OPINIE
Rozdział 5/2.F.1.
5/2.F.1. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym
dx
wiganiu ciężarów metodą wskax
ników
kluczowych
Tłumaczenie i ryzyka zawodowego przy ręcznym dx
wiganiu ciężarów...
Rozdział 5/2.F.1.
5/2.F 2006zawodowe
5. Ryzyko
lipiec.1. Ocenaadaptacja do warunków Polskich  Stanisław Wójcik
Spis treS
ci
1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
2. WartoS
ciowanie czynników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
2.1. Szacowanie wskax
nika czasu . . . . . . . . . . . . . . 2
2.2. Wskax
nik obciążenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
2.3. Wskax
nik postawy ciała . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2.4. Wskax
nik warunków wykonywania pracy . . . . 5
3. Ocena końcowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
4. Wymagania polskich przepisów . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1. Wprowadzenie
Przy ręcznym dx
wiganiu ciężkich przedmiotów (podnoszeniu, utrzymywaniu, Urazy
i schorzenia
przenoszeniu, odstawianiu) występuje ryzyko powstania urazów lub schorzeń
układu mięS
niowo-szkieletowego, głównie częS
ci lędx
wiowej kręgosłupa, po-
wodowanych obciążeniem fizycznym. Ponieważ oszacowanie ryzyka przy trans-
porcie ręcznym sprawia wiele kłopotów pracodawcom, kilka lat temu w Niem-
czech opracowano i zastosowano w praktyce metodę wskax
ników kluczowych
 Leitmerkmalmethode (dalej w skrócie LMM) oceny ryzyka zawodowego przy pra-
cach, przy których pracownik jest narażony na obciążenia fizyczne pochodzące od
ręcznie transportowanych ciężarów.
Metoda LMM umożliwia zarówno pracodawcy, kierownikowi robót, jak i zwy-
kłemu pracownikowi łatwo i szybko ocenić ryzyko zawodowe, jakie występuje
przy danej pracy związanej z dx
wiganiem ciężarów i w razie potrzeby podjąć sto-
sowne S
rodki obniżające poziom tego ryzyka.
Federalny Urząd Ochrony Pracy i Medycyny Pracy oraz Komisji Landów ds.
BHP (LASI  Niemcy) opublikował tę metodę na swojej stronie internetowej:
www.baua.de. Dzięki uprzejmoS
ci autorów, poniżej przedstawiamy Państwu
tłumaczenie tego opracowania. ChcielibyS
my też w tym miejscu podzięko-
wać autorom za wyrażenie zgody na opublikowanie metody LMM w naszej
TECZCE.
Istota metody wskax
ników kluczowych (LMM), polega na okreS
leniu wartoS
ci
(wagi), wyrażonej w punktach, czterech wskax
ników charakteryzujących cztery
różne czynniki obciążenia występujące podczas dx
wigania i na ich podstawie
dokonania wyliczenia punktowego, pozwalającego na zakwalifikowanie pracy
do jednej z 4 kategorii (stopni) ryzyka.
lipiec 2006 1
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.F.1.
Czynniki Czynniki obciążenia występujące podczas dx
wigania przedmiotów, które wzięto
obciążenia
pod uwagę w metodzie LMM to:

czas,

obciążenie,

postawa ciała,

warunki wykonywania pracy.
Metoda służy orientacyjnej ocenie warunków pracy przy dx
wiganiu ciężarów.
Analiza Przy ocenie (szacowaniu) wartoS
ci poszczególnych czynników obciążenia niezbęd-
czynności
na jest odpowiednia wiedza dotycząca ocenianej czynnoS
ci składowej. Jeżeli osoba
oceniająca takiej wiedzy nie posiada, należy przeprowadzić analizę wykonywa-
nych czynnoS
ci. Pod żadnym pozorem nie wolno opierać się na przypuszczeniach,
gdyż prowadzą one z reguły do zafałszowania wyników. Warto przy tym pamiętać,
że nie jest wymagana szczegółowa znajomoS
ć ergonomii czy bezpieczeństwa tech-
nicznego.
Szacowania dokonuje się dla czynnoS
ci składowych i odnoS
nie tylko jednego
dnia pracy. W przypadku zmian w trakcie wykonywania prac w odniesieniu do
masy i/lub postawy ciała  należy przyjąć wartoS
ci S
rednie.
Jeżeli podczas wykonywania jednej pełnej czynnoS
ci występuje wiele czynnoS
ci
cząstkowych z wyrax
nie różnymi wartoS
ciami dx
wiganej masy  należy oszacować
i udokumentować je osobno.
2. WartoS
ciowanie czynników
2.1. Szacowanie wskax
nika czasu
Forma wykony- WartoS
ć wskax
nika czasu obciążenia można oszacować na podstawie zamieszczo-
wania prac
nej poniżej tabeli. W tym celu trzeba wybrać jedną z trzech form wykonywania
ręcznych prac związanych z dx
wiganiem ciężarów. Dla czynnoS
ci, które charakte-
ryzują się:

regularnym powtarzaniem krótkotrwałych czynnoS
ci (zdarzeń, procesów):

podnoszenia,

odstawiania,

przenoszenia (przestawiania)
 podstawowym parametrem będzie częstotliwoS
ć;

utrzymywaniem (trzymaniem) ciężaru  podstawowym parametrem będzie
całkowity czas czynnoS
ci trzymania;

przenoszeniem (dx
wiganiem) ciężaru na znaczne odległoS
ci należy przyjąć za
parametr całkowitą drogę niesienia ciężaru w czasie zmiany roboczej.
CzęstotliwoS
ć to liczba krótkotrwałych czynnoS
ci w ciągu zmiany roboczej.
Całkowity czas czynnoS
ci trzymania wynika z sumowania cząstkowych czasów
trzymania w poszczególnych czynnoS
ciach (zdarzeniach) w ciągu zmiany roboczej.
Obliczając długoS
ć drogi niesienia ciężaru w czasie zmiany roboczej przyjmuje się
S
rednią prędkoS
ć, z jaką idzie człowiek tzn. 4 km/h  ok. 1 m/s.
2 lipiec 2006
5/2.F.1. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym dz
wiganiu ciężarów... OPINIE
Rozdział 5/2.F.1.
Szacowanie czasu obciążenia
Podniesienie lub Trzymanie (również Przenoszenie na odległoS
ć
przemieszczenie w przypadku przenoszenia) powyżej 5 m
w czasie poniżej 5 s w czasie powyżej 5 s
CzęstotliwoS
ć Wskax
nik Łączny czas Wskax
nik Łączna droga Wskax
nik
czasu utrzymywania czasu przebyta czasu
(liczba czynno-
(pkt) podczas zmia- (pkt) podczas zmia- (pkt)
S
ci w trakcie
ny roboczej ny roboczej
zmiany
roboczej) (minuty) (km)
<10 1 <5 1 <0,3 1
10 do 39 2 5 do 15 2 0,3 do 1 2
40do199 4 15do60 4 1do4 4
200 do 499 6 60 do 120 6 4 do 8 6
500 do 1000 8 120 do 240 8 8 do 16 8
1000 10 240 10 16 10
Prace polegające na podnoszeniu lub przemieszczaniu w czasie poniżej 5s to: PRZYKA
AD
prace murarskie,
wkładanie arkuszy blachy do prasy i wyjmowanie wytłoczek,
rozkładanie towarów na półkach sklepowych.
Pracą polegającą na utrzymywaniu przedmiotu w czasie powyżej 5 s będzie każda praca, podczas PRZYKA
AD
której pracownik będzie musiał utrzymywać ciężkie narzędzie ręczne (np. pilarkę łańcuchową podczas
cięcia drewna, mechaniczny przecinak udarowy w trakcie wykonywania otworu w murze).
Prace polegające na przenoszeniu na odległoS
ć powyżej 5mto: PRZYKA
AD
przenoszenie mebli podczas przeprowadzek,
noszenie torby z korespondencją przez listonosza,
przenoszenie towaru do magazynu.
2.2. Wskax
nik obciążenia
WartoS
ć (znaczenie) obciążenia pochodzącego od masy dx
wiganego przedmiotu
należy oszacować osobno dla mężczyzn i kobiet. Do okreS
lania wartoS
ci punkto-
wej tego wskax
nika służy poniższa tabela.
Oszacowując wskax
nik obciążenia należy uwzględnić tylko odczuwalny przez
osobę ciężar, czyli reakcję tej osoby na siłę ciężkoS
ci przedmiotu, wywieraną
w miejscu (punkcie) uchwycenia (podparcia) tego przedmiotu. Reakcję tę należy
wyliczyć (oszacować) na podstawie danych o dx
wiganym przedmiocie: masy (gę-
Ciężar
stoS
ci masy) i jego wymiarów. odczuwalny
lipiec 2006 3
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.F.1.
W przypadku, gdy osoba nie jest obciążona pełną masą dx
wiganego przedmiotu,
należy uwzględnić tylko tę częS
ć masy, która przypada na osobę (rzeczywiS
cie ją
obciąża).
PRZYKA
AD Pracownik nie będzie obciążony całą masą przedmiotu w sytuacji, gdy unosi cementowy bloczek z jed-
nej strony w celu przewrócenie go na bok (w tym czasie druga strona bloczka opiera się krawędzią
o podłoże). W takim przypadku można przyjąć, że osoba będzie obciążona połową masy bloczka, czyli
będzie dx
wigać tylko połowę jego ciężaru.
Szacowanie wskax
nika obciążenia
Masa powodująca Wskax
nik Masa powodująca Wskax
nik
obciążenie  dla mężczyzn obciążenia obciążenie  dla kobiet obciążenia
(kg) (pkt) (kg) (pkt)
<10 1 <5 1
10 do 20 2 5 do 10 2
20 do 30 4 10 do 15 4
30 do 40 7 15 do 25 7
40 25 25 25
Jeżeli w trakcie analizowanej czynnoS
ci dx
wigane są różne ciężary (przedmioty
o różnych masach), to należy przyjąć ich wartoS
ć S
rednią.
Dla porównania wyników końcowych (i wyboru wyższej wartoS
ci punktowej oce-
ny końcowej) można przyjąć także najwyższe obciążenia (masy), ale wtedy trzeba
skorygować czynnik czasu (por. tabela w rozdz. 1), odnosząc go do czasu, w któ-
rym faktycznie dochodziło do występowania tych najwyższych obciążeń.
2.3. Wskax
nik postawy ciała
Indentyfikacja Wagę postawy ciała szacuje się na podstawie porównania z piktogramami przed-
postawy ciała
stawionymi w tabeli. W tym celu należy zidentyfikować postawę ciała, jaką przyj-
muje pracownik przy ręcznym transportowaniu przedmiotów (w trakcie pod-
noszenia/przenoszenia ciężaru) i zakwalifikować ją do jednej z grup podanych
w tabeli.
W przypadku, gdy w trakcie prac przyjmowane są różne (zmieniające się) postawy
ciała, przyjmuje się S
rednią wartoS
ć czynników postawy ciała, które składają się na
daną, analizowaną czynnoS
ć.
Nie przyjmuje się wartoS
ci ekstremalnych, występujących rzadko.
4 lipiec 2006
5/2.F.1. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym dz
wiganiu ciężarów... OPINIE
Rozdział 5/2.F.1.
Szacowanie wskax
nika postawy ciała
Charakterystyczna
Wskax
nik
postawa ciała Opis postawy, położenie przedmiotu
postawy ciała
i położenie względem ciała
(pkt)
przedmiotu
Człowiek
Tułów pracownika wyprostowany, nie skręcony.
1
Położenie przedmiotu
Przedmiot trzymany przy ciele pracownika.
Człowiek
Pracownik wykonuje:
" niewielki skłon lub
2
" lekko skręca tułów.
Położenie przedmiotu
Przedmiot przy ciele lub w jego pobliżu.
Człowiek
Pracownik wykonuje:
" głęboki skłon lub daleki wychył do przodu,
" mniejszy skłon przy równoczesnym skręcie
tułowia.
4
Położenie przedmiotu
Przedmiot jest:
" oddalony od ciała lub
" powyżej linii barku.
Człowiek
Pracownik wykonuje daleki wychył do przodu
z równoczesnym skrętem tułowia.
Podczas stania, ciało pracownika ma ograniczo-
ną stabilnoS
ć.
8
W trakcie przemieszczania przedmiotu pracow-
nik kuca bądx
klęka.
Położenie przedmiotu
Przedmiot jest oddalony od ciała.
2.4. Wskax
nik warunków wykonywania pracy
Oszacowując wartoS
ć warunków wykonywania pracy przyjmuje się warunki
przeważające (dominujące) w całym czasie wykonywania prac i porównuje z
opisami zamieszczonymi w poniższej tabeli.
Nie bierze się pod uwagę okazjonalnego dyskomfortu, będącego bez znaczenia
dla bezpieczeństwa pracy.
Cechy ważne dla bezpieczeństwa należy zapisać w polu  Ponowna analiza miejsca
pracy z innych przyczyn (w rozdziale 3  pod tabelą oceny ryzyka wynikającego
z obciążenia pracą).
lipiec 2006 5
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.F.1.
Szacowanie wskax
nika warunków wykonywania pracy
Warunki wykonywania pracy  opis Wskax
nik warunków
wykonywania pracy
(pkt)
Dobre warunki ergonomiczne, np.:
" wystarczająco dużo miejsca do pracy,
" brak jakichkolwiek utrudnień,
0
" utwardzona i równa nawierzchnia podłoża,
" właS
ciwe oS
wietlenie (natężenie i umiejscowienie),
" dogodne chwytanie przedmiotu.
Ograniczona przestrzeń ruchu na stanowisku pracy, nieko-
rzystne warunki ergonomiczne np.:
" zbyt mała wysokoS
ć przestrzeni roboczej,
1
" powierzchnia pracy mniejsza niż 1,5 m2 lub
" utrudnienia w utrzymaniu bezpiecznej postawy ciała
powodowane nierówną, miękką nawierzchnią podłoża.
Bardzo ograniczona przestrzeń ruchu na stanowisku pracy
i/lub niestabilny S
rodek ciężkoS
ci (np. podczas podnoszenia
2
pacjenta).
W celu dokładniejszego przyporządkowania wartoS
ci punktowej wskax
nika do
rzeczywistego stanu obciążenia czynnoS
cią dx
wigania, można wyznaczać jego
wartoS
ć metodą interpolacji (także ekstrapolacji) przyjmując za bazę wartoS
ci poda-
ne w tabelach.
PRZYKA
AD Jeżeli pracownik ma do wykonania 250 krótkotrwałych, powtarzalnych czynnoS
ci w ciągu całej zmia-
ny roboczej, to można przyjąć wartoS
ć wskax
nika czasu równą 5,5 pkt.
Przy dx
wiganiu przez kobietę masy równej 9 kg  wskax
nik obciążenia będzie wynosił 3,2 pkt. Podob-
nie będzie w przypadku szacowania wskax
nika postawy ciała lub wskax
nika warunków wykonywania
pracy.
3. Ocena końcowa
WartoS
ć punktową R  obciążenia czynnoS
cią (dx
wiganiem ciężarów) obliczamy
ze wzoru:
R=T�(M+P+W)
gdzie:
R  wskax
nik czasu,
M  wskax
nik obciążenia,
P  wskax
nik postawy ciała,
W  wskax
nik warunków wykonywania pracy.
Na podstawie wyniku (obliczonych punktów R) możemy orientacyjnie ocenić sto-
pień ryzyka zawodowego przy wykonywaniu danej czynnoS
ci. Do tego celu służy
ostatnia tabela.
6 lipiec 2006
5/2.F.1. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym dz
wiganiu ciężarów... OPINIE
Rozdział 5/2.F.1.
Podstawą oceny są: Podstawa
oceny

mechanizmy biofizycznego oddziaływania na człowieka oraz

wielkoS
ć dawek obciążenia układu mięS
niowo-szkieletowego.
Wewnętrzne obciążenie lędx
wiowego odcinka kręgosłupa (a tym samym podat- Podatność na
urazy
noS
ć na urazy lub schorzenie) zależy w zasadniczym stopniu od:

nachylenia tułowia i jego skrętów,

obciążenia masą, które narasta wraz z czasem trwania tego obciążenia i/lub

częstotliwoS
ci występowania obciążenia.
Ocena ryzyka wynikającego z obciążenia pracą
WartoS
ć Opis obciążenia Stopień Działanie profilaktyczne
punktowa
Prawdopodobieństwo ryzyka
R
Skutki
Małe obciążenie  przeciążenie Nie ma potrzeby podejmowa-
fizyczne jest mało prawdopo- 1
nia jakichkolwiek działań.
<10
dobne.
Zwiększone obciążenie  mo- Nie zachodzi potrzeba podej-
żliwe przeciążenia u pracowni- mowania jakichkolwiek działań.
ków mniej odpornych, do któ- Jedynie w stosunku do osób
rych należy zaliczyć np. osoby: podatnych na obciążenia po-
trzebna jest zmiana aranżacji
" w wieku do 21 lat lub powyżej
10 do 25 2
miejsca pracy (działania dosto-
40 lat,
sowawcze).
" nowoprzyjęte do pracy i jesz-
cze nie wytrenowane,
" po przebytych chorobach.
Znacznie podwyższone Istnieje koniecznoS
ć ustalenia
obciążenie  możliwe prze- indywidualnych obciążeń pra-
ciążenie fizyczne u  zwykłych cownika. Należy wykonać to
pracowników. poprzez zadawanie pytań
dotyczących:
" obciążenia pracą i
26 do 50 3
" dolegliwoS
ci zdrowotnych.
Koniecznie należy wyjaS
nić
jaki wpływ na obciążenia mają
warunki pracy i wprowadzić
wymagane zmiany.
Wysokie obciążenie  bardzo Konieczne jest bardzo pilne
prawdopodobne jest wystąpie- podjęcie działań o charakterze
50 4
nie przeciążeń ciała. technicznym i/lub organizacyj-
nym w celu obniżenia ryzyka.
Ponowna analiza miejsca pracy z innych przyczyn: TAK/NIE
Uzasadnienie: ......................................................................................................................
................................................................................................................................................
Data oceny: ............................ Oceniający .............................................................
lipiec 2006 7
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.F.1.
Wnioski Należy założyć, że wraz ze wzrostem wartoS
ci punktowej R zwiększa się ryzyko
przeciążenia układu mięS
niowo-szkieletowego pracownika. Granice między stop-
niami ryzyka są doS
ć płynne z uwagi na różne indywidualne techniki pracy i potencjał
fizyczny (wydolnoS
ć organizmu) konkretnej osoby. Klasyfikacja ta może więc służyć
jedynie do zorientowania się w rozmiarze zagrożeń utraty zdrowia spowodowanej dx
-
wiganiem ciężarów. Może być też podstawą do podejmowania działań korygujących.
Z dokonanej oceny od razu widać czy i jakie działania należy podjąć. Zasadniczo
trzeba usunąć przyczyny wysokich wartoS
ci czynników obciążenia (wskax
ników
punktowych).
PRZYKA
AD Przy wysokim wskax
niku:
czasu  sytuację poprawi zmiana organizacji pracy, np. poprzez wprowadzenie skróconego czasu
pracy,
obciążenia  redukcja masy poprzez dx
wiganie przedmiotu przez dwie osoby, bądx
użycie sprzętu
pomocniczego,
postawy ciała  poprawa ukształtowania miejsca pracy oraz szkolenie z zasad podnoszenia i prze-
mieszczania przedmiotów.
Podsumowywanie oceny w przypadku wykonywania wielu czynnoS
ci związa-
nych z dx
wiganiem ciężarów przez pracownika jest problematyczne, ponieważ nie
wszystkie czynnoS
ci dają się ocenić tą metodą (nie mieszczą się w jej regułach)  wy-
magają zastosowania innych procedur.
4. Wymagania polskich przepisów
Korzystając z metody wskax
ników kluczowych (LMM), proszę mieć na uwadze
polskie unormowania prawne zawarte w rozporządzeniach:

MPiPS z 14.3.2000 r. w sprawie bhp przy ręcznych pracach transportowych
(Dz.U. Nr 26, poz. 313, ze zm.),

RM z 10.9.1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodli-
wych dla zdrowia kobiet (Dz.U. Nr 114, poz. 545, ze zm.),

RM z 24.8.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warun-
ków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. Nr 200, poz. 2047, ze zm.),
a także w szczegółowych przepisach dotyczących wykonywania niektórych prac
(przepisy bhp w branżach odpowiadających Państwa działalnoS
ci).
PRZYKA
AD Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14.3.2000 r. w sprawie bhp przy ręcznych
pracach transportowych zakazano ręcznego przenoszenia przez jednego mężczyznę przedmiotów
o masie przekraczającej 30 kg na wysokoS
ć powyżej 4 m lub na odległoS
ć przekraczającą 25 m.
Nie można dopuS
cić do przypadków, w których dochodziłoby do przekroczeń
normatywów (m.in. dx
wiganych mas, długoS
ci i nachyleń drogi, wydatku energe-
tycznego) okreS
lonych w ww. przepisach  nawet w sytuacji  korzystnego wyniku
oceny ryzyka zawodowego metodą wskax
ników kluczowych (LMM). Takiego ry-
zyka zawodowego nie można zaakceptować w zakładach pracy, w których obo-
wiązuje polskie prawo.
8 lipiec 2006


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ryz zawod 5,7
ryz zawod 5 2k3 hydraulik
ryz zawod 5/4
ryz zawod 5 2h3
ryz zawod 5 2 g2
ryz zawod 5 2i16
ryz zawod 5*7
ryz zawod 5*1
ryz zawod 5 2i15
ryz zawod 5 2j5
ryz zawod 5 1
ryz zawod 5 2i10
ryz zawod 5 2i9
ryz zawod 5 2i6
ryz zawod 5/1 a
ryz zawod 5 2j2
ryz zawod 5*5

więcej podobnych podstron