oogeneza07

tetyzuje z nich elementy żółtka z pomocą własnych,organelli komórkowych. Inny rodzaj, witellogeneza mikropinocytotyczna (rys. 39C), polega na formowaniu, poza oocytem prekursorów żółtka w postaci makrocząstek i pobieraniu ich przez oocyt drogą mikropino-cytozy. Znane są sposoby mieszane, polegające na współudziale autosyn-tezy i mikropinocytozy. Autosynteza charakteryzuje grupy zwierząt prymitywniejsze pod względem filogenetycznym.

Rys. 39. Schematy czterech sposobów powstawania elementów żółtka białkowego. A — powstawanie kuli żółtka z udziałem siateczki wewnątrzplazmatycznej; B — z udziałem ciała lamelarnego i diktiosomu; C — drogą mikropinocytozy; D — w mitochondrium

Zasadniczy składnik zapasowy w oocytach zwierząt stanowi zwykle żółtko białkowe, jest go z reguły najwięcej. Np. u'płazów żółtko białkowe wynosi 45% całkowitej masy oocytu, lipidy — 25%, polisacharydy — 8,1%, reszta (około 21%) przypada na jądro, cytoplazmę podstawową i organelle komórkowe. Żółtko białkowe występuje w - postaci kul lub płytek, ich powstawanie jest zawsze bardzo złożone. Wyróżnia się cztery zasadnicze sposoby formowania elementów żółtka białkowego:

1)    w obrębie diktiosomów;    j

2)    w cysternach siateczki wewnątrzplazmatycznej';

3)    drogą powstawania kalweoli mikropinocytotycznych w baonie komórkowej oocytu, ich odrywania się, to jest zamieniania w pinosomy i przekształcania w płytki żółtka, lub kule, jeżeli następuje grupowe zlewanie się pinosomów;

4)    drogi) przekształcania się mitochondriów. Te cztery zasadnicze sposoby mogą ze sobą w różny sposób współdziałać.

Powstawanie elementów morfotycznych żółtka białkowego zostało dość dobrze poznano u żab. U nich są to duże, spłaszczone, albo kostkowe twory, zwane ogólnie płytkami, zbudowane z rdzenia o strukturze krystalicznej i włóknistej części korowej. Powstają wewnątrz zmodyfikowanych mitochondriów. Proces polega na tym, że błony, z których zbudowane jest mitochondrium, przemieszczają się i układają w koncentryczne warstwy, podczas gdy wewnątrz rośnie krystaliczna płytka (rys. 39D). Płytki takie tworzą się najpierw na obwodzie oocytu i stopniowo wypełniają resztę cytoplazmy.

Na podstawie analiz biochemicznych okazało się, że płytki .zbudowane są z dwu głównych składników: _,Joswitvnv i lipowitelliny. Pierwszy składnik jest białkiem*o znacznej zawartości fosforu, masie cząsteczkowej równej 35 0Ó0, drugi — jest także białkiem, ale zawierającym około 17,5% związanych tłuszczów i masie cząsteczkowej wynoszącej 400 000. Układ tych substancji w rdzeniu płytki jest krystaliczny. Jednostkę układu stanowią dwie cząstki foswityny, złączone jedną cząsteczką lipo-witelliny. Podobne jednostki powtarzają się wewnątrz płytki i tworzą układ heksagonalny.

Początkowa synteza prekursorów płytek żółtka u żab, to jest kompleksów lipidów i fosfoproteidów ogólnie zwanych witellogenina-m i, zachodzi poza oocytem, w wątrobie, pod wpływem hormonów płciowych. Z wątroby, w formie rozpuszczonej, prekursory wędrują z krwią do komórek folikuląrnych, a stąd drogą pinocytozy osiągają cytoplazmę oocytu. Foswifyna, w pełni sfosforylowana, nie jest rozpuszczalna w wodzie, przypuszcza się więc, że odbywa ona wędrówkę w postaci tylko częściowo związanej z fosforem. Końcowa fosforylacja zachodzi w obecności jonów magnezu, pod wpływem kinazy białkowej, źródłem fosforu w tej reakcji jest kwas adenozynotrójfosforowy (ATP). Obecność kinazy białkowej stwierdzono bez wątpienia w oocytach płazów, jest ona zlokalizowana w mitochondriach i stąd w nich właśnie zachodzi synteza definitywnej foswityny, która wytrąca się z roztworu i w formie nieroz-puszczonej, po przyłączeniu lipowitelliny, staje się zawiązkiem rosnącej płytki.

W płytkach żółtka wykryto także enzymy hydrolityczne (fosfatazy, proteazy), zdolne trawić fosfoproteiny w okresie zarodkowym. Są one zlokalizowane w błonie otaczającej płytkę. Wykryto także-niewielkie ilości DNA i RNA. Pochodzenie tych kwasów jest jasne, jak wiadomo mito-chóndria zawierają oba te składniki i one są ich źródłem. Funkcja DNA i RNA w płytkach żółtka jest jednak nie znana.

U bezkręgowców (rys. 39 B) płytki żółtka powstają najczęściej w powiązaniu z diktiosomami. U owadów witellogenina syntetyzowana jest w ciele tłuszczowym pod kontrolą komórek neurosekrecyjnych zlokalizowanych w mózgu i uwalniana do hemolimfy, stąd dostaje się do jajników i poprzez komórki fólikularne do oocytu.    *

Pod koniec wzrostu i witellogenezy, w partii obwodowej oocytu pojawiają się specyficzne struktury, zwane ziarnami korowymi

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Formant FORMANT Formant jest to element, za pomocą którego został utworzony wyraz pochodny. Formant
12050 S6300672 Wierzbicka, omawiając analizowane zwroty narzędnikowe, zauw^ że tylko jeden z użytych
Definicja spawania, zgrzewania i lutowania. Spawanie - polega na łączeniu elementów za pomocą stapia
0000060 (5) pomocą mikroskopu elektronowego wykazały, iż błony komórek zwierzęcych i organelli komór
DSCN1729 78 Klimat społeczny nami stosowanymi dotychczas, a także do wyeliminowania występujących w
DSC08618 Systemy rurowe Jacob Sposoby łączenia poszczególnych elementów za pomocą obejm zaciskowych
DSC93 (3) SPOSOBY PRZEDSTAW HYDRAULIClZNYCH a)    Oznaczenie elementów za pomoc
15946 oogeneza12 alecytalne — prawie pozbawione żółtka, ■** oligolecytalne ■— ubogie w żółtko, . {
Rys. 8.18. Wzmacnianie styków łączonych elementów: a) za pomocą klamry, b) na hibki, c) na nakładkę;
Połączenie nitowe - nierozłączne połączenie pośrednie elementów za pomocą nitów zwykle w postaci

więcej podobnych podstron