DSCF3404

Wincenty Lutosławski zajmował się zagadnieniem doświadczenia mistycznego przez pryzmat własnych doświadczeń w tej dziedzinie, głównie w wyniku eksperymentów z jogą jako techniką terapeutyczną, opisywanym min. przez Williama Jamesa (1907) na podstawie korespondencji Lutosławskiego. Metodę tę popularyzował szerzej w ramach założonego przez siebie związku „Ełeusis” (J909). Swoje własne doświadczenie religijnego nawrócenia referował Lutosławski (1909a) na kongresie psychologii w Genewie w 1909 roku. Znacznie póz'nicj przedstawił on analizę doświadczenia mistycznego Adama Mickiewicza, które całkowicie zmieniło ostatnie dwadzieścia lat życia pocty (Lutosławski 1937).

Wiele uwagi zagadnieniu przeżycia religijnego poświęcił także Edward Abramowski (1868-1918), zarówno w wydanej wiele lat po śmierci Metafizyce doświadczalnej (1980), jak i w licznych artykułach prezentujących szczegółowe badania nad doświadczeniem religijnym i innymi zjawiskami religijnymi z punktu widzenia opracowanej przez siebie teorii kryptomnezji, czyli pamięci utajonej, swoistym odpowiedniku indywidualnej i zbiorowej podświadomości, ujmowanej jednak w przeciwieństwie do Freuda nic w jej aspekcie patologicznym, lecz również jako prawomocne źródło poznania.

Abramowski z powodzeniem badał te stany za pomocą metod eksperymentalnych w sposób zbliżony do badań nad „deautomatyzacją mistyczną*’, przeprowadzanych przez Artura Deikmana (1966) ponad pół wieku później. Osoba badana otrzymywała jakieś słowo jako punkt skupienia uwagi na czas około pięciu minut, po czym dokonywano dokładnego zapisu jej relacji. Relacje ujawniały zazwyczaj zachodzące w trakcie lego krótkiego skupienia deformacje świadomości, interpretowane przez Abramowskiego w ramach jego teorii kryptomnezji.

Kuch myśli, który normalnie rozwija się wokół przedmiotu i ujmuje jego percepcję w różnych stosunkach skojarzeniowych, jest tutaj zatrzymany wysiłkiem woli. Odbywa się walka z najbardziej zakorzenionym przyzwyczajeniem intelektualnym -w swobodnej zmienności myśli, odbywa się wypieranie ze świadomości przychodzących skojarzeń f...J. Rezultatem tego musi być znużenie uwagi, tj. chwilowe zawieszenie czynności intelektu w tym kierunku. Ponieważ w każdym akcie uwagi postrzegającej przedmiot jest zarazem zorganizowanie się wokół wrażenia pewnej przeszłości dośw iadczalnej, która stanowi podstawę jego poznania jako przedmiotu, przeto ustanie tego procesu utożsamiania się wrażenia z przeszłością wskutek znużenia (...) daje w rezultacie wrażenie odosobnione od przeszłości, odcięte od skojarzeń, to jest takie jakby się pojawiło po raz pierwszy. (...) Obcość i dziwność rzeczy jest tylko niedokładnym odzwierciedleniem w mowie tej nowości stanu, w jaki objawia się introspckcji naszej odłączone od intelektu wrażenie (Abramowski 191 la: 93).

J24

Proces przemiany świadomości, zachodzący w trakcie tego skupienia, interpretował jednak Abramowski znacznie śmielej, choć jednocześnie bardziej ryzykownie z naukowego punktu widzenia, niż wspomniany jut Artur Deikman, który ograniczył się do postulowania poznawczej deautomatyzacji procesu percepcji. Abramowski wyciągał wnioski filozoficzne interpretując je w duchu platonizmu, w sposób zbliżony do koncepcji Carla Gustava Junga.

Jego zdaniem

(...) należą one częściowo do życia osobistego człowieka, częściowo zaś znajdują się poza jego życiem. Zawsze jednak są to rzeczy realne, przedmioty, które istnieją lub istniały poza doświadczeniem subiektywnym i niezależnie odeń. W stosunku do osobnika chwili teraźniejszej są to zawsze „zaświaty” ściągające na ziemię odblaski z platońskiego świata idei (Abramowski 191 Ib: 156).

Teorię kryptomnezji, która znajduje swoje zastosowanie w interpretacji wielu różnych stanów „zmienionej świadomości” (by użyć współczesnego określenia), zastosował Abramowski do analizy zjawisk religijnych, których nic badał już eksperymentalnie, lecz za pomocą kwestionariuszy i dzienników.

Otóż w doświadczeniu religijnym, które jest, że tak powiem, burzą kryptomne-zyjną. kiedy do próżni intelektualnej wytworzonej przez skupienie kontemplacyjne wrywa się utajona zwykle głęboko masa zapomnianego, kiedy dowolne warstwy kryptomnezji wychodzą na wierzch, spychając w głąb nowe i świeże - to, co nigdy nie ujawniło się psychicznie, dociera teraz do progu intelektu i przestępuje ten próg. Odbywa się przeżywanie wsteczne, przeżywanie „równoważników” coraz dawniejszych, coraz bardziej oddalających się od życia osobistego, w tym kierunku, z którego szła cała ewolucja życia w ogóle, Ij. w kierunku jej początku, w kierunku niepoznawalnego, rzeczy samej w sobie (Abramowski 1912: 370).

Doświadczeniem mistycznym zajmował się także Jan Władysław Dawid (1859-1914), który był pierwszym polskim psychologiem religii uprawiającym tę dyscyplinę w sposób systematyczny, zwłaszcza w ciągu kilku ostatnich lal swojego życia. Choć religią interesował się już wcześniej, to jednak zainteresowania te ze szczególną siłą doszły do głosu w jego twórczości po tragicznej śmierci żony i podczas własnej, nieuleczalnej choroby, określanej przez niektórych autorów mianem okresu „mistycznego” w odróżnieniu do wcześniejszej „pozytywistycznej” fazy jego twórczości. Przełom ten nie miał jednak ostrego charakteru, gdyż Dawid do końca przestrzegał zasady sprawdzalności empirycznej twierdzeń formułowanych nawet w stosunku do zagadnień, które zdawały się prowokować do wyjścia poza te granice. W cyklu artykułów publikowanych na łamach krakowskiej „Krytyki” w roku 1913 (opublikowa-

125

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Opis wykładu O ile w XIX wieku spora grupa czołowych matematyków zajmowała się zagadnieniami teorii
3.5. Teoria Isabel Mayers Isabel Briggs Myers (1989 - 1980) zajmowała się zagadnieniami psychologii
[notka biograficzna] W młodości zajmował się malarstwem, poezją, itp. Przez 8 lat był uczniem
img006 (68) po części socjologiczna nad tymi zagadnieniami podejmowana jest przez pryzmat badania sp
DSC00070 (44) 10 widzenia i przeżyć autora. Przez pryzmat własnych doznań i doświadczeń opisuje nie
1 (176) 3 i odczytania” utworu mogą się różnić. Nadawca pośredni, przez użycie własnych subkodów eks
Magazyn62701 523 LIBERALIZM GOSPODARCZY wodów, 1. g. wypowiada się przeciw nim i prowadzenie prz
img347 DODATEK 4.WYBRANE ZAGADNIENIA Z RACHUNKU MACIERZOWEGO Metody wielowymiarowe którymi zajmowali
37147 IMGt45 zajmowali się tymi zagadnieniami przez wiele lat, widzieli zadziwiające postępy u wielu
Program Erasmus Mundus czerpie z dorobku i doświadczenia instytucji i ekspertów zajmujących się zaga
Zagadnienia, którymi zajmował się Zarząd były wielostronne, m.in. dotyczyły spraw członkowskich,
ISO 22000 Grupa robocza będzie zajmować się następującymi zagadnieniami: uściśleniem niektórych
IMGt45 zajmowali się tymi zagadnieniami przez wiele lat, widzieli zadziwiające postępy u wielu dziec
W swoich rozważaniach nie zajmował się fil. przyrody lecz zagadnieniami dot.człowieka. Poszukując pr

więcej podobnych podstron