43300 skanuj0015 (89)

4. Przyrodnicze aspekty turystyki zrównoważonej

cytowanej autorki na uwagę zasługuje rozwiązanie przyjęte w prowincji Limpopo, gdzie na mocy porozumienia zawartego między biurami podróży Matswani Safaris i Wilder-ness Safaris, organizującymi wycieczki do północnej części Kruger National Park, a plemieniem Makuleke³⁴ 8-10% zysków z działalności obu firm otrzymuje miejscowa ludność, co z kolei powoduje, iż jest ona nie tylko żywotnie zainteresowana rozwojem turystyki ekologicznej, ale i ochroną zasobów przyrodniczych występujących na zamieszkiwanych przez nią terenach [Spenceley 2008,303]. Podobnych przykładów można przytoczyć wiele. Część z nich opisano w dalszej części książki, dlatego w prezentowanym rozdziale temat ten nie będzie rozwijany.

Występowanie pozytywnych (czy może nie wywołujących negatywnych skutków) relacji między turystyką a środowiskiem przyrodniczym jest nadrzędnym filarem koncepcji turystyki zrównoważonej. Jak już wcześniej wspomniano, dążenie do zachowania stanu równowagi między człowiekiem a przyrodą należy do kluczowych kwestii filozoficznych. Nic więc dziwnego, że już w czasach starożytnych zaczęto dbać o to, co można nazwać harmonią krajobrazu, a obecnie często jest określane terminem „ład przestrzenny”. Przykładem działań dążących do zachowania równowagi w możliwie dużym stopniu jest obecnie tworzenie obszarów chronionych, a niegdyś zakładanie parków. Oczywiście powstawały one przede wszystkim z uwzględnieniem potrzeb człowieka, ale ich twórcy starali się, aby w zaprojektowanych założeniach parkowych był zachowany pierwiastek przyrodniczy.

Rodzaje turystyki zrównoważonej związane z zasobami przyrodniczymi środowiska geograficznego można podzielić na dwie podstawowe kategorie: turystykę przyrody ożywionej (biotycznej) i turystykę przyrody nieożywionej (abiotycznej). W tej pierwszej można wyróżnić formy turystyki, takie jak turystyka florystyczna i faunistyczna (w której z kolei można wydzielić, coraz bardziej popularną, turystykę ornitologiczną, a także turystykę entomologiczną). Drugą kategorię można podzielić natomiast na turystykę geologiczną sensu stricto oraz turystykę geomorfologiczną.

Przedstawiony tu podział można nazwać podziałem przedmiotowym. Wydaje się jednak, że zgodnie z ideą turystyki zrównoważonej, tak jak przedstawiono ją w pierwszych rozdziałach książki, formy turystyki zrównoważonej związane z przyrodą należy podzilić zgodnie z ujęciem holistycznym (systemowym) na:

• turystykę ekologiczną (dotyczącą biotycznej sfery przyrody);

• turystykę geologiczną (obejmującą abiotyczną sferę przyrody); a także:

• turystykę przyrodniczo-kulturową i turystykę kulturowo-przyrodniczą, które dotyczą obiektów i obszarów związanych z przyrodą, ale stworzonych przez człowieka, np. ogrody botaniczne, parki, ogrody zoologiczne, jak również uzdrowiska.

Omówieniu turystyki ekologicznej i geologicznej poświęcono w dalszej części prezentowanego rozdziału wiele miejsca, dlatego tu postanowiono krótko przedstawić nie-

³⁴ W skład Kruger National Park wchodziły tereny odebrane wcześniej plemieniu Makuleke, w związku z tym w 1998 r. rząd Republiki Południowej Afryki podjął decyzję zwrotu plemieniu 24 000 ha terenów (z pozostawieniem ich w granicach parku).