p3260256

i jądtówek), a tak/c pyłku i nektaru (we* których żądtówckk jak i ? nąjntóniejszych owadów ora/ pająków. forowanie larw galówek powcdujc powstawanie na opanowanych pracz me częSctach roślin charak-tcnMycznych wyrośli* ttw, galasów.

Rozwój Widu btonkówek jest l]0ść interesując). Samice ltc/n>ch żądlówck zaopatrują swoje przyszłe potomstwo w pokarm złożony ze sparaliżowanych ukłuciem żądła owadów i pająków, znoszonych następnie do gniazda. Larwy społecznych osowatych są karmione /arów no pokarmem roślinnym, jak i zwierzęcytn. Owadziarki składają natomiast jaja na ciele lub do wnętrza ciała żywicieli, nie paraliżując ich jednak. Ich larwy stopniowo zjadają prowadzących normalny tryb życia gospodarzy, doprowadzając w końcu do ich śmierci. Błonkówki takie są nazywane para/ytoidami. Jeśli żerują na żywicielu z zewnątrz, określa się je jako ektoparazytoidy, a jeżeli zjadają go od środka - jako endoparazytoidy. Larwami niektórych żądlówek (mrówek, społecznych pszczołowatych i asowalych) opiekują się robotnice.

Larwy błonkówtk kilkakrotnie linieją, a po całkowitym wyrośnięciu przepoczwarzają się. Czas trwania stadium poczwarki jest u rozmaitych gatunków różny.

Z punktu widzenia człowieka błonkówki stanowią niewątpliwie jeden z najważniejszych rzędów owadów. Po pierwsze zarówno pod w zględem liczby gatunków, jak i liczebności osobników są zapewne odgry-wającymi najistotniejszą rolę zapyiucza-on kwiatów. Wicie gatunków przyczynia się do zachowania równowagi ekologicznej i zmniejszania strat powodowanych przez szkodniki. Wykorzystuje się je więc w coraz większym stopniu do biologiczne-goi integrowanego zwalczania szkodników (patrz sit 73).

Należąca do btonkówek pszczoła miodna iApis meUtfera) dostarcza ludziom miodu oraz wosku i jest jednym z nielicznych owadów hodowanych przez człow ieka. Zarazem jednak larwy wielu btonkówek są roślinożerne i mogą powodować szkody w rolnictwie. warzywnictwie, sadownictwie i leśnictwie. Niektóre z nich trzeba nawet okr* sowo zwalczać za pomocą insektycydy Mimo to ogólnie zyski przynoszone pr^ błonkówki wielokrotnie przewyższają ^ wodowane przez, nie straty.

Liczbę gatunków błonkówtk żyjący^ obecnie na kuli ziemskiej ocenia się na nie mniej niż 300 000. Opisano dotychczas około ISO 000. z czego w Europie Srodko-wtj wy stępuje ponad 10 000. a w Polsce około 8 500 gatunków. Przytoczone tu licz. by są jednak tylko orientacyjne, ponieważ nawet w Europie, nie mówiąc już o całym święcie, fauna btonkówek nie jest jeszcze dotychczas dostatecznie zbadana. W wie, lu słabiej poznanych rejonach, zwłaszcza w tropikach, odkrywa się ciągle liczne nowe dla nauki gatunki tych owadów.

Zbiory btonkówek składają się zwykle z suchych okazów, lecz część materiałów może tyć przechowywana w alkoholu.

30. Rząd: chruściki (Trichopie-ro)

Chruściki są blisko spokrewnione z motylami. Niektóre są tak do nich podobne, że łatwo je można pomylić.

Rozmiary ciała chruścików są bardzo różne. Są wśród nich owady długości zaledwie kilku milimetrów, u także takie, których rozpiętość skrzydeł osiąga 50-60 mm. Chruściki mają wydłużone, żółtobrązowe lub szare ciało. Ich czulki są nitkowate i równie długie jak przednie skrzydła, choć niekiedy dłuższe lub krótsa. Głowa jest typu hipognatycznego. Oprócz oczu złożonych znajdują się na niej trzy przyoczka. Aparat gębowy jest typu pośredniego między gryzącym i ssącym; pełni funkcję aparatu liżąco-ssącego, w związku i czym owady te mogą pobierać jedynie płynny pokarm.

Skrzydła chruścików są zawsze dobrze rozwinięte, pokryte delikatnymi, drobnymi włoskami (wyjątkowo - długimi prymitywnymi łuskami). Plzcdnie skrzydła są większe i żywiej ubarwione niż tylne. W pozycji spoczynkowej są zwykle złożone nad ciałem

_diCb0W*u,. niekiedy płasko układane na od-

Jakkolwiek sq one dobrze wykształcane. chruściki nic posługują się nimi zbyt W*°- l«nięv«»i nigdy nie latają na większe jyjfcgtości. Nogi są bieżne, długie, cienkie. i ogniami uzbrojonymi w kolce i ostrogi.

Duroslc chruściki żywią się zwykle nektarem. Przebywają z reguły na kamieniach i twHinach w pobliżu wód płynących i stojących. Niektóre latają w ciągu dnia. inne natomiast dopiera o zmierzchu lub w nocy.

Jaja. połączone ze sobą w kładki galaretowatą masą. samice przylepiają do roślin. składają w wilgotnych miejscach lub *pro*t do wody.

Uiw y chruścików mają charakterystyczny wygląd: ze względu na kształt ciała dzieli się je na dwie grupy (dwa typy): silnej txnkiu> - gąsienicownte lub smukłe, wydłużone i lekko spłaszczone — tzw. larwy ksmpodcalnc. Większość larw ukrywa się wewnątrz doinków. chroniących ich miękkie, bezbronne ciała przed wrogami. Domki te larwy budują albo tylko z miękkiego opczędu. lub też z ziarn piasku, małych ka-in>ciUW, cząstek roślin i malutkich muszelek połączonych jedwabnymi nitkami. Rod/aj użytego do budowy domku materiału często wskazuje nn gatunek chruścika. Larwy wielu chruścików używają jednak każdego budulca, jaki tylko zdołają znaleźć. Niektóre budują z jedwabnych nitek sieci łowne, podobne nieco do pajęczych, w które chwytają zdobycz. Przcpoczwarczają się wewnątrz domków lub w kokonach (te, które nie budują domków).

larwy chruścików są roślinożerne lub drapieżne. Te drugie polują na drobne organizmy planktonowe, a także larwy innych owadów.

Chruściki występują na całym święcie, docierając daleko na północ. Opisano ponad 6000 gatunków tych owadów, z któ-r>v*h około 300 żyje w Europie Środkowej. Oznaczanie niektórych, o większych rozmiarach. nie jest szczególnie trudne, inne natomiast można właściwie zaszeregować wyłącznie na podstawie budowy narządów Kopulacyjnych, z których trzeba przygotować preparaty mikroskopowe.

W zbiorach chruściki przechowuje się w postaci suchych okazów, część można również przetrzymywać w alkoholu.

31. Rząd: motyle (Lcpidoptcra)

Kolekcjonowaniem i badaniem motyli, zwanych też luskoskrs.ydiymi, zajmuje się wielu entomologów amatorów, zwłaszcza w Europie. Wnieśli oni sporo do wiedzy

0    występowaniu i biologii gatunków zgrupowanych w tym ogromnym rzędzie owadów.

Jakkolwiek niektóre motyle są bardzo podobne do przedstawicieli innych rzędów — przede wszystkich chruścików, choć również niektórych btonkówek. zwłaszcza osowatych — są one dobrze wyodrębnioną

1    dość jednolitą grupą.

Różnice rozmiarów ciała między największymi i najmniejszymi występującymi w Europie motylami są bardzo duże. Podczas gdy najmniejsze z nich. należące do rodziny pasynkowatych (Nepiiculidae). mają rozpiętość skrzydeł zaledwie 2—3 mm. rozpiętość skrzydeł pawicy gruszówki dochodzi do 140 mm. Wśród motyli tropikalnych różnice te są jeszcze większe: rozpiętość skrzydeł największego z nich wynosi 320 mm!

Ciało motyla jest wyraźnie podzielone na głowę, tułów i odwłok. Bywa ono wysmukłe lub krępe, często pokryte gęstymi łuskami. Na hipognatycznej głowie znajdują się czułki. oczy i narządy gębowe. Czułki składają się niekiedy zaledwie z kilku członów, czasami z kilkudziesięciu. Najkrótsze czułki mają motyle z rodziny nie-sobkowatych (He pialiclae). najdłuższe zaś z rodziny wąsikowatych (Aclclidac). Mogą być nitkowate (u sówkowatych. Noctu-idać)_% szczecinowate (u miemikowcowa-tych. Geontefridae). bu ław kowale (u motyli dziennych. Rhopalocera)* pi I kowane, nagie lub delikatnie owłosione. Budowa czułków jest ważną cechą diagnostyczną pomocną przy oznaczaniu gatunków i określaniu płci: czułki samców są często pierzaste lub grzebieniaste.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
page0170 156 — nia sobie i zmysłowość, które w tylorakich postaciach występują i tak straszne spusto
9Str. 646 PRO CHR1STO—WIARA I CZYN Iść przez drugich podnoszenie— Tak Bóg czyni we Wszechświeciel Bo
druga nić ukę. Niestery, tpommśamńt me jest postawą tak prostą,
STR203 Zaś jej utylitamość, czy pozostaje oderwana od teorii i praw naukowych? A jeśli tak 1 - me, t
3 Narysuj wskazówki na zegarach tak, aby pokazywały godziny, w których wykonujesz te czynności. /
zimowa poezja dokończ rysunki i rozwiąż zadanie B 2.7    Zimowa poezja Dokończ rysu
51 (147) 7. Rachunek prawdopodobieństwa Tak więc wszystkich liczb, o których mowa w zadaniu, jest 3
Ściąga A na sprawdzianie i tak będą pytania, do których Ci się ona nie przyda v»vAv.demotywatory. pl
których zweryfikują przyjęte hipotezy badawcze tak na gruncie zaawansowanej teorii ekonomii, jak i
33 2J. Rozkłady zmiennych losowych punktów. Dzieje się tak, gdyż zarówno we wzorze (2.1.3) definiują
P1100208 bliskiego nadfioletu. Należą tu tak te prtej&cui n -* *•, w których elektron i niewią.
63846 skanuj0012 (74) cykloaddycji- reakcje międzycząstgifzko we, w którychgicząstecJi ulegają addyc
DSC01044 2. Tak zwane indeksy - znaki, w których stosunek między przedmiotem znaczącym a przedmiotem

więcej podobnych podstron