Re exposure of DSC03343

RrywMŚi siarek many, relief * Neumagen

U gaiyako-nymskiej. Najwcześniej i najświetniej rozwinęła się Galia południowa, prowincja Narbonensis. Obok gospodarki zbożowej rozpowszechniło się Łam sadownictwo, zwłaszcza uprawa winorośli i produkcja wina. Kupcy zajmujący się eksportem wina tworzyli potężne związki (Collegia). Po upadku gospodarczego znaczenia greckie) Massalii dużą rolę odgrywały galijsko-rzymskie miasta południowej Galii jak Narbo, Arelate (Arles), Vienna, Nemausus (Nimes) i inne.

W całej Galii rozwiało się dobrze rolnictwo, winnice powstawały także w północnych regionach krą)u. np. w okolicach Augusta Treverorum w Galii Belgijskiej. Coraz większe znaczenie uzyskiwało rzemiosło tekstylne i metalurgiczne, a zwłaszcza wielkie warsztaty garncarskie. Wyroby ceramiki galijskiej typu Urn sigillata (naczynia z wytłaczanymi ornamentami mąjące błyszczącą, czerwoną lub ciemnopomarańczową glazurę), produkowane w Galii od I połowy I w. n.e., eksportowano do innych prowincji, zwłaszcza do Brytanii, a takie na obszary tzw. krąjów barbarzyńskich, m in. na tereny dzisiejszej Polski. Znaleziska w Pompejach poświadczają, że już w 79 r. n.e. ceramika galijska wypierała ceramikę italską w samej Italii. Nąjwcześnięj rozwinęły się warsztaty garncarskie w Galii południowej, później ośrodki produkcji ceramicznej przesunęły się do centrum kraju, a następnie na tereny północno-wschodnie nad Mozelą i Renem.

Ludność Galii rzymskiej kontynuowała również wielkie tradycje rzemiosł celtyckich, rozwiniętych w pełni przed podbojem Cezara. Galowie byli mistrzami obróbki drewna, wykorzystywali do tego bogactwa swych lasów. W Galii powstało wiele typów wozów i innych pojazdów, ciągniętych przez konie, muły lub woły. Rzymianie przejęli je następnie od Galów i rozpowszechnili w Innych częściach Imperium. Ciesielstwo służyło także wyrobom wojennym i było podstawą gsl(j-

skich udoskonaleń narządzi rolniczych, takich jak Żniwiarka i radio koleśne. Galowie ułatwili równie! transport płynów wprowadzając do świata rzymskiego beczkt;, która pierwotnie służyła do transportu piwa. później zaś wypie

rać tradycyjne amfory w przewożeniu wina. Zwłaszcza przy transporcie lądowym beczki okazały się znacznie bardziej praktyczne od kruchych naczyń glinianych. Galo-Rzymianie kontynuowali również tradycje metalurgii celtyckiej, która swój szczyt osiągnęła zwłaszcza w wyrobach z brązu.

Przemianom ekonomicznym w Galii towarzyszyły przekształcenia natury społecznej, dające coraz większe znaczenie elementów rodzimych w zarządzaniu prowincją. Szczególną rolę w żyda Galii odgrywała religijna stolica trzech przyłączonych przez Cezara prowincji, Lugdunum. gdzie przy ołtarzu bogini Romy i Augusta, u spływu Rodanu i Saony zbierało się zgromadzenie przedstawicieli trzech Galii (concilium GalLiarum). Stało się ono wzorem dla innych zgromadzeń prowincjonalnych w Imperium, określanych w zachodniej cręśd mianem condlia, we wschodniej zaś - koina. Zgromadzenia te na Wschodzie miały stare tradycje i polityczne przywileje. Condlia zostały powołane na razie dla nadzoru cesarskiego kultu, stopniowo jednak rosły ich uprawnienia. W Galii tego typu zgromadzeniu przewodniczył sacerdoa prouincioe, czołowy przedstawiciel miejscowej arystokracji. Condlia mogły wysyłać swoje poselstwa do cesarza, przedstawiać pewne dezyderaty ludności prowincji, stały się organem niezależnym od namiestnika.

Hiszpania i Galia nąjszybcięj przyjęły kulturę rzymską, proces rotnanizacji na tych terenach był bardzo intensywny. Prowincje pograniczne nad Renem i Dunajem odgrywały przede wszystkim ważną rolę strategiczną, zaopatrywały w żywność wojska, a także ułatwiały wymianę handlową z niepodległymi krąjami. Ważną funkcję nie tylko strategiczną, ale również z racji posiadania złóż metali spełniała Dacja, gdzie znajdowały się bogate kopalnie złota.

Duże znaczenie w tyciu ekonomicznym Imperium miały także kopalnie żelaza w Noricum i Dalmacji. W organizacji kopalń zaszły w okresie cesarstwa dość istotne zmiany. Stały się one własnością bądź państwa, bądź częścią prywatnego majątku cesarza. Zarządzali nimi cesarscy prokuratorzy rangi ekwic-kicj lub wyzwoleńcy. W stosunku do okresu republiki zmieniły się także zasady zatrudnienia w kopalniach. Antycznymi górnikami nie byli już w większości niewolnicy, ale - jak wskazują dobrze znane przykłady kopalń miedzi i srebra w Luzytanii (przełom I/II w. n.e.) - coraz większą rolę odgrywali w kopalni wolni najemnicy. Jednak praca w kopalniach uważana była w dalszym ciągu za bardzo ciężką i dość powszechnie stosowano jako wyrok damnatio ad mttaUum (skazanie na pracę w kopalni). W m w. tymi skazanymi bywali nieraz chrześcijanie. Ponadto dość często pracowali w górnictwie żołnierze.

Państwo rzymskie stworzyło doskonałe warunki do wewnętrzną) i zewnętrznej wymiany handlowej dzięki utworzeniu jednolitego systemu monetarnego. Uporządkował ten system August wprowadząjąc nową złotą monetę aureus o wadze 7,79 g, której wartość równała się 25 srebrnym denarom o wadze około 3.89 g. Waga denara obniżyła się za czasów Nerona do 3,41 g, ponadto rozpoczęto

527