ABC tynków część I - funkcje i klasyfikacja
Tynki wykorzystywane są w budownictwie od wielu tysiącleci. Niektóre ich rodzaje stosowane
są w prawie niezmienionej postaci do dnia dzisiejszego, jednak wiele nowych typów wypraw
tynkarskich opracowano w ostatnich dziesięcioleciach.
Przygotowywane kiedyś prawie wyłącznie w całości na budowie, dzisiaj wytwarzane są fabrycznie w postaci
suchych mieszanek do zarobienia wodÄ… lub jako gotowe masy tynkarskie. CiÄ…gle zmieniajÄ… siÄ™ wymagania
stawiane tynkom. WiÄ…\
e się to zarówno z rozwojem technologii, wprowadzaniem nowych materiałów i sys-
temów budowlanych, tendencją do skracania czasu budowy i minimalizowania przerw technologicznych,
dÄ…\
eniem do prowadzenia prac tak\
e w temperaturach bliskich 0°C, jak te\
z potrzebÄ… sprostania coraz to
bardziej wyrafinowanym wymaganiom u\
ytkowym. Wyprawy tynkarskie, jako zewnętrzne powłoki ścian czy
stropów, oprócz funkcji dekoracyjno-ochronnych, wykorzystywane są bowiem do spełnienia ró\
nych zadań
specjalnych.
Do podstawowych funkcji tynków zalicza się: nadanie budowli i jej widocznym elementom estetycznego
wyglądu, poprzez odpowiednie wyrównanie powierzchni, nadanie faktury i kolorystyki oraz ukształtowanie
detalu architektonicznego, zabezpieczenie elementów budowli przed wpływami atmosferycznymi, mecha-
nicznymi, ogniem, zabezpieczenie elementów budowli przed szkodliwym działaniem wilgoci występującej
w pomieszczeniach, wygładzenie powierzchni pod powłoki malarskie, tapety, okładziny ceramiczne i in.,
stworzenie we wnętrzach niezbędnych warunków higieniczno-sanitarnych oraz poprawa mikroklimatu.
Podstawowa terminologia
Tynk - powłoka ze stwardniałej masy tynkarskiej Gotowa masa tynkarska - przygotowana fabrycz-
przygotowanej na budowie lub fabrycznie, pełniąca nie mieszanina środków wią\
ących, wypełniaczy,
funkcje dekoracyjne, ochronne, a tak\
e specjalne. pigmentów i dodatków modyfikujących, w stanie
Wyprawa ? stwardniała warstwa masy tynkarskiej plastycznym, gotowa do u\
ycia na budowie.
uło\
ona na podło\
u. Wyprawa jest najczęściej syno- Zaprawa tynkarska - zaprawa budowlana prze-
nimem tynku. znaczona
Masa tynkarska - masa otrzymana przez zarobie- do wykonywania tynków.
nie wodÄ… lub specjalnÄ… substancjÄ… suchej mieszanki Zaprawa budowlana - mieszanina spoiwa (lub
tynkarskiej. MasÄ… tynkarskÄ… mo\
e być odpowiednia spoiw, względnie spoiwa i lepiszcza), kruszywa i wo-
zaprawa budowlana (zaprawa tynkarska). dy oraz ewentualnie domieszek (np. uszczelniajÄ…-
Sucha mieszanka tynkarska - mieszanina spoiw cych) albo dodatków (np. rozjaśniających, barwią-
mineralnych, wypełniaczy, domieszek lub dodatków cych, dekoracyjnych). Czasem pod pojęciem zapra-
modyfikujących, ewentualnie pigmentów, przygoto- wy rozumie się suchą
wana fabrycznie lub na placu budowy. mieszankę składników.
Podziały tynków
Istnieje wiele kryteriów klasyfikacji tynków, jednak w większości przypadków odnoszą się one do konkret-
nych ich rodzajów. Ogólny podział wypraw tynkarskich i krótką charakterystykę podano w tabeli 1. Oddziel-
ną grupę stanowią tzw. suche tynki, czyli okładziny wykonane z płyt gipsowo-kartonowych lub gipsowo-
włóknowych przymocowanych do ściany za pomocą specjalnej zaprawy.
W odniesieniu do wszystkich rodzajów tynków mo\
na dokonać podziału ze względu na:
" miejsce zastosowania - tynki zewnętrzne, wewnętrzne,
" sposób przygotowania masy tynkarskiej - przygotowywane w całości na budowie, przygotowywane z
suchych mieszanek zarabianych wodÄ… na budowie, gotowe masy tynkarskie,
" sposób nanoszenia - nakładane ręcznie, mechanicznie (maszynowe).
Ponadto tynki zwykłe dzieli się ze względu na:
" rodzaj zaprawy,
" liczbÄ™ warstw zaprawy,
" technikę wykonania (podział na kategorie),
" materiał podło\
a.
Tynki szlachetne dzieli siÄ™ w zale\
ności od:
" sposobu wykonania (obrobienia powierzchni),
" struktury (ziarnistości),
" zastosowanych dodatków.
Z kolei wyprawy pocienione dzieli siÄ™ z uwagi na:
" rodzaj spoiwa,
" rodzaj wypełniacza,
" przyczepność do podło\
a,
" podciÄ…ganie kapilarne,
" rodzaj faktury.
Oddzielne klasyfikacje istniejÄ… w odniesieniu do suchych mieszanek tynkarskich. Dzieli siÄ™ je w
zale\
ności od:
" przeznaczenia,
" ilości warstw tynku,
" rodzaju wypełniacza,
" gęstości objętościowej tynku,
" wytrzymałości wyprawy na ściskanie,
" wartości współczynnika przewodzenia ciepła zapraw ciepłochronnych.
Warunkiem prawidłowego spełniania przez wyprawę tynkarską stawianych jej wymagań dekoracyjnych,
ochronnych i specjalnych, a tak\
e jej trwałości, jest przestrzeganie zasad doboru właściwego rodzaju tynku,
przygotowania podło\
a, przygotowania masy tynkarskiej oraz układania i fakturowania tynku, jak równie\

pielęgnacji i konserwacji wyprawy. Zagadnienia te w odniesieniu do poszczególnych rodzajów tynków zosta-
ną omówione w kolejnych artykułach z cyklu ABC tynków.
Rodzaj tynków Charakterystyka tynków
ze spoiwami mineralnymi, wykonywane tradycyjnymi sposobami
wykonywane z zapraw budowlanych zwykłych, bez dodatków
dekoracyjnych, środków wodoszczelnych, kwasoodpornych itp., jedno-
Tradycyjne zwykłe lub wielowarstwowe; w przypadku zastosowania na wierzchnią warstwę
tynku zaprawy barwionej pigmentami i nakładanej tak, aby uzyskać
dekoracyjnÄ… fakturÄ™, otrzymuje siÄ™ tynki ozdobne, np. nakrapiane
(tradycyjny baranek), odciskane, boniowane itp.
wykonywane tak jak tynki ozdobne, lecz z zapraw szlachetnych, w skład
Tradycyjne szlachetne których wchodzą: biały cement, pigmenty oraz kruszywa szlachetne,
np. marmurowe
Tradycyjne szlachetne spe- z warstwami wierzchnimi wykonywanymi technikami specjalnymi
cjalne (sztablatury, stiuki, sgraffito, tynki pod freski)
wykonywane z zapraw z dodatkami poprawiającymi właściwości robocze
Tradycyjne udoskonalone
i u\
ytkowe, przeznaczone do nakładania maszynowego
o charakterze tynków szlachetnych, ozdobnych, wykonywane z zapraw i mas
Cienkowarstwowe (wypra- tynkarskich o specjalnie dobieranym uziarnieniu, wykorzystywane jako wyprawa
wy pocienione) w systemach bezspoinowego ocieplania ścian oraz jako zewnętrzna warstwa
tynków z zapraw zwykłych, lekkich i termoizolacyjnych
wykonywane z zapraw z dodatkiem mineralnych kruszyw lekkich
Lekkie (głównie perlitu), szczególnie zalecane do ścian murowanych
z materiałów lekkich
wykonywane z zapraw z dodatkiem kruszyw lekkich mineralnych i organicznych
OcieplajÄ…ce
(granulatu styropianowego), stanowiące izolację termiczną ścian zewnętrznych
Renowacyjne kompresowe przeznaczone do zawilgoconych albo zasolonych murów
jedno- lub wielowarstwowe stosowane na murach o szczególnie du\
ym stopniu zasolenia
WTA zaporowe tworzące powłokę gromadzącą sole i równocześnie odnawiającą elewację
nieprzepuszczajÄ…ce wilgoci i soli
przeznaczone do wykonywania nowych wypraw tynkarskich obiektów zabytko-
wych, wykonywane głównie na bazie wapna powietrznego, mogą zawierać tras
Konserwatorskie lub inne dodatki i domieszki, takie jak: mączka ceglana, boraks, węgiel drzew-
ny, kwasy owocowe, dekstryna, soda, \
ywica naturalna, pota\
, proteiny, talk,
cukier, sierść borsucza
Inne specjalne
stosowane do poprawy akustyki pomieszczeń poprzez odpowiednią
wyciszajÄ…ce
regulację pogłosu
wykonywane z zastosowaniem kruszywa barytowego, wykorzystywane do za-
rentgenowskie bezpieczenia przed przenikaniem promieni X, stosowane w pomieszczeniach z
rentgenowskÄ… aparaturÄ… diagnostycznÄ… i terapeutycznÄ…
Pochłaniające fale radaro- wykorzystywane do wykonywania wypraw tynkarskich na budynkach lotnisko-
we wych, w celu eliminacji odbić i zakłóceń pracy radarów lotniskowych
wykonywane z dodatkiem włókien węglowych, wykorzystywane w celu
odcięcia dostępu fal radiowych do pomieszczeń (np. sal koncertowych)
lub uniemo\
liwienia wydostawania się fal radiowych z pomieszczeń
ekranujÄ…ce
(np. w celu niedopuszczenia do przekazywania zastrze\
onych danych
przez telefony komórkowe), a tak\
e do ekranowania pól elektrycznych,
powstających wokół przebiegającej w budynku instalacji elektrycznej
stosowane w celu zabezpieczenia przed wykraplaniem siÄ™ pary wodnej na zim-
antykondensacyjne
nych elementach budowlanych
umo\
liwiające swobodne mocowanie do ścian za pomocą magnesów plansz,
magnetyczne
rysunków, map itp.
stosowane w niektórych pomieszczeniach sportowo-rekreacyjnych, np. w salach
do sal sportowych
do gry w squasha
dr in\
. Mariusz Gaczek
mgr in\
. SÅ‚awomir Fiszer
Instytut Konstrukcji Budowlanych
Politechnika Poznańska
ABC tynków część II - tynki zwykłe - zastosowanie
Tynki zwykłe to wyprawy wykonywane z zapraw budowlanych zwykłych, bez dodatków deko-
racyjnych, środków wodoszczelnych, kwasoodpornych itp.
dr in\
. Mariusz Gaczek, mgr in\
. SÅ‚awomir Fiszer
Zaprawy do wykonywania tych tynków przygotowywane są przede wszystkim na bazie spoiw mineralnych.
Ponadto stosuje się lepiszcza mineralne i mieszaniny spoiw z lepiszczami. Unowocześnione wersje tynków
zwykłych wykonywane są z mas tynkarskich przygotowywanych na budowie z suchych mieszanek fabrycz-
nych, mogących zawierać dodatki i domieszki modyfikujące niektóre właściwości zapraw. Są to najczęściej
środki uplastyczniające, utrzymujące wodę zarobową, regulujące czas wiązania, przyspieszające twardnie-
nie. Tynki tego typu nazywane są tynkami uszlachetnionymi lub modyfikowanymi. Tynki zwykłe dzieli się ze
względu na: miejsce zastosowania, sposób nanoszenia, materiał podło\
a, liczbÄ™ warstw zaprawy, technikÄ™
wykonania, rodzaj u\
ytej zaprawy. W zale\
ności od miejsca zastosowania rozró\
nia się tynki zewnętrzne i
wewnętrzne, a wśród tych ostatnich - ścienne i sufitowe. Z uwagi na sposób nanoszenia zaprawy na podło\
e
rozró\
nia się: tynki nakładane ręcznie kielnią albo pacą i tynki wykonywane mechanicznie za pomocą ró\
ne-
go rodzaju urządzeń.
Ze względu na rodzaj materiału stanowiącego podło\
e wyprawy rozró\
nia się tynki nakładane
na:
" podło\
a z elementów ceramicznych i z cegły wapienno-piaskowej,
" podło\
a z betonów kruszywowych (monolityczne i z prefabrykatów),
" podło\
a z betonów komórkowych,
" podło\
a gipsowe i gipsobetonowe,
" podło\
a z płyt wiórkowo-cementowych i wiórkowo-magnezjowych,
" podło\
a drewniane, z płyt pilśniowych, paz
dzierzowych itp.,
" podło\
a metalowe.
W zale\
ności od liczby zasadniczych warstw zaprawy nanoszonych kolejno na podło\
e i ró\
niÄ…-
cych się właściwościami rozró\
nia siÄ™:
" tynki jednowarstwowe - uzyskiwane przez naniesienie narzutu bezpośrednio na podło\
e,
" tynki dwuwarstwowe - składające się z obrzutki i narzutu,
" tynki trójwarstwowe - składające się z obrzutki, narzutu i gładzi.
Niezale\
nie od liczby zasadniczych warstw tynku narzut w niektórych przypadkach mo\
e być nakładany w
dwóch lub więcej warstwach. Przy stosowaniu dwu- lub trójwarstwowych tynków unowocześnionych rolę
obrzutki mo\
e w niektórych sytuacjach spełniać środek gruntujący, tworzący warstwę sczepną i ograniczają-
cy chłonność podło\
a. Następnie nakłada się tynk podkładowy i jeśli wyprawa nie ma stanowić podło\
a pod
okładzinę ścienną - tynk nawierzchniowy w postaci wyprawy pocienionej, względnie gładz
gipsowÄ… lub szpa-
chlówkę polimerową. Ze względu na technikę wykonania i wynikający z niej stopień wygładzenia powierzch-
ni wyprawy rozró\
nia się odmiany i kategorie tynku podane w tabeli 1. Do odmian tynków zwykłych zalicza
się tynki: surowe, pospolite, doborowe i wypalane. Tynki surowe (kat. 0, I, Ia) wykonywane są najczęściej
jako jednowarstwowe, jednak stosowane mogą być tak\
e tynki surowe rapowane dwuwarstwowe. Tynki
pospolite (kat. II, III) mogą być wykonywane jako dwu- lub trójwarstwowe. W przypadku podło\
y o dobrej
przyczepności tynki te mogą być wykonywane tak\
e jako jednowarstwowe. Tynki doborowe wykonywane sÄ…
tradycyjnie jako trójwarstwowe o kategoriach IV i IVf. Jednak biorąc pod uwagę gładkość tynku oraz do-
puszczalne odchylenia równości powierzchni wyprawy, kategoriom tym odpowiadają tak\
e jednowarstwowe
tynki gipsowe.
W zale\
ności od rodzaju zaprawy u\
ytej do tynkowania rozró\
nia się następujące rodzaje tyn-
ków:
" gipsowe (g)
" wapienne (w)
" gipsowo-wapienne (gw)
" cementowo-wapienne (cw)
" cementowe (c)
" cementowo-gliniane (cgl)
" gliniane (gl)
" gliniano-gipsowe (glg)
" gliniano-wapienne (glw)
Zalecane marki (klasy) i konsystencje zapraw tynkarskich wg PN90/B-14501 podano w tabeli 2. Ponadto w
tabeli 3 podano korelację między markami (klasami) zapraw określonymi na beleczkach oraz markami (kla-
sami) stosowanymi dawniej - określonymi na walcach o średnicy 8 cm. Spotykane często w piśmiennictwie
technicznym rodzaje zapraw i ich oznaczenia wg normy DIN 18550 podano w tabeli 4.
Podstawowa terminologia
Spoiwa budowlane - materiały wią\
ące, które Marka (Klasa) zaprawy - symbol literowo-
doprowadzone do stanu płynnego lub plastycznego liczbowy (np. M4) klasyfikujący zaprawę pod wzglę-
przechodzą następnie w stan stały w wyniku zacho- dem jej wytrzymałości na ściskanie określonej na
dzenia nieodwracalnych procesów chemicznych i beleczkach 4 x 4 x 16 cm; liczba po literze M ozna-
fizykochemicznych lub fizycznych. cza średnią wytrzymałość na ściskanie zaprawy po
Spoiwa powietrzne - spoiwa budowlane, które po 28 dniach.
zarobieniu wodÄ… wiÄ…\
ą, a następnie twardnieją tylko Konsystencja zaprawy - stan ciekłości zaprawy
na powietrzu. Do spoiw powietrznych zalicza się oznaczany wielkością zagłębienia w badaną zaprawę
m.in. wapna powietrzne, spoiwa gipsowe, a tak\
e znormalizowanego sto\
ka pomiarowego.
spoiwa oparte na szkle wodnym. Obrzutka tynkowa (szpryc) - pierwsza we-
Spoiwa hydrauliczne - spoiwa budowlane, które wnętrzna warstwa tynku dwu- lub trójwarstwowego,
po zarobieniu wodÄ… wiÄ…\
ą i twardnieją zarówno na o grubości 3?5 mm, mająca na celu zwiększenie
powietrzu, jak i pod wodą. Do spoiw hydraulicznych przyczepności narzutu tynkowego do podło\
a.
zalicza się m.in. wapno hydrauliczne, cementy port- Narzut tynkowy - zewnętrzna warstwa tynku
landzkie, cement hutniczy, cement glinowy. dwuwarstwowego lub środkowa warstwa tynku trój-
Lepiszcza budowlane - materiały wią\
ące, które warstwowego, o grubości 8?15 mm, wyrównująca
doprowadzone do stanu płynnego lub plastycznego powierzchnię elementu budowlanego.
powracają następnie do stanu stałego w wyniku za- Gładz
tynkowa (szlichta) - zewnętrzna gładka
chodzenia łatwo odwracalnych procesów fizycznych. warstwa tynku trójwarstwowego, o grubości 3-5
Do lepiszczy zalicza siÄ™ m.in. glinÄ™, bitumy, woski. mm, wykonana z zaprawy budowlanej przy u\
yciu
drobnoziarnistego piasku przesianego, wyrównująca
szorstkÄ… powierzchniÄ™ narzutu tynkowego.
Zakres stosowania tynków zwykłych w zale\
ności od rodzaju zaprawy
Tynki gipsowe
Wykonywane sÄ… z zapraw na bazie gipsu budowlanego lub gipsu tynkarskiego (zawierajÄ…cego dodatkowo
drobne wypełniacze i modyfikatory). Tynki gipsowe umo\
liwiają otrzymanie bardzo równej i gładkiej po-
wierzchni. Stwarzają w pomieszczeniach mieszkalnych korzystny mikroklimat, dzięki zdolności regulacji wil-
gotności powietrza. Charakteryzują się krótkim czasem schnięcia, małą higroskopijnością, niewielkim opo-
rem dyfuzyjnym pary wodnej, dobrą izolacyjnością cieplną, wysoką odpornością ogniową. Są jednak mało
odporne na wilgoć i dlatego stosowane są wyłącznie wewnątrz budynków. Przy zawilgoceniu wykazują
znaczny spadek wytrzymałości i odkształcenia. Są mało odporne na uderzenia i powodują korozję niezabez-
pieczonych elementów stalowych. Mogą wykazywać nadmiernie du\
e pęcznienie w początkowym okresie
wiÄ…zania i twardnienia, co mo\
e mieć wpływ na zmniejszenie przyczepności do podło\
a. WymagajÄ… najczÄ™-
ściej stosowania skutecznych środków gruntujących na powierzchniach kontaktu z tworzywami zawierają-
cymi cement, z uwagi na mo\
liwość tworzenia się pęczniejących kryształów etryngitu.
Tynki wapienne
Nazwą tą określa się tradycyjnie tynki wykonywane z zapraw na bazie wapna powietrznego (ciasta wapien-
nego, wapna hydratyzowanego lub wapna palonego mielonego). Tynki wapienne wykazują zdolność ab-
sorpcji wilgoci, zapewniając korzystny dla mieszkańców mikroklimat wnętrz. Charakteryzują się tak\
e du\
Ä…
paroprzepuszczalnością. Są jednak stosunkowo mało odporne na uderzenia i zarysowania ze względu na
niewielką wytrzymałość zapraw wapiennych na ściskanie. Tynki wapienne stosuje się jako wyprawy we-
wnętrzne. Ich stosowanie na zewnątrz budynków, bez dodatków i domieszek podnoszących odporność na
wpływy atmosferyczne, jest nie zalecane.
Tynki gipsowo-wapienne i wapienno-gipsowe
Tynki te łączą zalety obu rodzajów spoiw. Dodatek wapna do zaprawy gipsowej redukuje zmiany objętości
gipsu przy zmianach wilgotności, zmniejsza rdzewienie niezabezpieczonych antykorozyjnie elementów sta-
lowych, polepsza urabialność i wpływa na opóz
nienie wiÄ…zania zaprawy. Tynki wapienno-gipsowe majÄ… Å‚ad-
niejszy wyglÄ…d, a tak\
e większą wytrzymałość mechaniczną w stosunku do tynków wapiennych. Tynki gip-
sowo-wapienne i wapienno-gipsowe jako zawierające gips nadają się do stosowania wyłącznie wewnątrz
budynków.
Tynki cementowo-wapienne
Tynki tego rodzaju są odporne na działanie wilgoci i wód opadowych oraz charakteryzuje je dobra wytrzy-
małość mechaniczna. Są łatwe do zacierania. Nie są jednak tak paroprzepuszczalne jak tynki gipsowe, wa-
pienne czy gliniane. Stosowane są jako tynki zewnętrzne oraz wewnętrzne w pomieszczeniach wymagają-
cych wypraw mocniejszych i odpornych na uderzenia, np. w magazynach, warsztatach, sklepach. Zaprawy
cementowo-wapienne stosuje siÄ™ tak\
e jako narzut wewnętrznych tynków wapiennych w pomieszczeniach
mieszkalnych na ścianach i sufitach betonowych lub ze starej cegły.
Tynki cementowe
Tynki te stosowane sÄ… w miejscach, gdzie wymagana jest od wyprawy du\
a wytrzymałość, zwartość i
szczelność - np. poni\
ej poziomu terenu jako warstwa wyrównawcza pod hydroizolacje, w obszarze cokołu
budynku, czy te\
w pomieszczeniach mokrych (kuchniach przemysłowych, łaz
niach itp.), w gara\
ach pod-
ziemnych, ustępach. Zaprawa cementowa stanowić mo\
e obrzutkę pod niektóre tynki cementowo-
wapienne. Tynki cementowe słabo przepuszczają parę wodną, są ponadto trudno urabialne i charakteryzują
siÄ™ du\
ym skurczem.
Tynki cementowo-gliniane
Zaprawy cementowo-gliniane charakteryzują się większą wodoszczelnością i odpornością na działanie sła-
bych kwasów ni\
zaprawy cementowe. Posiadają dobrą urabialność, a ich twardnienie przebiega znacznie
szybciej ni\
zapraw cementowo-wapiennych, a tak\
e cementowych. Tynki cementowo-gliniane mogą być
stosowane zamiast wewnętrznych i zewnętrznych tynków z zapraw cementowo-wapiennych.
Tynki gliniane, gliniano-wapienne i gliniano-gipsowe
Tynki te zdobywają ponownie coraz większą popularność dzięki rozpoczęciu ich produkcji w postaci suchych
mieszanek tynkarskich. Warto zatem poświęcić im nieco więcej uwagi. Główną zaletą tynków glinianych jest
korzystny wpływ na mikroklimat pomieszczeń. Spowodowane jest to przede wszystkim zdolnością wypraw
glinianych do wchłaniania wilgoci z powietrza i póz
niejszego jej oddawania, zdolnością wiązania kurzu, nie-
przyjemnych zapachów oraz szkodliwych substancji zawartych w powietrzu wewnętrznym, np. dymu tyto-
niowego. Tynki gliniane powodują podniesienie komfortu cieplnego pomieszczeń dzięki zdolności akumulacji
i wypromieniowywania ciepła. Z tego te\
względu są one szczególnie przydatne do stosowania w przypadku
instalacji ogrzewania ściennego, tak\
e wysokotemperaturowego. Wyprawy gliniane sÄ… ponadto dobrym
materiałem dz
więkochłonnym. Ze względu na niską wilgotność równowagową gliny wyprawy gliniane w
kontakcie z drewnem wykazują w stosunku do niego własności ochronne, utrzymując drewno w stanie su-
chym. Tynki gliniane mogą być stosowane jako wyprawy jedno- lub dwuwarstwowe wewnątrz budynków. W
celu zwiększenia wytrzymałości na ściskanie oraz odporności na zawilgocenie dodaje się niekiedy do zapra-
wy glinianej niewielkie ilości ciasta wapiennego lub wapna hydratyzowanego. Stosowany czasem dodatek
kazeiny, spełniający taką samą rolę jak inne z
ródła białka spotykane w dawnych recepturach (np. białka
kurze, krew), zwiększa odporność tynku glinianego na wietrzenie i ogranicza skurcz. Wynika to z działania
białka jako środka smarnego pomiędzy płytkami minerałów ilastych, co prowadzi do zmniejszenia zapotrze-
bowania wody zarobowej i w konsekwencji do mniejszego skurczu podczas wysychania wyprawy. W celu
zwiększenia odporności udarowej oraz wytrzymałości na rozciąganie stosuje się do zaprawy glinianej tak\
e
ró\
nego rodzaju dodatki pochodzenia roślinnego, np. włókna roślinne (konopne, paz
dzierze lniane), słomę
jęczmienną itp. Stosowanie zapraw glinianych na zewnątrz budynków wymaga wprowadzenia dodatków
zwiększających własności hydrofobowe i odporność na wpływy atmosferyczne. Szczególnie przydatny,
sprawdzony w wielowiekowej praktyce, jest dodatek nawozu krowiego w ilości 10?15% objętości masy tyn-
karskiej. Związane jest to z zawartością związków azotowych oraz włókien roślinnych. Współcześnie częściej
jednak stosuje siÄ™ dodatek do masy tynkarskiej kleju kazeinowo-wapiennego (przygotowywanego z chudego
twarogu i ciasta wapiennego), tworzącego odporny na wpływy atmosferyczne związek białka z wapnem.
Wybrane cechy fizyczne najczęściej stosowanych tynków zwykłych podano w tabeli 5.
Zakres stosowania tynków zwykłych w zale\
ności od kategorii tynku
Tynki surowe
Jako wyprawy wewnętrzne stosowane są na strychach, w piwnicach i w budynkach gospodarczych. Jako
wyprawy zewnętrzne stosowane są na ścianach budynków gospodarczych. Odpowiednio wyrównane stano-
wić mogą podło\
e pod powłokowe izolacje wodochronne. Tynki rapowane układane bez prześwitów podło\
a
stosowane bywają niekiedy na cokołach budynków mieszkalnych.
Tynki pospolite
Jako tynki wewnętrzne kat. II stosowane są w przeciętnie wykończonych wnętrzach budynków - w koryta-
rzach, klatkach schodowych, pomieszczeniach gospodarczych, magazynowych. Jako tynki zewnętrzne kat. II
stosowane są na przeciętnie wykończonych elewacjach. Jako tynki wewnętrzne kat. III nale\
Ä… do jednych z
najbardziej rozpowszechnionych wypraw stosowanych w budownictwie mieszkaniowym, u\
yteczności pu-
blicznej i przemysłowym.
Tynki doborowe
Stosowane są w starannie wykończonych wnętrzach i na elewacjach budynków. Tynki filcowane stosuje się
w wykwintnie wykończonych pomieszczeniach mieszkalnych i reprezentacyjnych.
Tynki wypalane
Stosowane są w pomieszczeniach, w których wymagana jest gładka, wodoszczelna powierzchnia ścian, np.
w pralniach, sanitariatach, pomieszczeniach przemysłowych.
Wymagane cechy tynku w zale\
ności od powłoki lub okładziny zewnętrznej
Powierzchnia tynku mo\
e pozostać odsłonięta lub mo\
e być pokryta powłoką malarską, tapetami, płytkami
ceramicznymi lub innymi materiałami okładzinowymi. Tynki jako podło\
a pod powłoki i okładziny muszą
spełniać określone wymagania w zale\
ności od stosowanego materiału pokrywającego. Wymagania te doty-
czą grubości, gładkości i równości, rodzaju zaprawy, ilości warstw, wytrzymałości mechanicznej, a tak\
e
wilgotności czy te\
stopnia karbonizacji tynku. Podstawowe zalecenia dotyczące okładzin z płytek ceramicz-
nych i tapet podano poni\
ej. W przypadku wypraw stanowiących podło\
e pod okładziny z płytek ceramicz-
nych zaleca się stosowanie tynków jednowarstwowych o grubości co najmniej 1 cm. Mogą to być tynki ce-
mentowo-wapienne lub zawierające gips. Powierzchnia tynków nie mo\
e być gładko zatarta ani filcowana.
Wyprawy ju\
wygładzone nale\
y przed mocowaniem płytek zmatowić i oczyścić z powstałego pyłu. Zaleca
się, aby wytrzymałość tynku na ściskanie wynosiła co najmniej 2,0 MPa, a w przypadku stosowania płytek
ciÄ™\
kich co najmniej 2,5 MPa. Jeśli tynk ma stanowić podło\
e pod tapety, to stopień równości i gładkości
jego powierzchni powinien odpowiadać wymaganiom określonym dla tynków IV kategorii. W przypadku sto-
sowania tapet ciÄ™\
kich, mogących wywoływać naprę\
enia w tynku, zaleca się, aby wytrzymałość zaprawy
tynkarskiej na ściskanie wynosiła co najmniej 2,0 MPa. Warunkiem przystąpienia do prac okładzinowych jest
oprócz właściwych warunków termicznych odpowiednia wilgotność tynku i stopień jego dojrzałości.
Zasady wykonywania tynków zwykłych, a tak\
e przyczyny ich uszkodzeń, przedstawione zostaną w następ-
nej części cyklu ABC tynków.
Tabela 1. Podział tynków zwykłych ze względu na technikę wykonania, na podstawie normy PN-70/B-10100
(wyd. 3) Roboty tynkowe. Tynki zwykłe. Wymagania i badania przy odbiorze
Odmiana tynku Kategoria tynków Wygląd powierzchni
Nierówna, z widocznymi poszczególnymi
Tynki surowe rapowane 0 rzutami kielni i mo\
liwymi niewielkimi
prześwitami podło\
a
Bez prześwitów podło\
a, większe zgrubie-
Tynki surowe wyrównane kielnią I
nia wyrównane
Tynki surowe ściągane pacą Ia Z grubsza wyrównana
Tynki surowe pędzlowane 3) - Z grubsza wyrównana rzadką zaprawą
Tynki pospolite dwuwarstwowe II 1) Równa, ale szorstka
Tynki pospolite trójwarstwowe III 1) 2) Równa i gładka
Tynki doborowe IV Równa i bardzo gładka
Równa, bardzo gładka, matowa, bez wi-
Tynki doborowe filcowane IVf
docznych ziarenek piasku
Równa, bardzo gładka z połyskiem,
Tynki wypalane IVw
o ciemnym zabarwieniu
1) Przy stosowaniu tynkowania mechanicznego ścian stanowiących podło\
e o dobrej przyczepności (np.
mur z nowej cegły, wykonanie na puste spoiny) tynk tej kategorii mo\
e być uzyskany przez bezpośred-
nie naniesienie narzutu na podło\
e, tj. bez obrzutki - jak przy tynkach jednowarstwowych (przyp. nor-
mowy). 2) Do kategorii tej zalicza siÄ™ tak\
e tynki dwuwarstwowe zatarte na gładko. 3) Odmiana tynku
nie ujęta w normie.
Tabela 2. Zalecane rodzaje, marki (klasy) i konsystencje zapraw tynkarskich, wg PN90/B-14501 Zaprawy
budowlane zwykłe
Rodzaj Konsystencja wg sto\
ka
Przeznaczenie zaprawy Marka (klasa) zaprawy
zaprawy pomiarowego [cm]
c M4-M15
zewnętrzne 9 - 11
cw M2-M7
c M4-M15
cw M1-M7
Obrzutka pod tynki
w M0,6-M1
wewnętrzne 9 - 10
g M4
gw M4
cgl M2
c M4-M7
zewnętrznych 6 -9
cw M2-M7
Narzut dla tynków w M0,3-M7
wewnętrznych g 6 -9 M2-M7
cw M1-M7
tynków zwy-
c 1) 6 - 8, 2) 9 - 10
kłych
M2-M4
cw
zewnętrznych 9 - 10
cgl
c 1) 6 - 8, 2) 9 - 10 M2-M4
Warstwa wierzchnia
cw M4-M7
w 3) M1-M4
wewnętrznych
g 9 - 10 M0,6-M1
gw M1-M2
cgl M0,6-M2
g
Tynki pocienione i gładzie na podło\
ach
6 - 11 M2-M4
gipsowych i gipsobetonowych
gw
1) Przy nanoszeniu ręcznym. 2) Przy nanoszeniu mechanicznym. 3) Rodzaj zaprawy nie ujęty w normie.
Tabela 3. Korelacje marek (klas) zaprawy w zale\
ności od rodzaju próbek, wg PN90/B-14501
Rodzaj próbek Marka (Klasa) zaprawy
Beleczki 4 x 4 x 16 cm
M0,3 M0,6 M1 M2 M4 M7 M12 M15 M20
[MPa]
Walce średnicy 8 cm [MPa] 0,2 0,4 0,8 1,5 3 5 8 10 12
Tabela 4. Klasyfikacja tynków mineralnych w zale\
ności od rodzaju zaprawy, wg normy DIN 18550
Minimalna wytrzyma-
Grupa
Rodzaj zaprawy łość
zapraw
na ściskanie, MPa
P Ia Zaprawa wapienna z wapnem powietrznym Bez wymagań
P Ib Zaprawa wapienna z wapnem hydraulicznym naturalnym Bez wymagań
P Ic Zaprawa wapienna z wapnem hydraulicznym sztucznym 1,0
Zaprawa z wapnem silnie hydraulicznym lub spoiwem 2,5 murarsko-
P IIa 2,5
tynkarskim
P IIb Zaprawa wapienno-cementowa 2,5
P IIIa Zaprawa cementowa z dodatkiem wapna hydratyzowanego 10
P IIIb Zaprawa cementowa 10
P IVa Zaprawa gipsowa 2,0
P IVb Zaprawa gipsowo-piaskowa 2,0
P IVc Zaprawa gipsowo-wapienna 2,0
P IVd Zaprawa wapienno-gipsowa Bez wymagań
P Va Zaprawa anhydrytowa 2,0
P Vb Zaprawa anhydrytowo-wapienna 2,0
Tabela 5. Cechy fizyczne najczęściej stosowanych tynków zwykłych
Rodzaj tynku
Cecha
gipsowy wapienny cem.-wap. cementowy
Gęstość w stanie suchym [kg/m3] 850 1650 1850 2000
Porowatość [m3/m3] 0,65 0,30 0,24 0,30
Wsp. przewodzenia ciepła w st. suchym [W/
0,20 - 0,30 0,70 0,80 - 0,82 1,0 - 1,2
(m K)]
Wsp. oporu dyfuzyjnego pary wodnej 8 - 8,5 7 19 25
dr in\
. Mariusz Gaczek
mgr in\
. SÅ‚awomir Fiszer
Instytut Konstrukcji Budowlanych
Politechnika Poznańska


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WYMAGANIA BHP DOTYCZACE OBIEKTOW BUDOWLANYCH I TERENU ZAKLADU czesc II drogi
KOMLOGO Multimedialny Pakiet Logopedyczny część I i II(1)
MGO LW WK
0 Polityka makroekonomiczna w gospodarce otwartej Model Mundella Fleminga, część II
EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO POZIOM ROZSZERZONY CZĘŚĆ II
Część II MatLab (Środowisko, Praca Konsolowa, Wektory i Macierze)
Czesc II odp X i Y (2)
DRAKEMOR część II by MattRix
Moduł 4 Model IS LM część II
KOSZMARNE PRZEBUDZENIE część II by MattRix

więcej podobnych podstron