5.1. OPOZYCJA FUNKCJONALNA MIĘDZY LEKSEMAMI A OPOZYCJA FUNKCJONALNA MIĘDZY KLASAMI FORM GRAMATYCZNYCH JEDNEGO LEKSEMU
Analizując morfologiczną strukturę wyrazu tekstowego książkę stwierdziliśmy, że reprezentuje on wyraz gramatyczny złożony z dwu morfemów książk „książka” (wyraz w cudzysłowie to znaczenie leksemu) i ę ‘lp. biernik’ (zob. 4.1.). Podstawą do tego stwierdzenia stała się analiza stosunków paradyg-matycznych, w jakich wyraz tekstowy książkę pozostaje z innymi, najbliższymi mu funkcjonalnie, wyrazami tekstowymi języka polskiego. Przyjrzyjmy się z kolei stosunkom paradygmatycznym, w jakich pozostaje wyraz tekstowy książkowy z innymi wyrazami tekstowymi języka polskiego. Przede wszystkim wchodzą tu w grę relacje tego wyrazu do wyrazów: książkowa, książkowe, książkowego, książkowej, książkowemu, książkowym, książkową, książkowi, książkowych, książkowymi, od których książkowy różni się jedynie dystrybucją: wchodzi w związek syntaktyczny z formami gramatycznymi, z którymi nie łączą się pozostałe tu wymienione (por. np. język książkowy przy nieakceptowal-ności połączeń język 'książkowa, język ‘książkowego, język 'książkowych i odwrotnie, np. języka książkowego, językiem książkowym przy niegramatycz-ności połączeń języka *książkową, językiem ‘książkowy. Równocześnie wyraz tekstowy książkowy jako wykładnik znaczenia ‘pozostający w pewnym stosunku do „książki”, związany z „książką” ’ pozostaje w określonej relacji paradyg-matycznej do wyrazu książka „książka”. Znaczeniowo książkowy odnosi się w pewien sposób do pojęcia „książka”, ponadto jest on wykładnikiem elementu znaczeniowego ‘związany z..., pozostający w jakimś stosunku do...’, obcego wyrazowi książka. Tej różnicy semantycznej towarzyszy różnica syntaktyczna między obu wyrazami tekstowymi: podstawową funkcją wyrazu książka jest funkcja członu konstytutywnego grupy imiennej (funkcja rzeczownika), podczas gdy wyraz książkowy występuje w wypowiedzeniu jako człon zależny grupy imiennej (w funkcji przymiotnika). Jeśli zaś idzie o formalną budowę obu tych wyrazów tekstowych, można stwierdzić, że książkowy zawiera element książk tożsamy fonologicznie z występującym w książka oraz element owy różny od elementu a występującego w książka.
Z przeprowadzonej analizy wiemy (zob. 1.1.2. oraz 4.1.), że element książk jest wskaźnikiem leksykalnego znaczenia „książka”, stanowi jedną z fonologicz-nych reprezentacji leksykalnego morfemu KSIĄŻK „książka” (element a, podobnie jak ę w książkę, jest wskaźnikiem funkcji gramatycznych leksemu KSIĄŻKA). Możemy więc rozłożyć książkowy na elementy książk „książka” i owy ‘związany z...’, lub dokładniej - z uwzględnieniem charakterystyki syntaktycznej tych elementów książk ‘„książka”, funkcja członu konstytutywnego grupy imiennej’, owy ‘„związany z...”, funkcja członu zależnego grupy imiennej’. Jednak zestawienie książkowy z przytoczonymi wyżej wyrazami tekstowymi książkowa, książkowe, ..., książkową, ..., książkowymi pokazuje, że te wyrazy:
79