7349812289

WSTĘP

Synteza dziejów Polski Michała Bobrzyńskiego od czasu jej powstania w latach siedemdziesiątych XIX wieku była i jest rozumiana jako taka wizja dziejów Polski, która została podporządkowana idei tego, co było i jest ujmowane jako „silna władza”. Nie precyzowano jednak najczęściej, co to jest „silna władza”, uznając, że treść tej kategorii jest zrozumiała sama przez się - to władza przeciwstawiona władzy „słabej”.

W poglądach na syntezę M. Bobrzyńskiego, na jej znaczenie dla kultury, nie było nigdy i nadal nie ma jednomyślności. Poglądy te można ująć w trzy grupy. Dla jednych autorów synteza M. Bobrzyńskiego, wraz z dorobkiem tzw. krakowskiej szkoły historycznej, nic nowego do historiografii - zarówno w znaczeniu interpretacji dziejów Polski, jak i metodologii - nie wnosi. Stanowi ona w swej istocie epigo-nizm wobec „szkoły” Adama Naruszewicza. Takie u schyłku XIX wieku było stanowisko Władysława Smoleńskiego. Inni uznawali i uznają, że synteza M. Bobrzyńskiego jest tylko pewnym etapem w rozwoju koncepcji dziejów Polski, i to nie we wszystkich ocenach etapem istotnym; a jej zawartość dość ściśle wiązano i wiąże się z epoką, w której powstała (era autonomii Galicji), oraz z poglądami politycznymi jej autora (konserwatyzm). Było to i jest stanowisko najczęściej podzielane. W trzeciej gmpie opinii o syntezie M. Bobrzyńskiego - mimo różnych interpretacji i ocen jej treści - dominuje pogbjd, iż jest to ujęcie szczególne, które odegrało istotną rolę w rozwoju koncepcji dziejów Polski, ma także znaczenie dla syntezy we współczesności.

Niezależnie od tego, jak traktowano syntezę M. Bobrzyńskiego, na rozmaitych płaszczyznach kultury nieustannie do niej odwoływano się bądź nawiązywano. Synteza M. Bobrzyńskiego bowiem nie jest - jak wolno sądzić-tylko jednym z wielu opracowań dziejów Polski. W swej istocie była to i jest koncepcja tożsamości Polaka, propozycja - aktualna w przeszłości i współcześnie - określonego rozstrzygnięcia odpowiedzi na stawiane w Polsce od stuleci pytanie o relację: Polak -cywilizacja.

Refleksja nad tożsamością to rozważania nad czasem teraźniejszym. Jest jednak pewne, że w Polsce istotną rolę odgrywała tu i odgrywa laka czy inna wizja prze-