larsen0026

26 I Podstawy farmakologiczne i fizjologiczne

pary) w dwóch fazach, które znajdują się w równowadze. Bywa ona też określana jako współczynnik rozdziału krew/gaz. Ten współczynnik oznacza stosunek stężeń anestetyku we kran i w fazie lotnej, to znaczy - jak rozmieszcza się anestetyk pomiędzy te dwie fazy z chwilą osiągnięcia równowagi. W stanie równowagi ciśnienia parcjalne anestetyku są w obu fazach równe, natomiast ich stężenia są różne.

- Przykład: Współczynnik rozdziału krew/gaz izo-fłuranu wynosi 1,4. W stanie równowagi stężenie izofluranu we krwi jest 1,4-krotnie większe niż w powietrzu pęcherzykowym, gdy tymczasem ich ciśnienia parcjalne w obu fazach są równe.

Im większa jest rozpuszczalność anestetyku wziew-nego, tym większy jest współczynnik rozdziału krew/gaz, im mniejsza rozpuszczalność, tym współczynnik ten jest mniejszy. Duża rozpuszczalność, czyli duży współczynnik krew/gaz, prowadzi do wzmożonego pobierania anestetyku przez krew i niskiego stosunku między stężeniem w powietrzu pęcherzykowym a oddechowym, to znaczy wskutek ciągłego pobierania anestetyku przez krew ciśnienie parcjalne w powietrzu pęcherzykowym ciągle spada, tak że równowaga ciśnień parcjalnych między pęcherzykami a krwią osiągana jest powoli - jak długo niezmienione jest stężenie w powietrzu oddechowym. Stąd w praktyce klinicznej jest ważne:

ł Im lepiej anestetyk wziewny jest rozpuszczalny we krwi, tym większa jego ilość musi być pobrana, aby podnieść ciśnienie parcjalne we krwi. Z tego powodu ciśnienie parcjalne dobrze rozpuszczalnych anestetyków (halotanu, enfluranu, izofluranu) rośnie powoli. Odwrotnie - ciśnienie parcjalne słabo rozpuszczalnych anestetyków (desfluranu, sewofluranu) rośnie szybciej, ponieważ krew może pobrać mniej substancji.

Poszczególne anestetyki wziewne mają różne współczynniki rozdziału krew/gaz (tab. 3.3), odpowiednio szybko przebiega też nasycanie ich we kiwi i w tkankach oraz wprowadzenie do znieczulenia: przy dużej rozpuszczalności we krwi -powoli, przy niskiej - szybko.

Aby skrócić wprowadzanie do znieczulenia za pomocą anestetyków o dużej rozpuszczalności, zwykle początkowo podaje się anestetyk wziewny w większym stężeniu w powietrzu wdychanym niż potrzebne do osiągnięcia późniejszego stężenia i późniejszego podtrzymywania znieczulenia.

Na ryc. 3.3 przedstawiono, po jakim czasie ciśnienie parcjalne substancji we krwi tętniczej przybliża się do ciśnienia parcjalnego w powietrzu pęcherzykowym przy wdychaniu stałego stężenia anestetyku.

3.2.2 Pojemność minutowa serca

Pojemność minutowa serca również wpływa na pobieranie anestetyku wziewnego. Jeżeli rośnie, to znaczy więcej krwi przepływa przez krążenie płucne, wówczas krew pobiera więcej anestetyku. Powoduje to obniżenie ciśnienia w powietrzu pęcherzykowym, tak że ciśnienie parcjalne anestetyku we kiwi tętniczej jest niższe niż przy prawidłowej pojemności minutowej. Teoretycznie powinno to opóźniać wystąpienie równowagi. Ciśnienie parcjalne w tkankach rośnie natomiast szybciej, ponieważ anestetyk jest transportowany do tkanek w większych ilościach. Początkowo krzywa ciśnienia parcjalnego we krwi tętniczej przebiega bardziej płasko, w fazie końcowej natomiast bardziej stromo, tak że w sumie czas upływający do osiągnięcia równowagi pod wpływem zmian pojemności minutowej serca zmienia się nieznacznie.

3.2.3 Gradient ciśnień parcjalnych pomiędzy powietrzem pęcherzykowym

a krwią żyły płucnej

Obowiązuje zasada:

ł Im większa jest różnica ciśnień parcjalnych anestetyku między powietrzem pęcherzykowym a krwią żyty płucnej, tym większa jest ilość pobrana przez krew.

Tabela 3.3 Współczynniki rozdziału anestetyków wziewnych w temperaturze 37°C (według Egera)
	Krew/gaz	Mózg/krew	Mięśnie/krew	Tłuszcz/krew
Podtlenek azotu	0,47	1,1	1,2	2,3
Desfluran	0,42	1,3	2,0.	27
Sewofluran	0,69	1,7	3,13	47,5
Izofluran	1,46	1,6	2,9	45
Enfluran	1,9	1,4	1,7	36
Halotan	2,54	1,9	3,4	51