88650 Obraz (6)

190 Dziecko jako naukowiec: Piagetowska teoria rozwoju poznawczego

Stadia rozwoju poznawczego

mi przełomowymi (pod koniec 2. r. ż., około 6.-7. r. ż. i mniej więcej około 11.-12. r. ż.), w których dochodzi do poważnych reorganizacji. Uważał, że każda taka reorganizacja ma głęboki charakter i dotyczy wszystkich aspektów rozumowania. Dzieci różnią się między sobą pod względem wieku, w którym nadchodzi ten moment, jednak kolejność jest niezmienna, więc dziecko nie może funkcjonować na późniejszym, wyższym stadium nie przeszedłszy uprzednio przez stadia wcześniejsze. Każde kolejne stadium charakteryzuje się większą złożonością i bardziej adaptacyjnym sposobem pojmowania środowiska oraz skutkuje innym pod względem jakościowym sposobem rozumowania. Charakterystykę tych czterech stadiów przedstawiamy poniżej, a tab. 6.3 stanowi ich krótkie podsumowanie.

Stadium sensoryczno-motoryczne

Ten okres ciągnie się prawie przez dwa początkowe lata i bierze nazwę od swej głównej cechy, mianowicie faktu, że dzieci początkowo gromadzą wiedzę o święcie w kategoriach działań, jakie podejmują względem otoczenia. Wiedza, tym

TABELA 6.3

Piagetowskie stadia rozwoju poznawczego

Cechy charakterystyczne

Niemowlęta są uzależnione od sensorycznych i motorycznych środków uczenia się i rozumienia środowiska. Opierające się na działaniu struk-' tury poznawcze stają się coraz bardziej złożone i skoordynowane. Do- . piero pod koniec tego okresu działania ulegają internalizacji i tworzą pierwsze symbole reprezentacyjne.

Dzieci potrafią posługiwać się symbolami (słowami, obrazami umysłowymi) w celu zrozumienia świata. Możliwa jest zabawa oparta na wyobraźni, a dzieci wyraźnie potrafią oddzielić fantazję od rzeczywistości. Myślenie ma początkowo charakter egocencryczny i dopiero pod koniec tego okresu dzieci stają się zdolne do uwzględnienia punktu widzenia innych osób.

Dzieci przyswajają sobie rozmaite operacje umysłowe, takie jak wielokrotna klasyfikacja, odwracalność, szeregowanie, zasadę zachowania stałości, przy użyciu których na różne sposoby manipulują symbolami. Pojawia się myślenie logiczne, choć rozwiązywanie problemów nadal ogranicza się w zasadzie do przedmiotów konkretnych, a nie obejmuje pojęć abstrakcyjnych.

Dzieci są już zdolne do operacji umysłowych na pojęciach abstrakcyjnych i do myślenia logicznego. Potrafią rozważać różne możliwe rozwiązania problemu bez ich wykonywania. Są w stanie radzić sobie z sytuacjami zupełnie hipotetycznymi. Myślenie coraz częściej dotyczy raczej pojęć, niż przedmiotów.

samym, jest uzyskiwana poprzez ssanie, chwytanie, obserwowanie, głaskanie, gryzienie i inne tego typu jawne czynności wykonywane na obiektach z otoczenia, jsfie pochodzi jeszcze z wewnętrznych procesów myślowych, które później umożliwiają dzieciom umysłową manipulację przedmiotami. Jednakże Piaget był zdania, że to początkowe, oparte na czynnościach stadium stanowi zasadniczy wstęp do rozwoju myślenia, a operacje umysłowe są, jego zdaniem, uwewnętrznionymi działaniami.

Chociaż czynności sensoryczno-motoryczne to u dzieci do około 2. r. ż. główny sposób kontaktowania się z otoczeniem, rozwój w tym stadium wcale nie ma charakteru statycznego i, według Piageta, można go podzielić na serię podetapów. Przyjrzyjmy się najistotniejszym tendencjom w tej sekwencji:

® Od sztywnych do elastycznych wzorców czynności. Dzieci rodzą się ze sporą liczbą wzorców reakcji, które od samego początku umożliwiają im wejście w kontakt z otoczeniem. Początkowo pozwalają one radzić sobie tylko z niewielkim zakresem określonych bodźców. Na przykład obecne od urodzenia ssanie najpierw jest wywoływane odruchowo tylko przez dotyk sutka, wszystkie inne obiekty wchodzące w kontakt z ustami są odrzucane. Jednakże na podstawie bardzo dokładnych obserwacji trojga własnych dzieci Piaget stwierdził, że w ciągu początkowych miesięcy sztywność tych zasad ulega uelastycznieniu, gdyż dziecko stopniowo staje się zdolne do prezentowania tych samych zachowań w reakcji na coraz większą liczbę bodźców. Na przykład w 9. dniu życia jego synek Wawrzyniec przypadkowo dotknął ust rączką i próbował ją ssać, choć zaraz ją odrzucił. Później z takim samym skutkiem próbował ssać kołderkę. Nie pasowało mu nic oprócz matczynej piersi. Jednak po tygodniu łub dwóch zaczął częściej ssać swój kciuk i stopniowo cały szereg innych przedmiotów, jak wcześniej odrzucaną kołderkę, palec ojca i zabawki o różnym kształcie i powierzchni. Ponadto, o ile początkowo do ssania dochodziło wtedy, gdy przedmioty te weszły w kontakt z jego ustami, o tyle później dziecko stopniowo nauczyło się kojarzyć z tym działaniem również obraz przedmiotu. Dlatego czteromiesięczna Jacąueline, córeczka Piageta, otwierała buzię, gdy tylko pokazano jej butelkę, a w wieku 7 miesięcy inaczej otwierała buzię, gdy zobaczyła butelkę niż wtedy, gdy widziała łyżeczkę. To właśnie tego typu czynności przystosowawcze stanowią, zdaniem Piageta, początek zachowań inteligentnych.

» Od pojedynczych do skoordynowanych wzorców czynności. Początkowo przedmioty służą patrzeniu na nie, chwytaniu lub ssaniu. Później dziecko uczy się, że jednocześnie, w sposób skoordynowany na tym samym przedmiocie można dokonywać caiej serii różnych działań. Na przykład początkowo dziecko złapie przedmiot tylko wtedy, gdy wejdzie on w kontakt z jego rączką; nie podejmuje przy tym prób podniesienia go do oczu celem zbadania wzrokiem. Jest to następne osiągnięcie rozwojowe, choć początkowo dochodzi do tego

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
14547 Obraz (2) 182 Dziecko jako naukowiec: Piagetowska teoria rozwoju poznawczego Poznanie wiąże si
71897 Obraz (3) 184 Dziecko jako naukowiec: Piagetowska teoria rozwoju poznawczego 184 Dziecko jako
Obraz (5) 188 Dziecko jako naukowiec: Piagetowska teoria rozwoju poznawczego TABELA 6.2_ Definicje n
Obraz (8) 194 Dziecko jako naukowiec: Piagetowska teoria rozwoju poznawczego natomiast, nadal usiłow
Obraz (9) 196 Dziecko jako naukowiec: Piagetowska teoria rozwoju poznawczego Jacqueline [1V2 roku] m
17567 Obraz (12) 202 Dziecko jako naukowiec: Piagetowska teoria rozwoju poznawczego Eksperyment bada

więcej podobnych podstron