S Górski Metodyka Resocjalizacji (15)

się z niezospokojeniem głównie takich potrzeb młodzie ży wykolejonej, jak potrzeba uznania, potrzeba bezpie czeństwa, potrzeba nowych doświadczeń i potrzeba za dowolenia seksualnego.

Wśród drugiej grupy przyczyn wykolejenia (predyspo zycyjnych) znojdujq się zarówno czynniki organiczne ja i społeczne.

Do czynników organicznych zalicza się wszelkie? rodzaju zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego charakteropatię, nerwicową agresywność i różne odmia ny upośledzenia umysłowego.

Mimo że czynniki organiczne nie stanowią bezpośre nich przyczyn wykolejenia, to jednak ich współwystęp wanie z czynnikami motywacyjnymi z reguły wywołu zaburzenia osobowości.

Staje się to dość oczywiste przy rozważaniu np. sytu cji ucznio, u którego występują organiczne utrudnił w nauce szkolnej (np. obniżony poziom inteliger Stanowi to predyspozycyjną przyczynę wykolejenia, p wodującą osiąganie niezadowalających wyników w noi ce, co pociąga za sobą kary i negatywne opinie na czycieli oraz pretensje rodziców do dziecka. Sytuac ta obniża pozycję społeczną ucznia w klasie, wywołu jego izolację i blokuje możność zaspokojenia potrze uznania i znaczenia (przyczyna motywacyjna). Wskut tego, uczeń negatywnie ustosunkowuje się do szk i nauki. Zaczyna wagarować. Poza szkołą styka się grupami wykolejonych rówieśników. Wiąże się z t< grupą, bowiem stwarza mu ona możliwość zdób*, uznania i znaczenia (ponieważ np. jest silny fizyczni' a w grupie tej wysoko ceni się siłę). I właśnie dla możliwości, której nie zapewniła mu szkoła, uczeń zwiąże się z grupą mocnymi, nieformalnymi więza. przyjmie i uwewnętrzni antyspołeczne cele, normy i tości oraz będzie przejawiał odpowiadające im destru tywne społecznie zachowania.

Przykład powyższy ilustruje istotę funkcjonalnego zw’ zku między predyspozycyjnymi i motywacyjnymi czynni kami wykolejenia.

Społeczne czynniki predyspozycyjne tkwią natomio.t w środowiskach, które preferują zachowania antagom styczno-destruktywne. Takim środowiskiem może być n

rodzina lub sąsiedztwo jednostki, gdzie przestępstwo darzy się podziwem, a nielegalne sposoby uzyskiwania korzyści mają wysoką wartość, oraz gdzie hołduje się zasadzie, że zaradność życiowa polega na kombinator-\twie i cwaniactwie. Innym środowiskiem tego rodzaju jest takie, które kształtuje nawyki agresywnego zachowania się, np. przez uniemożliwianie zaspokajania potrzeb jednostki. Zaliczyć tu można także środowisko formujące impulsywne cechy osobowości (np. pozbawiające jednostkę mechanizmów samokontroli wewnętrznej), w którym nie ma miejsca na przeżywanie bezinteresownej życzliwości i poczucia winy. Mogą to być środowis- ' ko rodzinne, lokalne (np. sąsiedzkie), szkolne, rówieśnicze itp. Trzeba tu także wskazać na środowisko zakładu resocjalizacyjnego oraz więzienia, które „jest raczej i rynnikiem wykolejania się niż odnowy moralnej” ³⁰.

Jak wynika z powyższego przeglądu różnych kategorii » rynników warunkujących społeczne wykolejenie, eliminowanie ich nie zawsze jest zadaniem łatwym, jednakże lawsze stanowi konieczny warunek powodzenia procesu (•socjalizacji.

\ •• C. Czopów Młodzież a przoitępslwo. Warszawa 1962. T. I, s.

41. T Ił. i. 52-55.