76484 skanuj0082
II. Rząd jako część administracji
1. Centralne organy administracji - zagadnienia terminologiczne
Na wstępie należy dokonać pewnych wyjaśnień terminologicznych, które są niezbędne w związku z wejściem w życie w 1997 roku nowej ustawy zasadniczej. Przed uchwaleniem tzw. Małej Konstytucji z 1992 roku posługiwano się pojęciem naczelnych organów administracji oraz pojęciem centralnych urzędów. Do kategorii naczelnych organów administracji zaliczono Radę Ministrów, Prezesa RM oraz ministrów, natomiast do kategorii centralnych urzędów zaliczono organy powoływane przez Radę Ministrów oraz Prezesa RM i równocześnie nadzorowane przez te organy lub ministrów. Rozdział VI Konstytucji z 1997 roku zatytułowany jest „Rada Ministrów i administracja rządowa”, a zatem zaniechany został podział na naczelne organy administracji oraz centralne urzędy. W tytule rozdziału szóstego Konstytucji podkreślono szczególną pozycję Rady Ministrów, a z tekstu tego rozdziału wynika także szczególna rola Prezesa RM1 oraz ministrów działowych2. Natomiast pozycja prawna centralnych urzędów regulowana jest przez ustawy zwyczajne3. Generalnie zatem można stwierdzić, że wspólną cechą centralnych organów administracji jest to, że swą właściwością miejscową obejmują terytorium całego państwa, pod warunkiem, że mamy do czynienia z tzw. systemem resortowym, a nie prowincjonalnym4.
2. Rada Ministrów jako organ kolegialny
Rada Ministrów jest najwyższym organem administracji. Jest to organ kolegialny. Działanie Rady Ministrów, zwaną potocznie rządem (nie używa tego terminu Konstytucja RP) opiera się na trzech zasadach, które są stosowane równolegle, a mianowicie: zasadzie kolegialności, resortowości oraz tzw. zasadzie kanclerskiej. Zakres stosowania tych zasad zależy od charakteru sprawy będącej przedmiotem zainteresowania rządu. Pewne kategorie rozstrzygnięć podejmowane są kolegialnie (są to rozstrzygnięcia mające szczególne polityczne znaczenie, np. projekty ustaw, ważne rozporządzenia wykonawcze, ważne programy gospodarcze lub społeczne itd.). Jest rzeczą naturalną, że sprawy rutynowe powierzane są poszczególnym ministrom resortowym. Zaś tzw. zasada kanclerska przyznaje szczególną pozycję wśród członków Rady Ministrów jej Prezesowi, który jest nie tylko przewodniczącym organu kolegialnego jakim jest rząd, ale ma również uprawnienie określania kierunków polityki rządu. Nadto Prezes RM ma kompetencje do wydawania rozporządzeń, ma istotny wpływ na powołanie ministrów, jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej. Wreszcie Prezes RM określa w drodze rozporządzeń szczegółowe zakresy działania poszczególnych ministrów oraz nadaje ministerstwom statuty, które pkreślają ich strukturę organizacyjną.
Rzeczywista władza Prezesa RM wynika również z pewnego monopolu informacyjnego. Posiada on bowiem relatywnie większy zasób informacji niż pozostali członkowie rządu, ponieważ ma bezpośredni dostęp do informacji o sprawach prowadzonych w poszczególnych resortach.
3. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów
Prezes RM aby skutecznie realizować przypisane mu konstytucyjnie kompetencje musi dysponować odpowiednim aparatem pomocniczym, którym jest Kancelaria. Kancelaria jest istotnym instrumentem Prezesa RM, za pomocą którego steruje on działalnością resortów zapewniając w ten sposób realizację ustalonych kierunków politycznego działania. Prezes RM nie dysponuje uprawnieniem udzielania wytycznych resortom, brak ten jest jednak zrekompensowany silnym i rozbudowanym aparatem informacyjno-koordynacyjnym, który pozostaje do jego dyspozycji5. Do podstawowych zadań Kancelarii należy gromadzenie informacji oraz przygotowywanie projektów rozstrzygnięć. Nie ulega wątpliwości, że Kancelaria stała się ważnym i wpływowym urzędem w administracji centralnej6.
Do Kancelarii przekazywane są z resortów istotne informacje na temat projektowanych zamierzeń. Informaq‘e te są w Kancelarii opracowywane i oceniane przez sztaby specjalistów. Płynny przepływ informacji między resortami a Kancelarią wymaga powołania w Kancelarii zespołów fachowych o profilu resortowym, które w Kancelarii są odpowiedzialne za wzajemny przepływ informacji między ministerstwami a Kancelarią. Innymi słowy struktura organizacyjna Kancelarii jest odzwierciedleniem w pomniejszonej skali resortowej struktury centralnej administracji rządowej7.
Istotnym instrumentem realizacyjnym kierunków polityki rządu są przygotowywane w Kancelarii projekty planów zadaniowych. Jednakże aby zapewnić ich realność i spójność, z technicznych względów konieczne jest również planowanie środków. Istotne z tego punktu widzenia są kompetencje Prezesa RM w zakresie średniookresowego planowania finansowego (w pewnych sytuacjach następuje tu dublowanie działań ministra finansów) oraz planowania przestrzennego. Dalszy rozwój instrumentarium planistycznego zmierza do powstania skutecznych moż-
67
Szczególna pozycja Prezesa RM wynika również z uregulowań zawartych w ustawie z 8 VIII 1996 r. o Radzie Ministrów (tekst Jedn. Dz.U. z 2003, nr 24, poz. 199), a w szczególności z ustawy z 4IX1997 r. o działach administracji rządowej (tekst jedn. Dz.U. z 2003, nr 159, poz. 1548).
Szczególny status ministrów działowych, tzn. ministrów kierujących resortami, wynika m.in. z tego, że są oni upoważnieni do wydawania rozporządzeń wykonawczych. Tego uprawnienia są pozbawieni tzw. mini-strowie bez teki, którzy także są członkami Rady Ministrów.
Na przykład ustawa prawo górnicze i geologiczne, ustawa o normalizacji itd.
W systemie prowincjonalnym działalność organu dotyczy bowiem określonego terytorium państwa (imperium rzymskie podzielone było na prowincje stąd też nazwa system). Wyjątkowo taka sytuacja występowała w Polsce gdzie po drugiej wojnie światowej powołano Urząd Ministra Ziem Odzyskanych. Por. Leoński Z., Zarys prawa administracyjnego, Warszawa 2004, s. 92. Historycznie rzecz ujmując najwcześniejszy był system prowincjonalny (państwo stanowe) natomiast później pojawił się system mieszany (Prusy przełom XVII i XVIII w.), pot Malec J., Malec D., op. ciŁ, s. 46-47. System resortowy stosowany jest w Prusach od drugiej połowy dziewiętnastego wieku i ma dominujący charakter we współczesnych-państwach.
Por. Sobczak K., Polityka rządca i koordynacja, OMT1975, nr 1, s. 17-18.
Por. Izdebski H., Kulesza M„ Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne. Warszawa 1999, s. 129 i nasŁ
Por. Knopfle £, Koordynacja w nauce i praktyce administracji, OMT 1982, nr 2, s. 10-11.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
W podziale drugiego rządu centralne organy wyróżnione są z uwagi na ich pozycje ustrojowa wobec orga
CZĘŚĆ II 1. Naczelne a centralne organy administracji rządowej. 2.
skanuj0010 (15) wać jako integralna część regulaminów, w formie załączników lub aneksów. Instrukcje
skanuj0188 (7) II. Odgrywanie scenek jako sposób oceny Odgrywanie scenek: □ umożli
skanuj0016 zne dylematy jako dyscypliny naukowej Część czwarta Andragogika jako na
skanuj0110 [1600x1200] oddaje im część energii w sposób bezpromienisty jako ciepło. Proces ten odbyw
CCF20081206 018 #CZĘŚĆ II. Uczeń jako najważniejsza osoba w procesie kształcenia Cele lektury: Po pr
16463 skanuj0010 (15) wać jako integralna część regulaminów, w formie załączników lub aneksów. Instr
częSć ii ORGANIZACJA JAKO PRZEDMIOT ZARZĄDZANIA
70961 skanuj0535 PHP i MySQL dla każdego Tak utworzona zmienna ids jest wykorzystywana jako część za
skanuj0010 (15) wać jako integralna część regulaminów, w formie załączników lub aneksów. Instrukcje
więcej podobnych podstron