry, adaptery, - kanaBu transmisji (medium transmisyjnego), - odbiornika (monitor), czyli urzdzenia przetwarzajcego sygnaB elektryczny na obraz. Cyfrowa transmisja sygnaBu wizyjnego Dla przekazów cyfrowych o mo|liwo[ci transmisji decyduje przepustowo[, która mówi ile bitów danych mo|na przesBa w cigu jednej sekundy. ZwykBy kabel koncentryczny zapewnia transmisj ok.600 Mb/s, nowoczesne skrtki kategorii 5 - do 100 Mb/s, w kablach [wiatBowodowych prdko[ ta dochodzi do 10 Gb/s. Cyfrowe systemy transmisji sygnaBu wizyjnego borykaj si z dwoma gBównymi problemami: przygotowaniem sygnaBu do transmisji, czyli przeksztaBceniem go z postaci analogowej na cyfrow, oraz kompresj, któr stosuje si, poniewa| po zamianie na posta cyfrow sygnaB przekazywany zajmowaBby pasmo wielokrotnie szersze od sygnaBu oryginalnego. Kompresja sygnaBu polega na cz[ciowym usuniciu z sygnaBu informacji nieodbieranych przez czBowieka lub nioscych dane nieistotne. Dla ka|dego rodzaju kompresji istnieje granica, powy|ej której nawet niewielkie zwikszenie stopnia kompresji w znacznym stopniu odbija si na jako[ci. Zaczynaj by wtedy widoczne znieksztaBcenia, których przyczyn jest odrzucenie zbyt du|ej ilo[ci informacji dotyczcych krawdzi, gradientu kolorów, ksztaBtów itp. Rozwój cyfrowych systemów transmisji sygnaBów wizyjnych wi|e si z wykorzystaniem sieci informatycznych opartych na protokole TCP/IP (zwBaszcza Internet). Nale|y pamita, |e nie wszystkie sieci pozwalaj na zadawalajce jako[ciowo transmisje. Kamera kolorowa generuje strumieD informacji ok. 160 Mb/s, po kompresji mo|e on si zmniejszy kilkudziesiciokrotnie, jednak przesBanie takiej ilo[ci informacji mo|e by niemo|liwe w istniejcej sieci. Cyfrowa transmisja sygnaBu wizyjnego w sieciach informatycznych ma t zalet, |e pozwala transmitowa wszystkie sygnaBy zwizane ze zdaln obsBug obiektów (tzn. sygnaBy alarmowe, sterujce, dane, gBos). Wykorzystanie transmisji  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 24 cyfrowej przeBamaBo szereg barier w instalacjach systemów CCTV, umo|liwiajc przede wszystkim: transmisj obrazu na du|e odlegBo[ci (mo|liwo[ podgldu i sterowania systemem ochrony), prac sieciow, rozszerzenie mo|liwo[ci sterowania, automatyzacji, rozszerzenie wspóBpracy z systemami alarmowymi i telekomunikacyjnymi (mo|liwo[ poBczenia systemów telewizji dozorowej z innymi systemami tj. system alarmowy, przeciwpo|arowy, powiadamiania przez e-mail lub SMS). Media transmisji sygnaBu wizji: 1. Kabel koncentryczny  zasadniczym elementem kabla koncentrycznego jest wewntrzny przewód miedziany otoczony warstw izolatora, ekranem metalowym (miedziany ekran w postaci siatki bdz pBaszcza chronicy przed wpBywem zewntrznego pola elektromagnetycznego) oraz zewntrzn warstw ochronn. Rys. 8. Budowa kabla koncentrycznego [1] Kable koncentryczne do transmisji sygnaBu wizji charakteryzuj si typow impedancj falow 75&!. Zaletami kabla koncentrycznego s m. in.: dopasowanie falowe do wej[ typowych urzdzeD audio  wideo, ekran metalowy zapobiegajcy  wyciekowi sygnaBu. Natomiast gBównymi wadami takiego rozwizania s: ró|nica rezystancji przewodów sygnaBowych (przewodu i ekranu), co mo|e skutkowa pojawieniem si napicia zakBócajcego w torze transmisji, ekran nie zapewnia caBkowitego tBumienia zakBóceD elektromagnetycznych, co wyraznie pogarsza jako[ obrazu, wzmacnianie sygnaBu w torze kabla wzmacnia zakBócenia. PoBczenie kamery z monitorem mo|e by realizowane na odlegBo[ rzdu 100  600 metrów za pomoc przewodu o impedancji 75&!. OdlegBo[ silnie zale|y od jako[ci kabla. Podstawowe parametry kabli koncentrycznych: - impedancja falowa - jest to stosunek napicia do prdu w dowolnym miejscu kabla, gdy nie wystpuj odbicia, tzn. znajduje si on w warunkach peBnego dopasowania, - tBumienno[ falowa (podawana w dB/100m)  charakteryzuje zmniejszenie amplitudy sygnaBu wzdBu| linii, wynikajce z zamiany na ciepBo energii elektromagnetycznej, zwiksza si wraz ze wzrostem czstotliwo[ci; du|y wpByw na tBumienno[ ma [rednica |yBy (maleje ze wzrostem) oraz rodzaj izolacji (najlepsze z polipropylenu i polietylenu), - wspóBczynnik odbicia  jest to stosunek amplitudy fali odbitej, do fali pierwotnej; u|ycie w torze transmisyjnym niejednorodnego kabla lub innych elementów o ró|nych impedancjach powoduje pojawienie si fal odbitych, znieksztaBcajcych sygnaB, - pojemno[ liniowa (podawana w F/m)  wynikajca z wzajemnego oddziaBywania przewodu i ekranu jako okBadek kondensatora), - skuteczno[ ekranowania (podawana w dB)  jest to odporno[ na indukowanie si w kablu napi zakBócajcych pod wpBywem promieniowania zewntrznych zródeB, - rezystancje (podawane w &!): zewntrzna (ekranu) i wewntrzna (przewodu). 2. Para przewodów miedzianych (skrtka)  s to pary przewodów miedzianych pokrytych izolacj, skrconych spiralnie dookoBa siebie. Ka|dy z przewodów wewntrz posiada inny kolor izolatora. U|ywane s do transmisji pojedynczego sygnaBu wideo (na jednej parze) lub poBczenia wielokrotnego z zastosowaniem gniazda RJ45. Zaletami stosowania skrtki miedzianej s m.in.: mo|liwo[ transmisji kilku sygnaBów w jednym kablu, szeroki obszar  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 25 zastosowaD (sieci telefoniczne, sieci komputerowe, sieci dozorowe), wysoka odporno[ na zakBócenia zewntrzne (wynika z nadawania takich samych sygnaBów w obu przewodach, ale w przeciwnych fazach, oraz zastosowania wzmacniaczy ró|nicowych na koDcu linii), zakBócenia pojawiajce si jednakowo w obu liniach. Wady takiego rozwizania to: konieczno[ zastosowania skomplikowanych systemów nadawania i odbioru sygnaBu, impedancja falowa 50 &!  konieczno[ stosowania ukBadów dopasowujcych do wej[ i wyj[ wideo. Zadowalajce parametry transmisji otrzymuje si w ukBadach z u|yciem transformatorów dopasowujcych na odlegBo[ciach do 300m, natomiast transmiterów na odlegBo[ciach do 900m. Rys. 9. Budowa skrtki Podstawowe parametry skrtki: - tBumienno[ falowa  okre[la zmniejszanie, strat sygnaBu wzdBu| kabla, (im wiksza czstotliwo[, tym wiksze tBumienie), - tBumienno[ przesBuchu zbli|nego  informuje o tym, jaka cz[ sygnaBu przeniknBa z pary zakBócajcej do zakBócanej, dla koDców par le|cych po tym samym koDcu kabla, - tBumienno[ przesBuchu zdalnego  informuje o tym, jaka cz[ sygnaBu przeniknBa z pary zakBócajcej do zakBócanej, dla koDców par le|cych po przeciwlegBych koDcach kabla, - stosunek tBumienno[ci do przesBuchów  charakteryzuje mo|liwo[ci transmisyjne przewodu, informuje o odstpie pomidzy zakBóceniami pochodzcymi od ssiednich par a sygnaBem u|ytecznym. Dostpne s nastpujce rodzaje skrtki: - UTP (nieekranowana), - FTP (ekranowana poprzez foliowanie), - FTP LSOH - (niepalna  nie rozprzestrzenia ognia)  stosowana w obiektach, które musz speBnia najwy|sze wymogi z zakresu ochrony przeciwpo|arowej, - UTP PE  zewntrzna (|elowana)  odpowiednia powBoka umo|liwia poBo|enie przewodu w ziemi. 3. ZwiatBowody  to cienkie wBókna (rdzenie) szklane otoczone szklanym pBaszczem. Mniejszy wspóBczynnik odbicia [wiatBa w rdzeniu powoduje uzyskanie caBkowitego wewntrznego odbicia dla transmitowanych promieni [wietlnych, generowanych przez laser sterowany impulsami elektrycznymi. Zaletami [wiatBowodów s: odporno[ na zakBócenia elektromagnetyczne, brak generacji zakBóceD elektromagnetycznych, brak prdów bBdzcych, brak ró|nic potencjaBów, maBa tBumienno[, du|a trwaBo[, du|a prdko[ transmisji. Natomiast wadami takiego rozwizania s: wysoka cena oraz trudno[ w Bczeniu linii. W zwizku tym [wiatBowody stosowane s w systemach o du|ej przepustowo[ci danych lub wymaganej du|ej odlegBo[ci przesyBu. GBównymi parametrami wBókien szklanych s: rozmiar, tBumienno[ liniowa, liczba modów, mo|liwo[ stosowanie zwielokrotnienia czstotliwo[ciowego (kolorów promieni), tBumienie odbi (pochodzcych od miejsc poBczenia i koDcówek), maksymalny czas propagacji. 4. Transmisje bezprzewodowe  stosowane s w ukBadach mniej odpowiedzialnych, poniewa| s podatne na zakBócenia. OpBacalne jest stosownie takiego sposobu transmisji tam, gdzie wystpuj trudno[ci z poBo|eniem kabli, jak równie| w instalacjach monitoringu okresowego (imprezy, zgromadzenia). Ze wzgldu na niewielk szeroko[ pasma  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 26 dopuszczon przez URTiP (2,400-2,4835 GHz) maksymalna liczba kanaBów, a tym samym nadajników pracujcych jednocze[nie, wynosi cztery. ZBcza 1. BNC  typowe zBcze wizyjne stosowane w telewizji przemysBowej. Dostpne s zBcza skrcane, lutowane i zaciskane. Kupujc zBcza nale|y zwróci uwag na dobranie odpowiednich, czyli o impedancji 75 &! (wystpuj równie| 50&!) i o wBa[ciwej [rednicy tulejki wspóBpracujcej z |yB ekranow posiadanego przewodu. Rys. 10 ZBcze BNC (z lewej skrcane, z prawej zagniatane) [1] 2. D sub - stosowane w multiplekserach oraz niektórych quadach jako zBcza alarmowe. Rys. 11 ZBcze D  sub [1] 3. RJ  45  stosuje si do Bczenia przewodów typu skrtka. Rys. 12 ZBcze RJ  45 4.3.2 Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Czy potrafisz wyja[ni na czym polega analogowa transmisja sygnaBu wizyjnego? 2. Czy potrafisz wymieni zalety i wady analogowej transmisji sygnaBu wizyjnego? 3. Czy potrafisz wymieni elementy budowy analogowego ukBadu przesyBania sygnaBów wizyjnych? 4. Czy potrafisz wyja[ni na czym polega cyfrowa transmisja sygnaBu wizyjnego? 5. Czy potrafisz wyja[ni na czym polega kompresja sygnaBu wizyjnego? 6. Czy potrafisz wymieni i porówna media transmisyjne stosowane w systemach telewizji u|ytkowej? 7. Czy potrafisz scharakteryzowa media transmisyjne stosowane w systemach telewizji u|ytkowej? 8. Czy potrafisz rozró|ni zBcza stosowane w systemach telewizji u|ytkowej?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 27 4.3.3 wiczenia wiczenie 1 Przygotowanie przewodów Bczcych system telewizji u|ytkowej Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) oszacowa dBugo[ przewodu koniecznego do poBczenia kamery z monitorem, 2) przyci przewód na oczekiwan dBugo[, zwracajc uwag na staranno[ wykonania cicia i zastosowanie odpowiednich narzdzi, 3) zapozna si z instrukcj obsBugi strippera, 4) przy pomocy strippera obrobi obcity przewód koncentryczny, 5) organoleptycznie przeprowadzi kontrol zarobionej koDcówki kabla (sprawdzi czy nie wystpuj zwarcia ekranu z [rodkowym przewodem jednym z cienkich drucików siatki ekranujcej), 6) zamontowa wtyczki na obu koDcach przewodu, 7) sprawdzi poprawno[ wykonanej pracy, 8) poBczy monitor z kamer oraz dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia, 9) na wykonanie wiczenia masz 45 minut. Wyposa|enie stanowiska pracy: - przewód koncentryczny, zBcza, - no|yce do cicia kabli koncentrycznych, - stripper, instrukcja obsBugi strippera, - miernik uniwersalny. wiczenie 2 Testowanie jako[ci obrazu w systemie telewizji u|ytkowej. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) uruchomi system telewizji u|ytkowej (min. kamera + monitor), 2) przygotowa plansz testow, która umo|liwi wykonanie testów (odbicia, odwzorowanie kolorów, rozró|nianie odcieni szaro[ci, rozpoznawanie twarzy osób, geometria obrazów, rozpoznawanie pisma, rozdzielczo[ kamery), 3) wykadrowa obraz, ustawi o[wietlenie tak, aby unikn odbi [wiatBa od planszy testowej, 4) ustawi ostro[ obrazu, 5) zaobserwowa czy na ekranie monitora widoczne s odbicia, 6) zaobserwowa czy poprawnie odwzorowane s wszystkie kolory, 7) zaobserwowa czy geometria obrazów jest zachowana (ksztaBty okrgów i kwadratów s zachowane), 8) regulujc ustawienia jasno[ci i kontrastu sprawdzi czy widoczne s odcienie szaro[ci (biaBy, 20%, 30%, 40%, 50%, 60%, 70%, 80%, 90%, czarny), 9) zaobserwowa jakiego rozmiaru pismo jest jednoznacznie rozpoznawalne, 10) oszacowa maksymaln rozdzielczo[ kamery, 11) zaprezentowa wyniki swojej pracy kolegom, 12) dokonaj oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia, 13) na wykonanie wiczenia masz 90 minut.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 28 Wyposa|enie stanowiska pracy: - biaBy papier formatu A4 dla ka|dego zespoBu, - instrukcje obsBugi i instrukcje serwisowe wykorzystywanego sprztu. - komputer wyposa|ony w odpowiednie oprogramowanie, drukark (wydruk przygotowanej planszy testowej), - zestaw telewizji u|ytkowej (min. kamera + monitor). wiczenie 3 Instalowanie i uruchamianie kamer. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) umie[ci kamer w obudowie, 2) zamontowa kamer, podBczy do monitora, 3) uruchomi system, 4) ustawi ostro[ obrazu, 5) ustawi jasno[ i kontrast monitora, 6) sprawdzi pozostaBe parametry obrazu (odbicia, odwzorowanie kolorów, geometria obrazów, rozdzielczo[, rozpoznawanie pisma), 7) zaprezentowa wyniki swojej pracy kolegom; 8) dokonaj oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia; 9) na wykonanie wiczenia masz 90 minut. Wyposa|enie stanowiska pracy: - zestaw telewizji u|ytkowej (min. kamera + monitor, przewody), - instrukcje obsBugi i instrukcje serwisowe wykorzystywanego sprztu. - miernik uniwersalny. 4.3.4 Sprawdzian postpów Czy potrafisz Tak Nie 1) wyja[ni na czym polega analogowa transmisja sygnaBu wizyjnego? 2) wymieni wady i zalety analogowej transmisji sygnaBu wizyjnego? 3) wymieni elementy budowy analogowego ukBadu przesyBania sygnaBów wizyjnych? 4) wyja[ni na czym polega cyfrowa transmisja sygnaBu wizyjnego? 5) wyja[ni na czym polega kompresja sygnaBu wizyjnego? 6) wymieni i scharakteryzowa media transmisyjne stosowane w systemach telewizji u|ytkowej? 7) porówna ze sob media transmisyjne stosowane w systemach telewizji u|ytkowej? 8) rozró|ni zBcza stosowane w systemach telewizji u|ytkowej? 9) przygotowa przewód do poBczenia elementów systemu telewizji u|ytkowej? 10) przetestowa dziaBanie kamer w systemie telewizji u|ytkowej ? 11) zainstalowa i uruchomi kamery w systemie telewizji u|ytkowej? 12) przeprowadzi konieczne regulacje kamer, aby uzyska obraz o zadowalajcej jako[ci?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 29 4.4 Instalowanie i uruchamianie systemu telewizji u|ytkowej. 4.4.1 MateriaB nauczania Dobór obudowy Obudowy kamer maj ró|ne rozmiary. Najmniejsze przeznaczone s do umieszczenia w nich moduBów kamer o wymiarach pBytki okoBo 32x32mm. Taka obudowa nie posiada grzaBki - ciepBo oddawane przez pracujc kamer zapewnia utrzymanie temperatury, przy której kamera mo|e pracowa. Nale|y si jednak liczy z tym, |e w przypadku du|ych ró|nic temperatury lub jej szybkich zmian mo|e nastpi pogorszenie jako[ci obrazu (skroplenie si pary wodnej lub zaparowanie soczewki obiektywu, szkieBka obudowy). Wa|ne jest, aby poprawnie uszczelni otwór wykonany w celu wyprowadzenia przewodów (jest to najczstsza przyczyna uszkodzenia lub nieprawidBowej pracy kamery). Znacznie wiksze obudowy przeznaczone s do umieszczenia w nich typowych kamer przemysBowych, do których nale|y dobra odpowiedni obiektyw. Takie obudowy wyposa|one s w grzaBki. Kolejnym elementem oprócz wielko[ci obudowy, na który nale|y zwraca uwag dokonujc wyboru tego elementu jest wygoda monta|u. Warto zwraca uwag na: - sposób otwarcia obudowy  na bok lub  do góry  znacznie uBatwiajce ustawienie ostro[ci obiektywu, monta| dodatkowych elementów, prowadzenie przewodów, - odpowiednie zabezpieczenie obudowy  stosowanie [rub z kluczem, które trudno odkrci, - dostpno[ sporej liczby ró|nych uchwytów umo|liwiajcych zamocowanie obudowy nie tylko do muru, ale i równie| do sufitu, monta|u na sBupach itp., pozwalaj na znaczne skrócenie czasu instalacji, optymaln instalacj kamer. Stosowane s równie| obudowy przeznaczone do konkretnych zastosowaD np. do pracy kamery pod wod. Wikszo[ producentów oferuje gotowe zestawy: kamera z obiektywem, obudow, przewodem (ewentualnie reflektorem IRED). Instalator nie musi si wówczas martwi o zachowanie szczelno[ci samej kamery jak i poBczeD. Kupujc obudow trzeba pamita by wewntrz obudowy pozostaBa wystarczajca ilo[ miejsca na kable oraz urzdzenia dodatkowe np. grzaBki, urzdzenia zabezpieczajce tor wideo, zasilacze lub modulator. W przypadku stosowania jako medium np. skrtki  komputerowej w obudowach umieszczane s równie| urzdzenia do transmisji. Montujc kamery w obudowach nale|y pamita o oddzieleniu masy kamery od masy obudowy. Obrotnice Zwikszenie pola widzenia kamery jest mo|liwe m. in. przez zastosowanie obrotnic. Kamera stacjonarna zawsze jest skierowana na okre[lony obszar, a jej ustawienie nie zawsze umo|liwia dostrze|enie szczegóBów obserwowanego obrazu. Je[li umie[cimy kamer na obrotnicy i dodatkowo wyposa|ymy j w obiektyw typu  moto-zoom , to bdzie mo|liwe sterowanie polem widzenia. Parametry obrotnic: - okre[lony udzwig, którego nie mo|na przekroczy, dlatego nale|y dobra obrotnic do masy kamery, - prdko[ obrotu  w prostych urzdzeniach wynosi ona okoBo 10 stopni na sekund, spotykane s obrotnice o prdko[ci od 0,1 do 400° na sekund; ten parametr jest szczególnie wa|ny np. przy rejestracji zdarzeD na stadionach, gdzie szybko[ reakcji ukBadu decyduje o sensie stosowania obrotnic, - powtarzalno[ pozycjonowania  urzdzeniach dobrej klasy wynosi < 0,2°.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 30 Wyró|niamy dwa podstawowe typy obrotnic: - dziaBajce w jednej pBaszczyznie, zazwyczaj poziomej (tzw. obrotowe) - ka|da taka obrotnica pozwala na wstpne ustawienie poBo|enie kamery w pBaszczyznie pionowej, obrót w pBaszczyznie poziomej jest ograniczony w prostych obrotnicach do 350°, natomiast profesjonalne wersje posiadajce mo|liwo[ wykonania peBnego obrotu, - dziaBajce w dwóch pBaszczyznach (tzw. obrotowo  uchylne)  obrót w pBaszczyznie pionowej jest zwykle ograniczony do 90°. Obrotnice tego typu zwane s obrotowo- uchylnymi. Przy projektowaniu instalacji nale|y wzi pod uwag fakt, |e pokrycie caBego dozorowanego obszaru zasigiem kamer staBych daje pewniejsz i bardziej niezawodn obserwacj. Natomiast wspomaganie obrotnic z wysokiej jako[ci kamer i obiektywem pozwala zwikszy mo|liwo[ci systemu o dokBadne ogldanie szczegóBów, ale nale|y pamita, |e zbli|enie na obiekt bez monitorowania kamerami staBymi, oznacza, |e w tym czasie nie mo|emy prowadzi obserwacji w szerszym planie. Zasilanie w instalacjach systemów CCTV W systemach CCTV najwicej problemów rodzi zasilanie kamer przemysBowych. Jest to równie| gBówna przyczyna wadliwie dziaBajcego systemu. Produkowane kamery zasilane s napiciem staBym 12V, oraz napiciem zmiennym 24V lub 230V. 1. Zasilanie kamer napiciem zmiennym 230V. Zalet takiego rozwizania jest odlegBo[, na jak mo|na przesBa to napicie jak i powszechna dostpno[ sieci zasilajcej w instalowanych obiektach. Analizujc ofert kabli i obudów dostpnych na polskim rynku zauwa|a si brak popularnego sprztu do takich instalacji. Najpowa|niejsz wad zasilania napiciem zmiennym 230V jest brak bezpieczeDstwa zarówno u|ytkowników jak i ekip montujcych. Wynika to z faktu, |e termostat i grzaBka posiadaj nieizolowane koDcówki, obudowa nie ma bolca uziemiajcego, kabel jest dwu|yBowy (brak przewodu uziemiajcego). 2. Zasilanie kamer napiciem staBym 12V. Zalet takiego rozwizania jest bezpieczeDstwo pracy instalacji. Do wad nale|y zaliczy spadek napicia na przewodzie ograniczajcy dBugo[ przewodu zasilajcego. Wikszo[ kamer zasilanych 12V napicia staBego przestaje dziaBa w okolicach 10,5V. Poni|ej 11V kamery gubi kolor lub wystpuj problemy z ich zaBczeniem. Tak wic, przyjmuje si, |e dopuszczalny spadek napicia na przewodzie wynosi maksymalnie 1V. Prd pobierany przez typow kamer wynosi od 150 do 250mA. Przyjmujc dla pewno[ci dziaBania maksymaln warto[ pobieranego prdu przez kamer, to z prawa Ohma wynika, |e maksymalna odlegBo[ przewodu zasilajcego to ok. 60 m (zakBadajc, |e jedna |yBa 100m kabla o przekroju 0.5 mm2 ma oporno[ 3,4 &!). OdlegBo[ ta dodatkowo maleje, gdy doBczymy termostat z grzaBk na 12V. Uzyskane odlegBo[ci mo|na zwikszy przez zastosowanie kabla o wikszym przekroju. Niestety wi|e si to z wikszymi kosztami. Mo|na przyj, |e zasili si kamer wy|szym napiciem i skompensuje strat na przewodzie. Metoda ta ma jednak t wad, |e przy zmiennym obci|eniu (wBczanie i wyBczanie termostatu) spadek napicia bdzie si zmieniaB i przy du|ej odlegBo[ci, wzrost napicia przy wyBczeniu termostatu mo|e uszkodzi kamer. Natomiast przy staBym obci|eniu (np. dla kamer wewntrznych) mo|na rozwa|y stosowanie dla ka|dej kamery osobnego regulowanego zasilacza w zale|no[ci od dBugo[ci kabla. W przypadku wikszych odlegBo[ci oraz stosowania termostatów profesjonalnym rozwizaniem jest tzw.  niskonapiciowe zasilanie polegajce na podaniu bezpiecznego napicia 40V z zasilacza i zastosowaniu stabilizatora na 12V przy kamerze. Ewentualne spadki napicia zwizane z dBugo[ci linii lub wBczeniem si termostatu eliminowane s przez stabilizator.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 31 Podobne rozwizanie do  niskonapiciowego zasilania polega na jednoczesnym przesyBaniu sygnaBu wizyjnego i zasilania po skrtce UTP. Lokalizacja uszkodzeD Przed przystpieniem do lokalizacji uszkodzeD wystpujcych w instalacjach systemów CCTV koniecznym jest postawienie wstpnej diagnozy uszkodzenia. Diagnoza opiera si na obserwacji efektu finalnego. Wynik tej obserwacji mo|na przedstawi w nastpujcych punktach: - caBkowity brak obrazu na monitorze, - obraz o zBej jako[ci (pochodzcy od wszystkich kamer), - obraz o zBej jako[ci pochodzcy od konkretnej kamery, - brak obrazu pochodzcego od cz[ci kamer, - nie zapisywanie si obrazu widocznego na monitorze, - nie zapisywanie si obrazu pochodzcego od konkretnej kamery. Przyczyny mogce mie wpByw na caBkowity brak obrazu: - uszkodzony monitor, - uszkodzona kamera, - zle ustawiona kamera, - uszkodzone urzdzenia na drodze kamera  monitor (transformatory, rozgaBzniki itp.), - uszkodzony kabel na drodze kamera  monitor, - brak zasilania w którym[ z elementów systemu. Przyczyny mogce mie wpByw na obraz o zBej jako[ci: - zBe ustawienie lub uszkodzenie mechaniczne którego[ z elementów systemu, - zBe parametry kabla przesyBowego Bczcego elementy systemu. Najprostsze do ustalenia przyczyn usterki s uszkodzenia, których efektem jest caBkowity brak obrazu na ekranie monitora. Najwicej problemów sprawia ustalenie usterki w przypadkach, gdy zanikanie sygnaBu lub brak cz[ciowo odbieranych obrazów nastpuje chwilowo lub w dBu|szych odstpach czasowych. 4.4.2 Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Czy potrafisz okre[li jakimi kryteriami nale|y si kierowa wybierajc obudow kamery? 2. Czy potrafisz wyja[ni do czego sBu|y obrotnica? 3. Czy potrafisz omówi na czym polegaj problemy zasilania systemów CCTV? 4. Czy potrafisz poda przykBady rozwizania problemów zasilania systemów CCTV? 5. Czy potrafisz porówna ró|ne rozwizania zasilania systemów CCTV? 6. Czy potrafisz wymieni na czym powinna polega diagnoza uszkodzeD w systemach telewizji u|ytkowej? 7. Czy potrafisz wymieni przyczyny, które mog mie wpByw na brak obrazu w systemie telewizji u|ytkowej? 8. Czy potrafisz wymieni przyczyny, które mog mie wpByw na jako[ obrazu w systemie telewizji u|ytkowej?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 32 4.4.3 wiczenia wiczenie 1 Instalowanie i uruchamianie zintegrowanego systemu obserwacyjnego. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przygotowa projekt instalacji systemu, 2) dobra urzdzenia speBniajce wymagania projektu, 3) dobra odpowiednie obiektywy, obudowy i obrotnice, 4) zamontowa kamery w miejscach wskazanych w projekcie, 5) przygotowa przewody do poBczenia systemu w caBo[, 6) poBczy poszczególne elementy systemu zgodnie ze wskazaniami projektu instalacji, 7) zapewni zasilanie poszczególnych elementów systemu zgodnie ze wskazaniami projektu instalacji, 8) zapewni prawidBow bezpieczn prac wszystkich elementów systemu, 9) uruchomi system i sprawdzi jego dziaBanie, 10) przeprowadzi wszystkie konieczne regulacje tak, aby parametry obrazu odpowiadaBy zaBo|onym w projekcie, 11) przeprowadzi testy wszystkich elementów systemu, 12) zaprezentowa wyniki swojej pracy kolegom, 13) przeprowadzi ocen poprawno[ci i dokBadno[ci wykonanych prac, 14) na wykonanie wiczenia masz 135 minut. Uwaga: Zanim zostanie przyBczone napicie, poBczon instalacj musi sprawdzi nauczyciel. Wyposa|enie stanowiska pracy: - projekt instalacji systemu CCTV, - elementy wymienione w projekcie (min. kamera, monitor, urzdzenie zapisujce), - no|yce do cicia kabli koncentrycznych, - stripper, - przyrzdy pomiarowe, - przewody, zBcza, - instrukcje obsBugi i instrukcje serwisowe wykorzystywanego sprztu. wiczenie 2 Lokalizowanie usterek w zintegrowanym systemie obserwacyjnym. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie powiniene[: 1) przeanalizowa dziaBanie systemu CCTV, 2) zaobserwowa symptomy uszkodzeD i zanotowa wnioski, 3) zaplanowa pomiary, 4) przeprowadzi konieczne pomiary, 5) na podstawie pomiarów okre[li zródBo usterki, 6) usun usterk, 7) ponownie sprawdzi dziaBanie systemu,  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 33 8) dokona oceny poprawno[ci wykonanego wiczenia, 9) na wykonanie wiczenia masz 135 minut. Uwaga: Zanim zostanie przyBczone napicie, ukBad pomiarowy musi sprawdzi nauczyciel. Wyposa|enie stanowiska pracy: - biaBy papier formatu A4 dla ka|dego zespoBu, - instrukcje obsBugi i instrukcje serwisowe wykorzystywanego sprztu, - przyrzdy pomiarowe (miernik uniwersalny, oscyloskop z sondami pomiarowymi, reflektometr), - projekt instalacji systemu CCTV. 4.4.4 Sprawdzian postpów Czy potrafisz Tak Nie 1) okre[li jakimi kryteriami nale|y si kierowa wybierajc obudow kamery? 2) wyja[ni do czego sBu|y obrotnica? 3) omówi na czym polegaj problemy zasilania systemów CCTV? 4) poda przykBady rozwizania problemów zasilania systemów CCTV? 5) porówna ró|ne rozwizania zasilania systemów CCTV? 6) wyja[ni na czym powinna polega diagnoza uszkodzeD w systemach telewizji u|ytkowej? 7) wymieni przyczyny, które mog mie wpByw na brak obrazu w systemie telewizji u|ytkowej? 8) wymieni przyczyny, które mog mie wpByw na jako[ obrazu w systemie telewizji u|ytkowej? 9) zmontowa i uruchomi system telewizji u|ytkowej wedBug okre[lonego projektu? 10) zlokalizowa i usun uszkodzenie w systemie telewizji u|ytkowej?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 34 5. SPRAWDZIAN OSIGNI INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uwa|nie instrukcj. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kart odpowiedzi. 3. Zapoznaj si z zestawem zadaD testowych. 4. Test zawiera 20 zadaD dotyczcych systemów telewizji u|ytkowej. Zadania podzielono na dwa poziomy trudno[ci: zadania z poziomu podstawowego i ponadpodstawowego (wyró|nione gwiazdk np. zadanie 6*). W[ród zadaD znajduj si pytania wielokrotnego wyboru (tylko jedna z podanych odpowiedzi jest prawidBowa), zdania z luk, któr nale|y uzupeBni, pytania otwarte, na które nale|y udzieli krótkiej odpowiedzi, zadania rysunkowe. Za ka|d prawidBow odpowiedz otrzymasz 1 punkt. Ilo[ punktów jak mo|esz zdoby za dane zadanie znajdziesz w karcie odpowiedzi w kolumnie MAX. 5. Udzielaj odpowiedzi tylko na zaBczonej karcie odpowiedzi: - w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidBow odpowiedz X (w przypadku pomyBki nale|y bBdn odpowiedz zaznaczy kóBkiem, a nastpnie ponownie wskaza odpowiedz prawidBow), - w pytaniach z krótk odpowiedzi wpisz odpowiedz w wyznaczone pole, - w zdaniach do uzupeBnienia wpisz brakujce wyrazy, - w zadaniach rysunkowych narysuj rysunek w wyznaczonym polu. 6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy bdziesz miaB satysfakcj z wykonanego zadania. 7. Kiedy udzielenie odpowiedzi bdzie Ci sprawiaBo trudno[, wtedy odBó| jego rozwizanie na pózniej i wró do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Przed wykonaniem ka|dego zadania przeczytaj bardzo uwa|nie polecenie. 9. Na rozwizanie testu masz 90 min. Powodzenia!!! ZESTAW ZADAC TESTOWYCH 1. Narysuj najprostszy system telewizji u|ytkowej z mo|liwo[ci zapisu obrazu. 2. Podaj dwa przykBady zastosowania systemów okre[lonych w zadaniu 1. 3. WymieD 8 kryteriów, które nale|y wzi pod uwag okre[lajc wymagania u|ytkowe systemu telewizji u|ytkowej. 4. Rozdzielczo[ monitora: a) jest podawana w Hz, b) okre[la jak czsto obraz na monitorze jest od[wie|any, c) okre[la zdolno[ monitora do odtwarzania szczegóBów, d) jest zawsze taka sama w pionie jak w poziomie. 5. Przyporzdkuj cyfry umieszczone obok gniazd na rysunku do odpowiednich nazw ( a  SCART, b  SVHS, c  RCA OUT, d  RCA IN, e  BNC IN, f  BNC OUT, g  przeBcznik wej[)  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 35 6*. Wybierajc monitor nale|y pamita o tym, by minimalne rozmiary obiektu na ekranie monitora byBy nastpujce: - dla potrzeb identyfikacji - ............................(a) % powierzchni ekranu, - dla potrzeb rozpoznania - .......................... (b) % powierzchni ekranu, - dla potrzeb detekcji intruza - .......................(c) % powierzchni ekranu, - dla potrzeb kontroli tBumu - .........................(d) % powierzchni ekranu. 7. Przetworniki, w których [wiatBo steruje bramk tranzystora bdcego pojedynczym sensorem nazywamy ............................................... . 8. WymieD parametry, którymi kierowaBby[ si przy zakupie kamery, która miaBaby by zastosowana w systemie monitoringu maBej stacji benzynowej: a) .........................................................., b) .........................................................., c) .........................................................., d) .......................................................... . 9*. Wyja[nij po co w obudowach kamer stosuje si grzaBki z termostatami oraz wentylatory. 10. Ogniskowa jest jednym z podstawowych parametrów: a) magnetowidów poklatkowych, b) obiektywów, c) monitorów, d) wszystkich wymienionych urzdzeD. 11*. Dokonujc wyboru obiektywu nale|y wzi pod uwag wiele czynników, ale do najwa|niejszych nale|: a) temperatura i wilgotno[ [rodowiska, w którym obiektyw bdzie pracowa, b) napicie zasilajce, c) ilo[ godzin cigBej pracy, d) pole widzenia i o[wietlenie sensora obrazu. 12. Dzielnikiem nazywamy urzdzenie pozwalajce na: a) doBczenie w okre[lonym czasie sygnaBu jednej wybranej kamery do wej[cia monitora, b) równoczesny podgld obrazu z kilku kamer na jednym monitorze, c) Bczenie dowolnego wej[cia monitora z dowolnym wyj[ciem kamery, d) zapis na ta[mie VCR obserwowanego obrazu. 13. WymieD urzdzenia sBu|ce do zapisu obserwowanych zdarzeD: a) ........................................... b) .......................................... c) .......................................... d) .......................................... 14*. Porównaj ze sob dwa urzdzenia do zapisu cyfrowego (karty przechwytujce wideo i rejestratory cyfrowe). WymieD 4 cechy ró|nice te urzdzenia. Cecha 1 Cecha 2 Cecha 3 Cecha 4 karty przechwytujce wideo rejestratory cyfrowe 15. WymieD wady i zalety analogowej transmisji sygnaBu wizyjnego: Wady : Zalety: a) .................................... b) .......................................... c) .................................... d) .......................................... e) .................................... f) ..........................................  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 36 16. Cyfrowe systemy transmisji sygnaBu wizyjnego borykaj si z dwoma podstawowymi problemami: a) ............................................................................................................................... b) ............................................................................................................................... 17*. Znane s nastpujce rodzaje skrtki: (poBcz w pary) a) UTP - .................................................. A. |elowana (do zastosowaD zewntrznych) b) FTP - .................................................. B. ekranowana przez foliowanie c) FTP LSOH - ....................................... C. nieekranowana d) FTP PE - ............................................. D. niepalna 18. Na rysunku przedstawiono zBcze ......................................................................... 19. Kabel koncentryczny ma impedancj falow ...................................................... 20. W wyniku obserwacji pracy systemu telewizji u|ytkowej wykryto, |e obraz pochodzcy od jednej z kamer nie jest widoczny na monitorze. WymieD 3 spo[ród mo|liwych przyczyn zaistnienia takiej sytuacji: a) .................................................................................................................................. b) ................................................................................................................................. c) .................................................................................................................................  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 37 KARTA ODPOWIEDZI Imi i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .. Montowanie i badanie systemu telewizji u|ytkowej Zakre[l poprawn odpowiedz, wpisz brakujce cz[ci zdania lub wykonaj rysunek. Numer Punktacja Odpowiedz zadania max 1. 1 2. a) ....................................................................................................... 1 b) ...................................................................................................... 1 3. a) .................................................... b) ........................................... 2 c) .................................................... d) ........................................... 2 e) .................................................... f) ........................................... 2 g) .................................................... h) .......................................... 2 4. a b c d 1 5. 1. ....................... 1 2. ....................... 1 3. ....................... 1 4. ....................... 1 5. ....................... 1 6. ...................... 1 6. a) ..................................................... 1 b) ..................................................... 1 c) ..................................................... 1 d) ..................................................... 1 7. ............................................................................................................ 1 8. a) .......................................................... 1 b) .......................................................... 1 c) .......................................................... 1 d) .......................................................... 1 9. ............................................................................................................... 1 ............................................................................................................... ............................................................................................................... ............................................................................................................... 10. a b c d 1 11. a b c d 1 12. a b c d 1  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 38 13. a) ........................................... 1 b) .......................................... 1 c) .......................................... 1 d) .......................................... 1 14. Cecha 1 Cecha 2 Cecha 3 Cecha 4 4 Karty przechwytujce wideo Rejestratory cyfrowe 15. Wady : 6 a) ........................................................................................................ b) .......................................................................................................... c) ........................................................................................................ Zalety: d) .......................................................................................................... e) .....................................................................& & & & & & & & .. f) ......................................................................................................... 16. a)............................................................................................................ 1 b) ........................................................................................................... 1 17. a) UTP - .................................................. 1 b) FTP - .................................................. 1 c) FTP LSOH - ....................................... 1 d) FTP PE - ............................................. 1 18. ................................................................ 1 19. ................................................................ 1 20. a) ......................................................................................................... 1 b) ......................................................................................................... 1 c) ......................................................................................................... 1 Razem 56  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 39 6. LITERATURA 1. Dzioch M., Król P.: Internetowy kurs telewizji dozorowej, MateriaBy firmowe: Dipol, SP. J., Kraków, ul. CiepBownicza 40. [online: dostp 12 kwietnia 2006]. Dostpny w Internecie: <http://www.dipol.com.pl/bib21.htm> 2. GaDko P.: Transmisja wizji w systemach monitoringu wizyjnego miast,  Zabezpieczenia , nr 6/2004, s. 20  22 Dostpny w Internecie: <http://www.zabezpieczenia.com.pl/archiwum/6_2004/zdalny_monitoring_cctv.pdf> 3. Gierszner M., Kompresja obrazu,  Zabezpieczenia , nr 3/2004, s.68  69 Dostpny w Internecie: <http://www.zabezpieczenia.com.pl/archiwum/3_2004/Kompresja2.pdf> 4. Mikulik J.: System telewizji dozorowej STVD, Wydawnictwo Forum 2005, [online: dostp 12 kwietnia 2006]. Dostpny w Internecie: <http://www.facility-manager.pl/telewizja_dozorowa.htm> 5. Pokorski M.: Poradnik instalatora CATV, POKOSAT Magazyn 2006, [online: dostp 12 kwietnia 2006]. Dostpny w Internecie <http://www.pokosat.com/16000_technika/16115_porad_catv.html> 6. Starnawski A.: Polskie normy dla systemów alarmowych. Normy do stosowania  stan aktualny,  Zabezpieczenia , nr 2/2006, s. 16  17 Dostpny w Internecie: <http://www.zabezpieczenia.com.pl/images/normy.pdf> 7. http://sieci.res.pl/skretka1b.htm  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 40

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Montowanie i badanie instalacji do odbioru telewizji satelitarnej
brim< (badania systemu dystrybucji)
Montowanie i badanie instalacji domofonowej
712[06] S1 02 Montowanie systemów ścian działowych
Dynamiczny przydział pasma użytkownika sieci z wykorzystaniem usługi QoS w systemie Linux
4 Użytkowanie systemów automatyki
Ćwiczenie 2 3 Podstawy użytkowania wiersza poleceń systemu Windows 2000;XP;2003
System uzytkownik komputer
Badania wrażliwości stali na spajanie oraz system wskaźników spawalności stali
J Kossecki, Cele i metody badania przeszłości w różnych systemach sterowania społecznego
Uzytkowanie systemu operacyjnego UNIX
Haldys Reklama telewizyjna, i system ochrony nieletnich przed jej oddziaływaniem
Dynamiczny przydział pasma użytkownika sieci z wykorzystaniem usługi QoS w systemie Linux (2)
Cyfrowa telewizja systemu DVB
Sprawozdanie z Kont użytkowników w systemie Linux
TEORIA LITERATURY WAŻNE  S Skwarczyńska, Systematyka głównych kierunków w badaniach literackich,

więcej podobnych podstron