HORMONY
Hormony kory nadnerczy:
1. Glikokortykosteroidy
2. Mineralkortykosteroidy
3. Androgeny nadnerczowe
GLIKOKORTYKOSTEROIDY:
" BIOSYNTEZA- warstwa pasmowata, siatkowata kory nadnerczy
" KORTYZOL (HYDROKORTYZON)-10-30mg w warunkach podstawowych w stresie-10x więcej
" KORTYZON-metabolizowany w wątrobie do hydrokortyzonu (jest nieaktywny)
GLIKOKORTYKOSTEROIDY-TRANSPORT
Kortyzol łączy się w surowicy z:
-TRANSKORTYNA- duże powinowactwo, mała pojemność wiązania (CBG-Corticosteroid Binding
Corlisol)
-ALBUMINAMI- słabe powinowactwo, duża pojemność wiązania -10%- postać niezwiazana
TRANSKORTYNA
WZROST: -estrogeny (w ciąży, środki antykoncepcyjne)
SPADEK: choroby wątroby, nerczyca, enteropatie wysiękowe
GLIKOKORTYKOSTEROIDY- METABOLIZM i WYDALANIE
Wątroba- głównie na drodze degradacji enzymatycznej, sprzęganie z resztą kwasu glukuronowego
Nerki- główna droga wydalania
GLIKOKORTYKOSTEROIDY- MECHANIZM DZIAAANIA:
1. APARAT GENETYCZNY KOMÓRKI - Efekt powolny
2. STABILIZACJA BAON KOMÓRKOWYCH, LIZOSOMALNYCH Efekt szybki- ciężkie odczyny
alergiczne, wstrząs anafilaktyczny, obrzęk mózgu
GLIKOKORTYKOSTEROIDY- DZIAAANIE
1.Gospodarka węglowodanowa
2.Gospodarka białkowa
3.Gospodarka tłuszczowa
4.Gospodarka wodno-elektrolitowa
5.Układ krążenia
6.Płód
7.Działanie przeciwzapalne
8.Działanie immunosupresyjne
GKS- działanie
Gospodarka węglowodanowa-
+Wzrost syntezy glukozy z substratów pochodzenia pozawęglowodanowego (rozpad białek w
tkankach obwodowych, wzmożona lipoliza)
+Wzrost syntezy glikogenu +Zmniejszenie wychwytu glukozy przez tkankę
tłuszczową i mięśniową +Gospodarka białkowa (wzmaga rozpad białek)
+Wzmożony katabolizm białkowy w tkanakch obwodowych
Gospodarka tłuszczowa
+Wzmożona lipoliza
Gospodarka wodno-elektrolitowa
+w niewielkim stopniu mogą wiązać się z receptorem mineralokortykoidowym- retencja jonów-
sodowych i wody- zwiększona eliminacji jonów potasowych i wzrost ciśnienia tętniczego W obrębie
kłębuszków nerkowvch nasilają przesączanie
Układ krążenia
+Wzrost kurczliwości mięśnia sercowego,
+Wzrost objętości wyrzutowej,
+Regulacja ekspresji receptorów adrenergicznych
Płód
Korzystny wpływ na dojrzewanie tkanek, głównie na wytwarzanie surfaktantu w płucach
Przeciwzapalne
+Hamowanie biosyntezy mediatorów reakcji zapalnej-bradykininy, serotoniny, histaminy.
+Hamowanie syntezy cytokin, enzymów takich jak kolagenazy, elastazy
+Pobudzanie syntezy lipokortyny (hamującej fosfolipazę-hamuje syntezę leukotrienów i
prostoglandyn)
+Zmniejszenie liczby komórek zapalnych: limfocytów, monocytów i eozynofiów
+Osłabienie migracji komórek zapalnych do ognisk zakażenia i miejsc urazu
Immunosupresyjne
1 .Harnowanie uwalniania ILl. IL2. IL3, IL4, IL6, TNFą, interferonu ł
2.Wpływ limfolityczny
GKS-preparaty
" Preparaty mogą być stosowane doustnie, pozajelitowo (dożylnie, domięśniowo), doodbytniczo. wziewnie.
dostawowo. miejscowo (ze wskazań dermatologicznych, okulistycznych, otolaryngologicznych)
" Ostateczny skutek działania GKS zależy od czasu wchłaniania, biologicznego okresu półtrwania, stopnia
wiązania z białkami krwi, zdolności wiązania z receptorami tkankowymi, szybkości przemian w organizmie i
intensywności wydalania.
" Czas wchłaniania zależy od fizycznej postaci leku i drogi podania
" Steroidy mają postać alkoholi i estryfikacja grupy-OH zapewnia im rozpuszczalność w wodzie
" Do wstrzyknięć dożylnych stosuje się łatwo rozpuszczalne sole: hemibursztyniany, fosforany Wstrzyknięcia
dożylne GKS stosowane są w stanach zagrożenia życia
" Wstrzyknięcia domięśniowe- octany, dioctany, acetonidy. Działanie przedłużone
" Tabletki- estry steroidów wchłaniają się szybko z przewodu pokarmowego, początek działania po ok.. 1h od
czasu zażycia, max stężenie w ciągu 4h, wygasanie działania po ok.. 8 h
PREPARATY GLIKOKRTYKOSTEOIDÓW
1 .KRÓTKODZIAAAJCE- okres hamowania kortykotropiny nie przekracza 12 h
2.O POŚREDNIM CZASIE DZIAAANIA (okres hamowania 12-36h)
3.DAUGO DZIAAAJCE-(okres hamowania-powyżej 36h)
GLIKOKORTYKOSTEROIDY-KRÓTKODZIAAAJCE
1.HYDROKORTYZON tabl 10mg
2.KORTYZON
3.PREDNIZON (odpowiednik kortyzonu - Encorton tabl 1mg, 5mg)
4.PREDNIZOLON (odpowiednik kortyzonu - Encortolon tabl 5mg, Fenicort iv im 25mg)
5.METYLOPREDNIZOLON
GLIKOKORTYKOSTEROIDY-O POŚREDNIM CZASIE DZIAAANIA
I.TRJAMCYNOLON
2.PARAMETAZ0N
GLIKOKORTYKOSTEROIDY-. O DAUGIM CZASIE DZIAAANIA
1 DEKSAMETAZONO
2. BETAMETAZON
PORÓWNANlE AKTYWNOŚCI LEKÓW Z GRUPY GLIKOKRTYKOSTEROIDOW
Nazwa leku Działanie przeciwzapalne Równoważna dawka mg
Hydrokortyzon 1,0 20
*
Kortyzon 0,8 25
Prednizoion 4-5 5
Prednizon 4-5 5
Metyloprednizolon 6 4
Triamcynolon 6 4
Parametazon 12 2
Deksametazon 30 (do 100) 0,75
Betametazon 40 0,6
PREPARATY
Betametazon-
CELESTONE-i.v., i.m, 4mg
DIPROPHOS (2 mg fosforanu .betametazonu i 5mg dipropronianu betametazonu) im
Deksametazon-
DEKAMETHASON-tabl. 0,5; 1,0 mg
DEXAVEN -i.v., i.m. 4 mg, 8mg Deksametazon i betametazon- wywierają najsilniejsze
działanie immunosupresyjne, przeciwzapalne. Deksametazon najsilniej hamują wydzielanie
kortykotropiny
UWAGA Należy świadomie unikać deksametazonu w długotrwałych kuracjach z wyjątkiem wrodzonego
zespołu nadnerczowo-płciowego.
Korzystne działanie: obrzęk mózgu pochodzenia naczynioruchowego, w nowotworach mózgu
Hydrokortyzon
HYDROCORTISONUM
HEMISUCCINATUM INJ. 0,05g/ml (0,1g/2ml);
INJ. 0,25g/ml (0,5g/2ml)
HYDROCORTISONUM TABL. 20mg (głównie w leczeniu substytucyjnym niedoczynności
nadnerczy)- wpływ glikokortykosterydowy, mineralkortykosterydowy Prednizon
ENCORTON-TABL. 1mg, 5 mg
Prednizoion
ENCORTOLON: TABL. 5mg
FENICGRT: inj 25 mg (i.v., i.m.)
Prednizon, Prednizoion
" Stosunkowo krótki czas hamowania zwrotnego układu podwzgórze-przysadka
" Zredukowany wpływ mineralotropowy
" Głównie stosowane w leczeniu pozasubstytucyjnym Solu-Medrol -sól sodowa hemibursztynianu
metyloprednizolonu
Triamcynolon
POLCORTOLON INJ. 40mg/1ml i.v., i.m.
POLCORTOLON; TABL. 1mg, 4mg
UWAGA wykazuje silne działanie kataboliczne wobec białek- powstanie zaników mięśniowych obręczy
kończyny górnej i dolnej.
GKS WZIEWNE
Mała dawka Średnia dawka Duża dawka
lek
Beklometazon 200-500ug 500-1000ug >1000ug
(Beclocort)
Budezonid 200-400ug 400-800ug >800ug
(Budezonid)
Flunizolid 500-1000ug 1000-2000ug >2000ug
(Syniaris)
Flutikazon
100-250ug 250-500ug >500ug
(Flixotide)
Triamcynolon 400-1000ug l000-2000ug >2000ug
(Polcortolon)
DZIAAANIA NIEPORZDANE
+ kandydoza jamy ustnej, gardła +
chrypka + kaszel
budezonid i flutikazon mają mniejsze działania ogólnoustrojowe niż beklometazon i triamcynolon.
GLIKOKORTYKOSTEROIDY-DZIAAANIA NIEPOŻDANE
Objawy niepożądane zależą od swoistej ingerencji sterydów nadnerczowych w:
a) procesy metaboliczne,
b) odpornościowe,
c) niekorzystnego wpływu na stan psychiczny,
d) układ rozrodczy
e) depresyjny wpływ na układ podwgórze-przysadka
Kortykosterodoidy stosowane w dawkach fizjologicznych (20-30mg hydrokortyzony na dobę albo
równoważna ilość jego analogów) nie wywołują żadnych zaburzeń metabolicznych ani zmian cielesnych,
natomiast mogą minimalnie tłumić wydzielanie kortykotropiny
GLIKOKORTYSTEROIDY
MECHANIZMY HAMOWANIA ZWROTNEGO WYDZIELANIA KORTYKOTROPINY PRZEZ
GLIKOKORTYKOSTEROIDY:
a) szybki- ujawnia się w ciągu kilku minut, wygasa o ok. 10 min i zależy od ich wpływu na błonę komórkową
b)opózniony- zależy od wielkości dawek glikokortykosteroidów,od czasu ich stosowania, zależy od wpływu na
procesy genetyczne (prowadzi do wtórnej niedoczynności kory nadnerczy)
GLIKOKORTYKOSTEROIDY-DZIAAANIA NIEPOŻDANE
Układ krążenia
Układ endokrynologiczny
Układ immunologiczny
Skóra
Zaburzenia metaboliczne
Układ pokarmowy
Układ kostny i mięśniowy
Gałka oczna
Ośrodkowy układ nerwowy
GLIKOKORTYKOSTEROIDY- UKAAD KRŻENIA
Miażdżyca tętnic. Zwiększona łamliwość naczyń, Poliglobulia, Zwiększona krzepliwość krwi, Zakrzepica
żył. Nadciśnienie tętnicze. Obrzęki
GLIKOKRTYKOSTEROIDY- UKAAD ENDOKRYNOLOGICZNY
Zahamowanie osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej. Zahamowanie wzrostu u dzieci. Objawy
zespołu Cushinga, Zaburzenia miesiączkowania
GLIKOKORTYKOSTEROIDY-UKAAD IMMUNOLOGICZNY
Zaburzenia odpowiedzi immunologicznej. Zwiększona skłonność do zakażeń. Zmniejszona liczba
limfocytów i monocytów w krwi obwodowej
GLIKOKRTYKOSTEROIDY-SKÓRA
1 .ZMIANY AOJOTOKOWE
2.NADMIERNE OWAOSIENIE
3.ZACZERWIENIENIE
4.ROZSTPY SKÓRNE
5.ZMIANY ZANIKOWE SKÓRY
GLIKOKRTYKOSEROIDY-ZABURZENIA METABOLICZNE
1. dyslipidemia
2. hiperglikemia-nietoleracja glukozy, cukrzyca
3. zwiększ0ny metabolizm białek
4. ujemny bilans wapnia i fosforu
GLIKOKORTYKOSTEROIDY-UKAAD POKARMOWY
1. owrzodzenia trawienne
2. ostre zapalenie trzustki
3. perforacje-zmiany zapalne, pęknięcia uchyłków jelitowych
GLIKOKRTYKOSTEROIDY-UKAAD KOSTNY I MIŚNIOWY
1. patologiczne złamama
2. osteoporoza!
3. aseptyczna martwica kości
4. osłabienie siły mięśniowej, miopatia
GLIKOKORTYKOSTEROIDY-GALKA OCZNA:
1. zaćma
2. jaskra z otwartym kątem przesączania
GLIKOKORTYKOSTEROIDY-OUN
1. zmiana zachowania euforia lub depresja
2. zaburzenia węchu
3. psychozy
4. drgawki
5. obrzęk mózgu
6. wzrost ciśnienia śródczaszkowego
DZIAAANIA NIEPOŻDANE
U kobiet - nikłe, nieregularne krwawienia miesiączkowe cykle anowulacjne, brak miesiączki, zaburzenia
płodności.
U mężczyzn- zmniejszone libido, potencja
GLIKOKORTYKOSTEROIDY-DZIAAANIA NIEPOŻDANE
+Częstość występowania objawów niepożądanych i ich nasilenie sa na ogól proporcjonalne do wielkości
stosowanych dawek, czasu trwania leczenia, łatwiej występują w stanach niedoboru białek.
+Niektóre powikłania zależą od rodzaju stosowanego preparatu i osobniczej podatności
np.zaniki mięśniowe- triamcynolon, deksametazon
Owrzodzenia - RZS
Osteoporoza-kobiety w wieku pomeopauzainym lub po usunięciu jajników
HAMOWANIE ZWROTNE WYDZIELANIA KORTYKOTROPINY
Zależy od :1 .rodzaju steroidu, 2.dawki, 3.czasu leczenia, 4.sposobu rozłożenia dawek w ciągu doby
UWAGA: Wtórna , posteroidowa niedoczynność kory nadnerczy utrudnia odstawienie sterydów w ciągu
6-12 miesięcy po zakończeniu kortykoterapii
Wymagane badania kontrolne podczas sterydoterapii
1. kontrola masy ciała
2. kontrola ciśnienia krwi
3. dobowa ilość moczu
4. kontrola obrzęków.
5. okresowa kontrola morfologii z rozmazem, elektrolitów, glukozy na czczo i 2 godziny po posiłku
6. kontrola gospodarki wapniowo-fosforanowej
7. obecność krwi utajonej w kale
8. raz w roku - gastrofiberoskopia, rtg płuc
WSKAZANIA DO STOSOWANIA GLIKOKORTYKOSTEROIDÓW
l.LECZENIE SUBSTYTUCYJNE
a) pilne
-przełom nadnerczowy w przebiegu: choroby Addisona, wtórnej niedoczynności kory nadnerczy, posocznicy,
w czasie leczenia przeciwzakrzepowego, po ciężkich urazach -osłona adrenelektomii
b) przewlekłe
-choroba Addisona, wtórna niedoczynność nadnerczy, stan po adrenelektomii, zaburzenia steroidogenezy
wywołane blokami enzymatycznymi (wrodzony zespół nadnerczowo-płciowy), hiperaldosteronizm
2.LECZENIE POZASUBSTYTUCYJNE
a) pilne
Odczyny anafilaktyczne, ciężkie odczyny uczuleniowe, obrzęk krtani, obrzęk płuc o podłożu immunologicznym,
obrzęk mózgu, wstrząs septyczny, śpiączka hipoglikemiczna, przełom tarczycowy, agranulocytoza, aspiracyjne
zapalenie płuc, uszkodzenie płuc gazami toksycznymi, przełom w toczniu rumieniowatym, ciężkie powikłania, w
układzie nerwowym, układzie krążenia w przebiegu chorób zakaznych, odczyny poprzetoczeniowe, wstrząs
oporny na wyrównanie hipowolemii i leki supresyjne
b) przewlekłe
Choroby krwi i tkanki chłonnej
Stany alergiczne
Choroby o podłożu immunizacyjnym
Choroby układu endokrynnego, zaburzenia metaboliczne Choroby
układu oddechowego
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
glikokortykosteroidyglikokortykosteroidy 2014 [tryb zgodności]środki miejscowo zniecz, glikokortyGLIKOKORTYKOSTERYDYGLIKOKORTYKOSTEROIDYGLIKOKORTYKOSTERYDY (GS)Glikokortykosteroidy studenciwięcej podobnych podstron