Sygn. akt I KZP 13/06
P O S T A N O W I E N I E
Dnia 9 czerwca 2006 r.
Sąd Najwyższy - Izba Karna w Warszawie
na posiedzeniu w składzie:
Przewodniczący: Sędzia SN Andrzej Siuchniński (sprawozdawca)
Sędziowie SN: Krzysztof Cesarz
Andrzej Deptuła
Protokolant: Marcin Pawełek
przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Aleksandra Herzoga
w sprawie Jacka C.
po rozpoznaniu przedstawionego na podstawie art. 441 ż 1 k.p.k. przez Sąd
Rejonowy w S., postanowieniem z dnia 28 marca 2006 r., sygn. akt II Kp 53/06,
zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:
 Czy sąd właściwy do rozpoznania sprawy w I instancji, jest także
właściwym do rozpoznania zażalenia wywiedzionego na postanowienie
prokuratora nadrzędnego wydane na podstawie art. 430 ż 1 k.p.k. o
pozostawieniu bez rozpoznania przyjętego środka odwoławczego, tj. czy sąd
właściwy do rozpoznania sprawy jest zarazem  innym równorzędnym
składem sądu odwoławczego w rozumieniu art. 430 ż 2 k.p.k. - w sytuacji
gdy postanowienie organu a quo nie zawierało rozstrzygnięć, co do których
właściwym do rozpoznania zażalenia jest sąd właściwy do rozpoznania
sprawy.
 2
postanowił
odmówić podjęcia uchwały.
U Z AS A D N I E N I E
Wymagające  zdaniem Sądu Rejonowego w S. - zasadniczej wykładni
ustawy zagadnienie, przedstawione w pytaniu prawnym, dotyczy właściwości
funkcjonalnej tego Sądu jako sądu odwoławczego i powstało w następujących
okolicznościach faktycznych.
Postanowieniami z dnia 8 grudnia 2005 r. prokurator Prokuratury
Rejonowej w S., w toku postępowania przygotowawczego prowadzonego
przeciwko podejrzanemu o przestępstwo z art. 286 ż 1 w zw. z art. 294 ż 1 k.k.,
Jackowi C., przyjmując za podstawę art. 217ż 1 k.p.k. i art. 105 ust. 1 pkt 2b
prawa bankowego, postanowił między innymi dokonać zabezpieczenia na
dwóch różnych kontach bankowych środków pieniężnych podejrzanego, tytułem
 zatrzymania rzeczy .
Zażalenia na oba te postanowienia złożył w dniu 16 grudnia 2005 r., obrońca
podejrzanego, nie wiedząc jeszcze, że zawierające taką samą merytoryczną
treść, ale prawidłowo określające nazwę banku, postanowienie, ten sam
prokurator Prokuratury Rejonowej w S. wydał w dniu 12 grudnia 2005 r.
W tej sytuacji obrońca podejrzanego zaskarżył zażaleniem z dnia 21
grudnia 2005r. także to ostatnie postanowienie. W obu zażaleniach
konsekwentnie argumentował, że jedyną możliwą formą zabezpieczenia
środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym jest
zabezpieczenie majątkowe przewidziane w art. 291 ż 1 k.p.k., zaś zatrzymania
rzeczy, o którym mowa w art. 217 ż 3 k.p.k., nie można stosować do rachunków
bankowych. Wywodził, że zaskarżone postanowienie stanowi o zastosowaniu
zabezpieczenia majątkowego zatem zażalenie na nie przysługuje do sądu.
Odmienne zdanie co do charakteru tych postanowień zaprezentował prokurator
 3
Prokuratury Rejonowej w S., bowiem uznał, że postanowienia te stanowią
jedynie o zatrzymaniu rzeczy (art. 217 ż 1 k.p.k.), a nie o zastosowaniu
zabezpieczenia majątkowego i wobec tego zażalenie na nie rozpoznaje
prokurator nadrzędny.
Jednak jeszcze przed rozpoznaniem przez prokuratora nadrzędnego obu
wniesionych zażaleń, w dniu 22 grudnia 2005 r., prokurator Prokuratury
Rejonowej w S., działając z urzędu, w ramach nadzoru nad przebiegiem
postępowania, uchylił swoje pierwotne postanowienia z dnia 8 grudnia 2005 r. z
uwagi, jak to ujęto w ich uzasadnieniu, na błędnie oznaczoną w nich nazwę
banku. Tego samego dnia obrońca podejrzanego w stosownym oświadczeniu (k.
144 akt DS. 637/05) cofnął wniesione na jedno z tych postanowień
(dotyczące rachunku PPHU J.) zażalenie.
Postanowieniem z dnia 19 stycznia 2006 r. Prokurator Prokuratury
Okręgowej w S. (jako nadrzędny), rozpoznając zażalenie obrońcy na
postanowienie z 12 grudnia 2005 r., utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie
stwierdzając, iż decyzja Prokuratora Rejonowego nie jest zabezpieczeniem
majątkowym w rozumieniu art. 291 ż 1 k.p.k., a jedynie zatrzymaniem rzeczy w
celu zabezpieczenia, stosowanym na podstawie art. 217ż 1 i 3 k.p.k.
Prokurator ten uznał za celowe ustosunkować się także do przyjętych
zażaleń obrońcy na postanowienie z dnia 8 grudnia 2005 r. Pierwszym
postanowieniem z dnia 19 stycznia 2005 r. (k. 170), na podstawie art. 430 ż 1
k.p.k., pozostawił bez rozpoznania jedno z nich z powodu jego cofnięcia przez
obrońcę podejrzanego, zaś drugie (k. 172) z powodu jego
 bezprzedmiotowości wobec uchylenia swej decyzji przez organ a quo.
W takim stanie rzeczy obrońca podejrzanego, w dniu 2 lutego 2006r.,
złożył pismo, w którym domagał się nadania właściwego biegu zażaleniu, jakie
złożył na postanowienie z dnia 12 grudnia 2005r., tj. przekazania go do
rozpoznania Sądowi Rejonowemu jako właściwemu.
 4
We wniosku z dnia 10 lutego 2006 r. Prokurator Prokuratury Okręgowej
w S., odczytując ostatnie akapity pisma obrońcy jako zażalenie na
postanowienie o pozostawieniu bez rozpoznania jego pierwotnego zażalenia
jako bezprzedmiotowego, wystąpił do Sądu Rejonowego w S. o utrzymanie w
mocy swego postanowienia z dnia 19 stycznia 2006 r. podnosząc, że art. 430 ż
2 k.p.k. stosowany odpowiednio nakazuje przyjąć, iż sąd właściwy do
rozpoznania sprawy w pierwszej instancji jest zarazem  innym równorzędnym
składem sądu odwoławczego w rozumieniu art. 430 ż 2 k.p.k.
To skłoniło Sąd Rejonowy w S. do przedstawienia w trybie art. 441 ż 1
k.p.k. opisanego na wstępie zagadnienia prawnego, którego istota sprowadza się
do wątpliwości, czy w sytuacji, gdy na postanowienie prokuratora prokuratury
nadrzędnej (działającego jako instancja odwoławcza), pozostawiające bez
rozpoznania przyjęte zażalenie na postanowienie prokuratora prowadzącego
postępowanie przygotowawcze, zostanie złożone zażalenie, to właściwym do
jego rozpoznania, wobec niemożliwości zastosowania przepisu art. 430 ż 2
k.p.k. o  instancji wewnętrznej z powodu obowiązujących w prokuraturze
zasad ustrojowych, jest Sąd Rejonowy.
Przedstawiając to zagadnienie Sąd Rejonowy w S. zauważył, że stanowisko
Prokuratora Okręgowego w S., wyrażone we wniosku z dnia 10 lutego 2006 r.
budzi poważne zastrzeżenia, skoro zgodnie z art. 465 ż 2 k.p.k. zażalenie na
postanowienie prokuratora rozpoznaje prokurator nadrzędny, a tylko w
wypadkach przewidzianych przez ustawę  sąd, co z kolei oznacza, iż
właściwość funkcjonalna sądu ma tu charakter wyjątkowy i musi wprost
wynikać z przepisów ustawy.
Przepisy Kodeksu postępowania karnego pozwalają sądowi rozpoznawać
zażalenia na postanowienia prokuratora w następujących wypadkach:
a. co do zabezpieczenia roszczenia cywilnego (art. 69 ż 3),
b. w sprawie utajnienia świadka (art. 184 ż 5 zd. II),
 5
c. dotyczące kontroli i utrwalania rozmów telefonicznych i treści innych
przekazów (art. 240 zd. II i art. 241),
d. o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu osoby podejrzanej
(art. 247 ż 2) oraz na zarządzenie o zatrzymaniu i przymusowym
doprowadzeniu świadka lub biegłego (art. 290 ż 2),
e. w przedmiocie środków zapobiegawczych (art. 252 ż 2),
f. o zabezpieczeniu majątkowym w toku dochodzenia lub śledztwa (art. 293 ż2)
g. o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przygotowawczego
w razie nieuwzględnienia zażalenia przez prokuratora nadrzędnego (art. 306
ż 2).
Jednocześnie jednak Sąd Rejonowy uznał, że skoro ustawodawca nie określił
trybu odwoławczego od decyzji prokuratora nadrzędnego wydanych na
podstawie art. 430 ż 1 k.p.k., choć dopuścił odpowiednie stosowanie tego
przepisu w postępowaniu przygotowawczym (art. 465 k.p.k.), to istnieje
wątpliwość czy  innym równorzędnym składem sądu odwoławczego w
rozumieniu art. 430 ż 2 k.p.k. jest w zaistniałym w sprawie układzie
procesowym inny prokurator, sąd czy też przepis ten nie ma zastosowania w
postępowaniu przygotowawczym, a decyzja prokuratora nadrzędnego wydana w
oparciu o art. 430 ż 1 k.p.k. jest niezaskarżalna.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje;
W pierwszej kolejności rozważenia wymagała kwestia możliwości
wystąpienia przez Sąd Rejonowy w S. z przedstawionym w postanowieniu z
dnia 28 marca 2006 r. pytaniem prawnym. Należało bowiem, niejako na
przedpolu przedstawionego zagadnienia, rozstrzygnąć, czy rzeczywiście w
sprawie wniesione zostało zażalenie na postanowienie prokuratora Prokuratury
Okręgowej w S. z dnia 19 stycznia 2006 r. o pozostawieniu bez rozpoznania
zażalenia obrońcy podejrzanego Jacka C. na postanowienie prokuratora
Prokuratury Rejonowej w S. z dnia 8 grudnia 2005 r., a jeżeli tak, to czy było
ono dopuszczalne.
 6
Trafnie zauważył prokurator Prokuratury Krajowej we wniosku z dnia 5
maja 2006 r., że sama treść pisma obrońcy podejrzanego Jacka C. z dnia 2
lutego 2006 r. budzi wątpliwości, czy istotnie stanowi ono zażalenie na
postanowienie Prokuratora Okręgowego z dnia 19 stycznia 2006 r. o
pozostawieniu bez rozpoznania przyjętego środka odwoławczego, zaś
wątpliwości te musiał mieć również Sąd Rejonowy, skoro zwrócił się ze
stosownym pytaniem do obrońcy na posiedzeniu w dniu 28 marca 2006 r.
Prokurator nie wypowiedział się jednak w tej kwestii stanowczo, a przecież
analiza akt sprawy prowadzi do niebudzącego wątpliwości wniosku, że obrońca
podejrzanego takiego zażalenia nie złożył, zaś Prokurator Okręgowy w S. jego
istnienia dopatrzył się wyłącznie w wyniku błędnego odczytania treści pisma
obrońcy z dnia 2 lutego 2006 r. W istocie treść pisma obrońcy podejrzanego z
dnia 2 lutego 2006 r. w sposób oczywisty wskazuje, że nie jest to zażalenie, lecz
pismo skierowane do organów Prokuratury o spowodowanie w trybie nadzoru,
by jego zażalenie na postanowienie z dnia 12 grudnia 2005 r., jako odnoszące
się do postanowienia co do zabezpieczenia majątkowego zostało w trybie art.
293 ż 2 k.p.k skierowane do Sądu Rejonowego jako do instancji odwoławczej
(wyłącznie wykazaniu słuszności tego żądania służy przytoczona w nim
argumentacja). W piśmie tym obrońca nie wskazuje, by przedmiotem
zaskarżenia miało być postanowienie z dnia 19 stycznia 2006 r. wydane przez
prokuratora Prokuratury Okręgowej w S. o pozostawieniu bez rozpoznania
zażalenia na uchylone postanowienie z dnia 8 grudnia 2005 r. Nieprecyzyjny
wywód zawarty w końcowej części pisma i sugerujący ewentualność
potraktowania tego pisma jako zażalenia, w nakreślonym wyżej kontekście, nie
może odnosić się do tego postanowienia. Wywód ten, prawidłowo odczytany
wskazuje tylko, że obrońca widziałby możliwość dopatrzenia się w treści
postanowienia prokuratora Prokuratury Okręgowej w S. z dnia 19 stycznia 2006
r. o utrzymaniu w mocy postanowienia z dnia 12 grudnia 2005 r. w sposób
dorozumiany także rozstrzygnięcia pozostawiającego bez rozpoznania żądanie
 7
skierowania jego zażalenia na postanowienie prokuratora Prokuratury
Rejonowej z dnia 12 grudnia 2006 r. do rozpoznania sądowi. Rzecz jasna, tutaj
rzecz cała polega na nieporozumieniu, bowiem zażalenie na postanowienie
prokuratora Prokuratury Rejonowej z dnia 12 grudnia 2006 r. zostało
rozpoznane przez prokuratora nadrzędnego, nie zawiera ono elementu
 pozostawienia bez rozpoznania i żadne zażalenie na nie nie służy, a
wzruszone być może jedynie w trybie skargowym lub nadzorczym przez
prokuratora nadrzędnego. W każdym razie z żadnego fragmentu pisma z dnia 2
lutego 2006 r. nie wynika, by intencją obrońcy było zaskarżenie postanowienia
o pozostawieniu bez rozpoznania jego pierwotnego zażalenia, a w takim
zakresie Prokurator Okręgowy w S. przedstawił sprawę Sądowi Rejonowemu w
S. (por. treść wniosku z 10 lutego 2006 r.). Oświadczenie obrońcy podejrzanego
złożone na posiedzeniu Sądu Rejonowego w S. w dniu 28 marca 2006 r. jest bez
wątpienia wynikiem nieporozumienia, bowiem nie może być jego pismo z dnia
2 lutego 2006 r. zażaleniem  na postanowienie z k. 172 , skoro to
postanowienie zostało uchylone, zaś treść tego pisma jednoznacznie wskazuje,
że dotyczyło ono wyłącznie postanowienia Prokuratora Okręgowego w S. z dnia
19 stycznia 2006 r. utrzymującego w mocy postanowienie z dnia 12 grudnia
2005 r. Poza tym, obrońca wyraz
nie to oświadczył mówiąc, że nie zgadza się  z
postanowieniem z k. 167  169 , a zatem z tym właśnie postanowieniem. Skoro
tak, to wniosek Prokuratora Okręgowego w S. z dnia 10 lutego 2006 r. o
przesłaniu zażalenia obrońcy Jacka C. na postanowienie prokuratora
Prokuratury Okręgowej w S. o pozostawieniu bez rozpoznania przyjętego
środka odwoławczego do rozpoznania sądowi nie znajduje uzasadnienia w
aktach sprawy, bowiem wnosi on w nim o rozpoznanie zażalenia, którego nie
ma. Dlatego Sąd Rejonowy w S. winien był po prostu wniosek ten
prokuratorowi zwrócić bez rozpoznania.
Gdyby jednak nawet przyjąć, że wniosek Prokuratora Okręgowego z dnia 10
lutego 2006 r. trafnie wskazywał, że na jego postanowienie z dnia 19 stycznia
 8
2006 r. o pozostawieniu środka odwoławczego jako bezprzedmiotowego,
złożone zostało przez obrońcę podejrzanego zażalenie, to należałoby uznać, że
jest ono niedopuszczalne z mocy ustawy. Jak już wiadomo, zażalenia na oba
postanowienia prokuratora Prokuratury Rejonowej w S. złożył obrońca
podejrzanego. W dniu 22 grudnia 2005 r., działając z urzędu, prokurator
Prokuratury Rejonowej w S. uchylił oba swe postanowienia z dnia 8 grudnia
2005 r. z uwagi na błędnie oznaczoną w nich nazwę banku. Wątpliwości budzi
przywołana w tych postanowieniach podstawa prawna uchylenia postanowień z
dnia 8 grudnia 2005 r. (uprawnienie nadzorcze przewidziane w art. 326 ż 3 pkt 4
k.p.k., może być wykorzystane jedynie przed ogłoszeniem lub doręczeniem
postanowienia zainteresowanym podmiotom). Wydaje się, że prokurator
Prokuratury Rejonowej w S. miał prawo uchylić swoje własne, obarczone
oczywistym błędem postanowienia, uwzględniając w istocie zażalenia, w trybie
przewidzianym w art. 463 ż 1 k.p.k. w zw. z art. 465 k.p.k. W każdym jednak
razie oczywiste jest, że oba postanowienia z dnia 8 grudnia 2005 r. zostały
uchylone przez organ a quo zgodnie z żądaniem zażaleń. W tym zatem wypadku
zażalenia obrońcy nie powinny zostać przekazane w ogóle prokuraturze
nadrzędnej. Skoro jednak je przekazano, prokurator Prokuratury Okręgowej w
pierwszym postanowieniu z dnia 19 stycznia 2006 r. (k. 170 akt 1 DS. 1400/05)
pozostawił wniesione zażalenie bez rozpoznania z powodu jego cofnięcia, ale
zauważył, że w przypadku braku cofnięcia zażalenia, należałoby je i tak
pozostawić bez rozpoznania na podstawie art. 430 ż 1 k.p.k. jako
bezprzedmiotowe z powodu jego uchylenia przez organ a quo. To ostatnie
uczynił w drugim postanowieniu (k. 172). Fakt uchylenia postanowień w istocie
przesądził kwestię dopuszczalności zażalenia na te postanowienia, jako że
dopuszczalność środka odwoławczego wiąże się także z istnieniem  substratu
zaskarżenia. Jak trafnie wywiódł Sąd Najwyższy w postanowieniu z 22 czerwca
1999 r., I KZP 20/99, OSNKW 1999 r., z. 7-8, poz 43, jeśli środek odwoławczy
dotyczy orzeczenia już nieistniejącego a pole orzekania odwoławczego
 9
wyznacza przedmiot zaskarżenia, to przy jego braku środek ten staje się
niedopuszczalny i należy odmówić jego przyjęcia, gdyby zaś go przyjęto,
pozostawić bez rozpoznania. Nie jest także dopuszczalne zażalenie na
postanowienie o pozostawieniu bez rozpoznania środka odwoławczego z
powodu jego niedopuszczalności wynikającej z braku  substratu zaskarżenia ,
ponieważ postanowienie to, oceniane przez pryzmat praw i interesów
wyznaczonych przez procesowy status skarżącego, prowadzi do oczywistego
wniosku, że nie ma on interesu prawnego w jego zaskarżeniu. Nie ma on po
prostu  gravamen . Jest oczywiste, że w takim zakresie, w jakim środek
odwoławczy został wniesiony, pomimo braku gravamen po stronie skarżącego,
jest on niedopuszczalny z mocy ustawy. W tej sprawie podejrzany nie ma
żadnego interesu prawnego w zaskarżeniu postanowienia, które pozostawia bez
rozpoznania środek odwoławczy, od niekorzystnego dla niego orzeczenia, które
zostało w jego następstwie uchylone przez organ a quo. Podejrzany
niewątpliwie ma interes prawny w doprowadzeniu do rozpoznania zażalenia na
postanowienie prokuratora Prokuratury Rejonowej w S. z dnia 12 grudnia 2005
r. przez Sąd Rejonowy, ale kwestia, czy na to postanowienie przysługiwało
zażalenie do Sądu, czy też, jak to przyjęto w postanowieniu prokuratora
Prokuratury Okręgowej w S. z dnia 19 stycznia 2006 r., do prokuratorskiego
organu nadrzędnego, pozostaje poza zakresem problematyki wyznaczonej
treścią pytania prawnego. W każdym razie, w konsekwencji dotychczasowych
uwag, należy uznać, że nawet jeśliby przyjąć (do czego, jak uprzednio
wskazano, nie ma podstaw), że zostało złożone zażalenie na postanowienie
prokuratora Prokuratury Okręgowej w S. z dnia 19 stycznia 2006 r. o
pozostawieniu bez rozpoznania zażalenia na uchylone postanowienie z dnia 8
grudnia 2005 r., to  in concreto byłoby ono niedopuszczalne z mocy ustawy.
Powstałaby zatem rozważana już w orzecznictwie Sądu Najwyższego kwestia
co wtedy, gdy zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy
wyłoni się w sytuacji, kiedy środek odwoławczy jest niedopuszczalny, wobec
 10
czego należy go  pozostawić bez rozpoznania ? Czy wówczas sąd odwoławczy
nie może przekazać zagadnienia prawnego do rozstrzygnięcia Sądowi
Najwyższemu? Otóż w takiej sytuacji przepis art. 441 k.p.k. może znalez
ć
zastosowanie tylko wyjątkowo, a mianowicie jedynie wtedy, gdy przedmiotem
wątpliwości uzasadniających dokonanie zasadniczej wykładni ustawy jest
właśnie zagadnienie dopuszczalności danego środka odwoławczego. Jeżeli
natomiast środek odwoławczy jest w sposób jednoznaczny niedopuszczalny i
podlega pozostawieniu bez rozpoznania, to brak jest podstaw do czynienia
użytku z instytucji przewidzianej w art. 441 ż 1 k. p. k.
Z tych powodów Sąd Najwyższy postanowił odmówić podjęcia uchwały.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
100 0013
I KZP 0053
r05 0013
I KZP 0024
kzp
KZP Optivum
I KZP 0021
Photo 0013
I KZP 0003
I KZP 0018
r06 0013
I KZP 0019
Photo 0013
I KZP 0027
I KZP 0010
wytrz mat 0013
0013 0016

więcej podobnych podstron