K �jna DIALEKTY POLSKIE722

V. BAŁTOSŁOWIAŃSKIE INNOWACJE JĘZYKOWE

Północne peryferie obszarów indoeuropejskieh zajmowało prageriuań-sko-bałtosłowiańskie ugrupowanie plemienne, którego ludność musiała jakoś ściślej ze sobą współżyć, skoro w jej dialektach próez wspólnych innowacji słownikowych i słowotwórczych wytworzyły się odrębne końcówki z *-»»-, np. instr. sg. *-mi, dat. pl. *-mu$, instr. pl. *~m« (por. lit. sunu-mi, sunii-ms sunu-nins. sunu-ml*⁴, scs. synb-mb, synb-mb. syiih-mi, dual. synb-ina; anglosas. miolcum 'mlekiem’, goc. wulfą-m, gibó-m, sumi-m, fadru-m, gasti-m) w przeciwieństwie do indoiraiiskieh, armeńskich, greckich, italskich i celtyckich końcówek z *-bh*-bh>. *-bhios *-blios, *-bhis (por. np. Oeó-g t, rdiw/ t, skr. sunu-bhyas. dri-bhyas. łac. manu-bus (?=-&os), oni-bm, skr. siinti-bhiS. dri-bim itd.).

Odrębność germańskiego zespołu dialektów, zaznaczająca się już choćby tym, że zostały one objęte nie satemowyin, lecz kontu mowy m typem rozwoju tylnojęzykowych, zaczęła się pogłębiać po oderwaniu się Pra-germanów od Bałtosłowian i przesunięciu się ich na tereny północno-środkowej Europy, z czym niewątpliwie łączy się germańska przesuwka spółgłosek. Pozostała część północnoindoeuropcjskich plemion — przodkowie ludów bałtyckich i słowiańskich — tworzyła odizolowaną i ilość chyba jednolitą grupę etniezno-językową, zajmując przypuszczalnie stepowe obszary na wschód od środkowego Dniepru. W wyniku bliskiego współżycia tego ugrupowania plemiennego wytworzyły się następujące bałtosłowiańskie innowacje dialektalne:

1. Wytworzenie i sfonologizowanie się prozodyeznej opozycji między intonacją rosnącą i opadającą w obrębie akcentowanych zgłosek nie-wygłosowych. Intonacja akutowa ustaliła się w zgłosce, na którą cofnął się akcent, co powodowało wzmocnienie podnoszenia się wysokości i nasilenia tonu w ciągu artykulacji sylaby. Odbiciem intonacji atutowej, rosnącej, są: lit. pilna* (por. skr. puma-), rdrna, nom. pl. ddmai (por. skr. dfiuind-); czak. intonacja opadająca na krótkiej pnn. puno 'pełen, pełno’, vrdna, dhn, gen. sg. dhna; słowem intonacja rosnąca na długiej krdva, prana; w ros. akcentowanie drugiej samogłoski pełnogłosu ror ona, kor¹ ora, sol¹ oma •, w czes. długość samogłoski vrdna, krdra, sldma; w poi. krótka samogłoska wrona, krowa, słonia.