SPIS TREŚCI
1. WPROWADZENIE ............................................................................................................. 3
1.1. PODSTAWOWE POJCIA WYKORZYSTYWANE PRZY KONSTRUKCJI WSKAyNIKÓW ......... 3
1.3. ANALIZOWANE WSKAyNIKI FINANSOWE ...................................................................... 4
2. WSKAyNIKI DOTYCZCE BUDŻETU ......................................................................... 6
2.1. NADWYŻKA (DEFICYT) / DOCHODY OGÓAEM ............................................................... 6
2.2. WYDATKI OGÓAEM / DOCHODY OGÓAEM ..................................................................... 6
2.3. WYDATKI OGÓAEM / NADWYŻKA OPERACYJNA ........................................................... 7
2.4. DOCHODY WAASNE / DOCHODY OGÓAEM ..................................................................... 8
3. WSKAyNIKI DOTYCZCE WOLNYCH ŚRODKÓW .............................................. 11
3.1. WOLNE ŚRODKI / DOCHODY OGÓAEM ........................................................................ 11
3.2. WOLNE ŚRODKI / DOCHODY WAASNE ......................................................................... 12
4. WSKAyNIKI DOTYCZCE ZADAUŻENIA ................................................................ 14
4.1. STAN ZADAUŻENIA / DOCHODY OGÓAEM ................................................................... 14
4.2. OBSAUGA ZADAUŻENIA / DOCHODY OGÓAEM ............................................................ 14
4.3. WOLNE ŚRODKI / OBSAUGA ZADAUŻENIA .................................................................. 15
4.4. OBSAUGA ZADAUŻENIA / NADWYŻKA OPERACYJNA ................................................... 16
4.5. OBSAUGA ZADAUŻENIA / (OBSAUGA ZADAUŻENIA + WYDATKI MAJTKOWE) ............ 17
4.6. DOCHODY CYWILNO PRAWNE / OBSAUGA ZADAUŻENIA .......................................... 19
5. WSKAyNIKI DOTYCZCE WYDATKÓW MAJTKOWYCH .............................. 20
5.1. WYDATKI MAJTKOWE / DOCHODY OGÓAEM ............................................................ 20
5.2. WYDATKI MAJTKOWE / WYDATKI OGÓAEM ............................................................. 20
5.3. WOLNE ŚRODKI / WYDATKI MAJTKOWE .................................................................. 21
5.4. PRZYCHODY Z KREDYTÓW, POŻYCZEK, EMISJI OBLIGACJI / WYDATKI MAJTKOWE ... 23
6. WSKAyNIKI DOTYCZCE PRZEPAYWÓW GOTÓWKOWYCH ........................ 25
6.1. ROCZNY PRZEPAYW GOTÓWKI / DOCHODY OGÓAEM .................................................. 25
6.2. SKUMULOWANY STAN GOTÓWKI / DOCHODY OGÓAEM .............................................. 26
7. WSKAyNIKI W PRZELICZENIU NA JEDNEGO MIESZKACCA .......................... 27
7.1. DOCHODY OGÓAEM PER CAPITA ORAZ DOCHODY CYWILNO-PRAWNE PER CAPITA ..... 27
7.2. WYDATKI OGÓAEM PER CAPITA ORAZ WYDATKI MAJTKOWE PER CAPITA ................ 28
7.3. STAN ZADAUŻENIA PER CAPITA ................................................................................. 29
ZAACZNIK .......................................................................................................................... 31
2
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
1. WPROWADZENIE
1.1. Podstawowe pojęcia wykorzystywane przy konstrukcji wskazników
Dochody ogółem wszystkie dochody Miasta w tym: dochody własne (dochody z podatków
i opłat lokalnych1, dochody z majątku, udziały we wpływach z podatków budżetu państwa,
dochody z usług oraz pozostałe dochody), subwencje oraz dotacje na zadania własne i
zlecone.
Dochody własne dochody z podatków i opłat lokalnych, dochody z majątku Miasta, udziały
we wpływach z podatków budżetu państwa, pozostałe dochody własne Miasta w postaci opłat
za usługi; spadków, darowizn i zapisów na rzecz gminy, czynszów, itp.
Dochody cywilno-prawne wszystkie dochody realizowane na podstawie umów,
porozumień cywilno prawnych (dochody ze sprzedaży majątku Miasta2, czynszów
dzierżawnych i leasingu, opłat za wieczyste użytkowanie i zarząd, przekształcenia prawa
użytkowania wieczystego we własność, wynajmu pomieszczeń oraz pozostałe dochody z
usług).
Wydatki ogółem wszystkie wydatki budżetowe w tym: wydatki budżetu Miasta na zadania
własne i zlecone (gminne i powiatowe) zarówno o charakterze bieżącym, jak i majątkowym
oraz odsetki z tytułu obsługi zadłużenia.
Wydatki majątkowe wydatki inwestycyjne Miasta i jego jednostek organizacyjnych oraz
wydatki na zakup udziałów w spółkach, dotacje z budżetu Miasta na finansowanie inwestycji
innych podmiotów.
Wolne środki środki dostępne na obsługę zadłużenia (istniejącego i planowanego) i
wydatki o charakterze majątkowym. Wolne środki są różnicą pomiędzy dochodami ogółem
pomniejszonymi o środki z tytułu dotacji i subwencji o charakterze inwestycyjnym a
wydatkami bieżącymi (bez spłaty odsetek od zobowiązań) powiększoną o wpływy z
prywatyzacji majątku gminy.
Nadwyżka operacyjna (Public Savings) wynik budżetu bieżącego, tj. różnica pomiędzy
dochodami ogółem pomniejszonymi o dochody z tytułu dotacji i subwencji o charakterze
inwestycyjnym oraz część dochodów z majątku Miasta (dochody ze sprzedaży i
przekształcenia prawa wieczystego użytkowania w prawo własności, dochody z prywatyzacji)
a wydatkami bieżącymi (bez spłaty odsetek od zobowiązań).
Roczny przepływ gotówki netto - oznacza zmianę stanu gotówki w ciągu roku budżetowego.
1
Dochody z podatków i opłat lokalnych pobieranych przez Miasto na podstawie ustawy z 12 stycznia 1991 r.
o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. nr 9, poz. 31, z pózn. zm.) (podatki: od nieruchomości, od środków
transportowych, od posiadania psów i opłaty: targowa, administracyjna, miejscowa) oraz na podstawie
odrębnych aktów prawnych (m.in. opłata skarbowa, karta podatkowa, podatki: rolny i leśny, podatek od
spadków i darowizn, opłata eksploatacyjna).
2
Dochody z tytułu prywatyzacji, jakie pojawiły się w budżecie Gdańska w latach 1996-1998 również zaliczono
do kategorii dochodów cywilno-prawnych.
3
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
Skumulowany stan gotówki na koniec roku - jest to roczny przepływ gotówki uzupełniony
o stan gotówki z roku poprzedniego, oznacza stan zasobów gotówkowych w Mieście na
koniec roku.
Obsługa zadłużenia raty kapitałowe (wykup obligacji) i odsetki zapłacone (lub wynikające
z harmonogramu płatności) od zaciągniętych lub planowanych do zaciągnięcia przez Miasto
zobowiązań, także potencjalne spłaty kwot wynikające z udzielonych poręczeń i gwarancji
przez Miasto, przypadające na dany rok budżetowy.
Obsługa zadłużenia (bez poręczeń i gwarancji) obsługa zadłużenia nie uwzględniająca
płatności z tytułu udzielonych lub planowanych poręczeń i gwarancji.
Stan zadłużenia skumulowany stan zobowiązań dłużnych na koniec roku budżetowego z
tytułu z zaciągniętych kredytów, pożyczek, wyemitowanych przez Miasto obligacji.
Przychody z kredytów, pożyczek, obligacji suma wpływów z kredytów, pożyczek i emisji
obligacji w danym roku budżetowym.
1.3. Analizowane wskazniki finansowe
W niniejszym dokumencie zaprezentowano wskazniki finansowe, jakie zgodnie z warunkiem
kontraktu zostały uznane za podstawowe. Wskazniki te zostały poszerzone o dodatkowe,
które pełniej przedstawiają sytuację finansową miasta. Analizowane wskazniki zostały
podzielone na 6 grup opisujących: budżet, wolne środki, zadłużenie, wydatki majątkowe,
przepływy gotówkowe oraz podstawowe wielkości finansowe w przeliczeniu na jednego
mieszkańca. Zaprezentowano je w tabeli 1.
4
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
Tabela 1: Analizowane wskazniki finansowe
Lp. RODZAJ WSKAyNIKA
BUDŻET
1 Nadwyżka (deficyt) jako % dochodów ogółem
2 Wydatki ogółem / dochody ogółem
3 Wydatki ogółem / nadwyżka operacyjna
4 Dochody własne / dochody ogółem
WOLNE ŚRODKI
5 Wolne środki / dochody ogółem
6 Wolne środki / dochody własne
ZADAUŻENIE
7 Stan zadłużenia / dochody ogółem
8 Obsługa zadłużenia / dochody ogółem
9 Wolne środki / obsługa zadłużenia
10 Obsługa zadłużenia / nadwyżka operacyjna
11 Obsługa zadłużenia / (obsługa zadłużenia + wydatki majątkowe)
12 Dochody cywilno prawne / obsługa zadłużenia
WYDATKI MAJTKOWE
13 Wydatki majątkowe / dochody ogółem
14 Wydatki majątkowe / wydatki ogółem
15 Wolne środki / wydatki majątkowe
16 Przychody z kredytów, pożyczek, obligacji / wydatki majątkowe
PRZEPAYWY GOTÓWKOWE
17 Roczny przepływ gotówki / dochody ogółem
18 Skumulowany stan gotówki / dochody ogółem
WSKAyNIKI NA MIESZKACCA
19 Dochody ogółem na mieszkańca
20 Dochody cywilno - prawne na mieszkańca
21 Wydatki ogółem na mieszkańca
22 Wydatki majątkowe na mieszkańca
23 Stan zadłużenia na mieszkańca
5
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
2. WSKAyNIKI DOTYCZCE BUDŻETU
2.1. Nadwyżka (deficyt) / dochody ogółem
Wskaznik określa udział deficytu (lub nadwyżki) budżetowego w dochodach ogółem, czyli
wskazuje, w jakim stopniu gmina musi pozyskać środki zewnętrzne w postaci kredytów,
pożyczek czy emisji obligacji, aby pokryć zwiększone wydatki. Zwiększone wydatki mogą
być również finansowane z nadwyżki z lat ubiegłych. Wartości, jakie przyjmował ten
wskaznik w mieście Gdańsk w latach 1996-2000 przedstawiono na Wykresie 1.
Wykres 1: Wskaznik nadwyżka (deficyt) / dochody ogółem w latach 1996 - 2000
0%
-2%
-4,51%
-4%
-6%
-8,03% -5,85%
-8%
-9,49%
-10%
-12%
-11,11%
1996 1997 1998 1999 2000
nadwyżka (deficyt) / dochody ogółem
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
W całym analizowanym okresie w Gdańsku występował deficyt budżetowy. Największy
deficyt wystąpił w 1997 r. (-11,11%), najmniejszy w 1999 (-4,5%). Tak duży udział deficytu
w dochodach ogółem generowany był przede wszystkim przez wydatki majątkowe. W 1997 r.
Gdańsk na inwestycje wydał ponad 200 mln zł, które tylko w połowie finansowane były z
dochodów budżetu Miasta. Pozostałą część Miasto musiało pozyskać w postaci pożyczek
preferencyjnych oraz środków z emisji obligacji komunalnych.
2.2. Wydatki ogółem / dochody ogółem
Wskaznik prezentuje poziom wydatków ogółem w relacji do dochodów ogółem w danym
roku budżetowym. Poziom wskaznika powyżej 100% oznacza, iż w danym roku wystąpił
deficyt budżetowy, poziom poniżej 100% wskazuje na wystąpienie nadwyżki budżetowej. W
krótkim okresie czasu wartość wskaznika powyżej 100% może oznaczać, iż jednostka
samorządu terytorialnego prowadzi politykę proinwestycyjną, którą musi sfinansować ze
środków zewnętrznych w postaci np. zobowiązań dłużnych, przychodów z prywatyzacji
majątku3 lub nadwyżki z lat poprzednich. Jeżeli poziom wskaznika przez dłuższy czas
3
Do 1999 r. wpływy z prywatyzacji kwalifikowane były jako dochody, po tym okresie stanowią przychody
gminy.
6
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
utrzymuje się powyżej 100%, istnieje ryzyko nadmiernego zadłużenia. W długim okresie
czasu wskaznik powinien oscylować wokół wartości 100%, czyli budżet powinien
wykazywać równowagę pomiędzy dochodami a wydatkami budżetowymi.
Relację wydatków ogółem w stosunku do dochodów ogółem miasta Gdańska przedstawiono
na poniższym wykresie (Wykres 2).
Wykres 2: Wskaznik wydatki ogółem / dochody ogółem w latach 1996 - 2000
1 200 000 000 114%
111,1%
1 000 000 000
109,5%
111%
108,0%
800 000 000
108%
105,9%
600 000 000
104,5%
105%
400 000 000
102%
200 000 000
0 99%
1996 1997 1998 1999 2000
dochody ogółem wydatki ogółem wydatki ogółem / dochody ogółem
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
W całym analizowanym okresie poziom wskaznika był wyższy od 100%, co jak wspomniano
wcześniej oznacza, iż występował deficyt budżetowy. W wyniku realizacji programu
inwestycyjnego najwyższy poziom wskaznik osiągnął w 1997 r. (111,1%). Natomiast
najniższy poziom, wskaznik osiągnął w 1999 r. (104,5%), co z kolei wynikało z mniejszych
nakładów inwestycyjnych poniesionych w tymże roku.
2.3. Wydatki ogółem / nadwyżka operacyjna
Wskaznik przedstawia wielokrotność wydatków ogółem w stosunku do nadwyżki
operacyjnej. Nadwyżka operacyjna jest definiowana jako wynik budżetu bieżącego, czyli
różnica pomiędzy dochodami ogółem pomniejszonymi o dochody z tytułu dotacji i subwencji
na inwestycje oraz część dochodów z majątku Miasta (dochody ze sprzedaży i przekształcenia
prawa wieczystego użytkowania w prawo własności, dochody z prywatyzacji) a wydatkami
bieżącymi (pomniejszonymi o odsetki od kredytów). Wykres 3 prezentuje wartości wskaznika
dla miasta Gdańska w latach 1996 - 2000.
7
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
Wykres 3: Wskaznik wydatki ogółem / nadwyżka operacyjna w latach 1996-2000
1 200 000 000 30
26.2
23.8
1 000 000 000 25
800 000 000 20
13.5
13.7
600 000 000 15
400 000 000 7.5 10
200 000 000 5
0 0
1996 1997 1998 1999 2000
wydatki ogółem nadwyżka operacyjna wydatki ogółem / nadwyżka operacyjna
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
W latach 1996-2000 wskaznik przyjmował wartości dodatnie, jednak charakteryzował się
dużą zmiennością. Najwyższy poziom osiągnął on w 1996 roku (26,2), najniższy zaś w 1999
(7,5). Wysokie wartości wskaznika w latach 1996 oraz 1998 oznaczają, że wydatki
inwestycyjne oraz wydatki związane z obsługą zadłużenia są finansowane w niewielkiej tylko
części z nadwyżki operacyjnej.
2.4. Dochody własne / dochody ogółem
Wskaznik określa, jaki udział w dochodach ogółem stanowią dochody własne. Dochody
własne stanowią de facto o samodzielności i niezależności finansowej miasta. Samodzielność
ta wynika z możliwości ustalania stawek podatków i opłat, udzielania ulg i zwolnień w tych
podatkach, możliwości decydowania o zagospodarowaniu majątkiem Miasta. Samodzielność
dotyczy również swobody w dysponowaniu w/w środkami. Im większa wartość tego
wskaznika tym jednostka samorządu terytorialnego ma większą niezależność kształtowania
swojej polityki finansowej. Udział dochodów własnych w dochodach ogółem miasta Gdańska
przedstawiony został na Wykresie 4.
8
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
Wykres 4: Wskaznik dochody własne / dochody ogółem w latach 1996-2000
1 000 000 000 90%
76,9%
77,2%
74,5%
800 000 000 72%
56,9%
55,9%
600 000 000 54%
400 000 000 36%
200 000 000 18%
0 0%
1996 1997 1998 1999 2000
dochody ogółem dochody własne dochody własne / dochody ogółem
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
Wysoki udział dochodów własnych w latach 1996-1998 generowany był przede wszystkim
dochodami z udziału w podatkach budżetu państwa, dochodami z podatków i opłat lokalnych.
W 1999 r. wartość dochodów własnych zmalała o ponad 80,9 mln zł w stosunku do roku
poprzedniego, co zostało spowodowane przede wszystkim mniejszymi wpływami z udziału w
podatkach budżetu państwa (o 96,8 mln zł) oraz dochodami z majątku (o blisko 23,5 mln zł),
przy znacznym wzroście dochodów z podatków i opłat lokalnych (o ponad 39 mln zł).
Przyczyn dużych zmiany we wpływach z podatków dochodowych w roku 1999 należy szukać
we wprowadzeniu w tymże roku zmian w systemie rozliczeń w podatku dochodowym, które
związane były z powstaniem Kas Chorych i wydzieleniem ubezpieczenia zdrowotnego z
kwoty podatku dochodowego, co znacznie pomniejszyło wielkość wpływów z tego podatku, a
tym samym wpływy do budżetów gmin.
W 2000 r. dochody własne były już o prawie 61,2 mln zł większe niż w 1999 r., co zostało
spowodowane większymi o 30 mln zł wpływami z podatku od nieruchomości.
Jednakże spadek wartości wskaznika w roku 1999 i 2000 r. związany był także ze zmianami
wprowadzonymi w systemie administracji publicznej tj. pojawieniem się nowej jednostki
organizacyjnej powiatu. Od początku 1999 r. Gdańsk stał się miastem na prawach powiatu
co wiązało się ze zwiększonymi dochodami w budżecie Miasta w postaci dotacji (głównie za
zadania zlecone) oraz subwencji ogólnej dla powiatu. Zwiększonej wartości dochodów
ogółem nie towarzyszy więc wzrost samodzielności finansowej miasta, gdyż nie ma ono
całkowitej dowolności w ich wydawaniu.
Na kolejnym wykresie (Wykres 5) przedstawiającym zależności pomiędzy podstawowymi
wielkościami w budżecie Gdańska tj. udział wydatków majątkowych oraz wolnych środków
w stosunku do dochodów ogółem w Gdańsku. Dodatkowo zaprezentowano kategorię, która
nie mieści się w całości w budżecie Miasta, lecz ma kluczowy wpływ na jego ocenę, tj.
wskaznik będący relacją obsługi zadłużenia do dochodów ogółem.
9
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
Wykres 5: Wskazniki obsługa zadłużenia / dochody ogółem, wydatki majątkowe /
dochody ogółem oraz wolne środki / dochody ogółem w latach 1996-2000
40%
35.1%
27.2%
30%
33.2%
23.8%
21.3%
20%
14.6%
20.2%
11.8%
18.2%
16.3%
10%
2.3%
2.0%
0.0% 0.5%
4.3%
0%
1996 1997 1998 1999 2000
obsługa zadłużenia / dochody ogółem wydatki majątkowe / dochody ogółem
wolne środki / dochody ogółem
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
Z wyjątkiem roku 1996 wydatki majątkowe stanowiły średnio 28% dochodów ogółem. W
latach 1997 2000 udział wolnych środków w dochodach ogółem wahał się w Gdańsku w
granicach 16%. Natomiast udział obsługi zadłużenia w dochodach ogółem wzrastał
systematycznie, osiągając 4,3% w 2000 r.
Udział wolnych środków w dochodach ogółem osiągnął w 2000 r. niskie wartości, co
spowodowane było szybszym wzrostem wydatków bieżących, (wzrost o prawie 19%), niż
dochodów o charakterze regularnym (tj. bez dotacji inwestycyjnych oraz dochodów ze
sprzedaży majątku Miasta), które zanotowały wzrost o niecałe 10%. Wydatki bieżące wzrosły
przede wszystkim w dziale Oświata i Wychowanie (prawie 50% w stosunku do roku
poprzedniego), na co miała wpływ nowelizacja Karty Nauczyciela, która reguluje m. in.
wysokość wynagrodzeń dla nauczycieli. Wydatki osobowe w tym dziale częściowo
finansowane są z subwencji oświatowej przekazywanej z budżetu państwa, która jednakże w
2000 r. została niedoszacowana, w wyniku czego samorządy otrzymały niewystarczające
środki na sfinansowanie wzrostu wynagrodzeń nauczycieli.
Opisana sytuacja spowodowała konieczność obniżenia poziomu wydatków majątkowych w
2000 r., które były mniejsze o ponad 5 mln zł, w stosunku do roku poprzedniego. To zaś
spowodowało spadek udziału tego rodzaju wydatków w dochodach ogółem o ponad 3 punkty
procentowe.
Natomiast znaczny, prawie dwukrotny, wzrost udziału obsługi zadłużenia w dochodach
ogółem w 2000 r. wynika z rozpoczęcia, po okresie czteroletniej karencji, spłaty rat
kapitałowych zobowiązania zaciągniętego w 1997 r. (kredytu preferencyjnego) oraz wykupu I
transzy obligacji wyemitowanych w 1996 r.
10
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
3. WSKAyNIKI DOTYCZCE WOLNYCH ŚRODKÓW
Wielkość wolnych środków określa środki dostępne na obsługę zadłużenia (istniejącego i
planowanego) i wydatki o charakterze majątkowym. Wolne środki są sumą wyniku budżetu
bieżącego (tj. różnicą pomiędzy dochodami ogółem pomniejszonymi o środki z tytułu dotacji
i subwencji o charakterze inwestycyjnym a wydatkami bieżącymi) oraz wpływów z
prywatyzacji majątku gminy. Wskaznik ten jest odzwierciedleniem faktycznego potencjału
finansowego miasta, ponieważ konstrukcja wskaznika nie uwzględnia dotacji i subwencji
inwestycyjnych, a więc kwot, które mają charakter wyłącznie incydentalny, a zarazem są
przeznaczane na konkretne zadania inwestycyjne.
3.1. Wolne środki / dochody ogółem
Wskaznik określa udział wolnych środków w dochodach ogółem. Kategoria wolnych
środków jest jedną z najistotniejszych pozycji w analizie finansowej miasta, gdyż, jak
wspomniano wcześniej, określa zarówno zdolność kredytową jak i inwestycyjną.
Udział wolnych środków w dochodach ogółem Miasta Gdańska w latach 1996-2000
przedstawiono na kolejnym wykresie.
Wykres 6: Wskaznik wolne środki / dochody ogółem w latach 1996-2000
1 000 000 000 25%
20.2%
800 000 000 18.2% 20%
16.3%
600 000 000 15%
11.8% 14.6%
400 000 000 10%
200 000 000 5%
0 0%
1996 1997 1998 1999 2000
dochody ogółem wolne środki wolne środki / dochody ogółem
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
Wartość wolnych środków, po znaczącym wzroście w 1997 r. rosła aż do roku 2000, w
którym to nastąpił stanowi ich spadek o ok. 33 mln zł. Wzrost wolnych środków o połowę w
1997 r. wynikał ze wzrostu dochodów własnych (o ponad 100 mln zł), przy o połowie
niższym wzroście wydatków bieżących.
Wielkość wskaznika ulega znacznym wahaniom w całym badanym okresie, co spowodowane
jest zmianami w dochodach oraz wydatkach bieżących. Niski poziom omawianego wskaznika
w 2000 r., jak już wcześniej wspomniano, wynika z większego wzrostu wydatków bieżących
(przede wszystkim w dziale Oświata i Wychowanie) niż dochodów ogółem.
11
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
Na poziom omawianego wskaznika mają także znaczny wpływ zmiany dochodów
pochodzących ze sprzedaży majątku miasta, które w 1996 r. wyniosły ponad 31 mln zł, zaś w
1998 r. 71 mln zł.
Zasadne jest również przedstawienie pozycji wolnych środków razem z dotacjami
inwestycyjnymi, które mają charakter bezzwrotny (Wykres 7), co odróżnia je od kredytów
czy pożyczek.
Wykres 7: Wskaznik wolne środki / dochody ogółem oraz (wolne środki + dotacje
inwestycyjne) / dochody ogółem w latach 1996-2000
1 000 000 000 30%
25.7%
25.0%
24.5%
800 000 000 24%
19.9%
20.2%
600 000 000 18%
18.2%
13.3%
16.3%
14.6%
400 000 000 12%
11.8%
200 000 000 6%
0 0%
1996 1997 1998 1999 2000
dochody ogółem wolne środki+dotacje inwestycyjne
wolne środki / dochody ogółem (wolne środki+dotacje inwestycyjne) / dochody ogółem
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
Po uwzględnieniu dotacji inwestycyjnych wskaznik, po znacznym wzroście w 1997 r.
utrzymywał się na wysokim poziomie przez kolejne latach. W roku 1998 miasto otrzymało
prawie 68 mln zł w postaci dotacji inwestycyjnych, co było głównym powodem najwyższego
poziomu wskaznika w porównaniu z innymi latami. Otrzymane w 2000 r. dotacje
inwestycyjne nie zahamowały spadku wartości wskaznika udziału wolnych środków w
dochodach ogółem.
3.2. Wolne środki / dochody własne
Konstrukcja wskaznika zbliżona jest do omawianego poprzedniego, jednakże analizowany
wskaznik określa udział wolnych środków w relacji do dochodów własnych. Wykres 8
przedstawia wartość tego wskaznika w Mieście Gdańsku w latach 1996-2000.
Najniższą wartość wskaznika można zaobserwować w 1996 r. W kolejnych dwóch latach
wskaznik ten ulegał nieznacznym wahaniom. W 1999 r. nastąpił wzrost wskaznika o blisko
15%, spowodowany przede wszystkim spadkiem dochodów własnych o ponad 80,8 mln zł,
wynikającym przede wszystkim ze zmian we wpływach z udziałów w podatkach
dochodowych budżetu państwa. Wpływ na poziom tego wskaznika miał również wzrost
wolnych środków, który wynikał z dwukrotnie większego wzrostu dochodów o charakterze
regularnym niż wydatków bieżących.
12
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
Wykres 8: Wskaznik wolne środki / dochody własne w latach 1996 2000
600 000 000 40%
36.2%
500 000 000
32%
25.7%
400 000 000 23.6%
21.9%
24%
300 000 000
15.3%
16%
200 000 000
8%
100 000 000
0 0%
1996 1997 1998 1999 2000
dochody własne wolne środki wolne środki / dochody własne
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
Po uwzględnieniu dotacji inwestycyjnych wartości wskaznika charakteryzują się podobną
zmiennością jak wskaznik wolne środki / dochody własne.
Wykres 9: Wskazniki wolne środki / dochody własne oraz (wolne środki + dotacje
inwestycyjne) / dochody własne w latach 1996 2000
600 000 000 48%
44.8%
500 000 000 40%
35.0%
34.5%
31.7%
400 000 000 32%
36.2%
300 000 000 24%
25.7%
17.2%
23.6%
21.9%
200 000 000 16%
15.3%
100 000 000 8%
0 0%
1996 1997 1998 1999 2000
dochody własne wolne środki+dotacje inwestycyjne
(wolne środki+dotacje inwestycyjne) / dochody własne wolne środki / dochody własne
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
W latach 1998 oraz 2000 Miasto Gdańsk otrzymało znaczące kwoty w postaci dotacji
inwestycyjnych, co wpłynęło na znaczną różnicę pomiędzy obydwoma wskaznikami w
1998 roku było to ponad 68,5 mln zł, w 2000 r. blisko 49 mln zł. Jednakże udział wolnych
środków w dochodach własnych przyjmuje najwyższą wartość w roku 1999, co wynika ze,
wspomnianego już wcześniej, niskiego poziomu dochodów własnych.
13
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
4. WSKAyNIKI DOTYCZCE ZADAUŻENIA
4.1. Stan zadłużenia / dochody ogółem
Wskaznik określa poziom zadłużenia w stosunku do dochodów ogółem. Według limitu
ustawowego udział ten nie może przekroczyć 60 %. Poziom zadłużenia Miasta Gdańsk
przedstawiono na kolejnym wykresie (Wykres 10).
Wartość wskaznika w Mieście Gdańsk wzrastał dość dynamicznie w latach 1996 1998. W
latach 1998 2000 ustabilizował się na poziomie ok. 27%.
Wykres 10: Wskaznik stan zadłużenia / dochody ogółem w latach 1996-2000
1 000 000 000 30%
27,59%
27,34%
25%
25,68%
800 000 000
18,85%
20%
600 000 000
15%
400 000 000
10%
200 000 000
5%
2,60%
0 0%
1996 1997 1998 1999 2000
dochody ogółem stan zadłużenia stan zadłużenia / dochody ogółem
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
Na stan zadłużenia w Mieście składają się: emisja obligacji na łączną kwotę 99,3 mln zł w
latach 1996-1998 oraz zaciągnięte kredyty preferencyjne na kwotę 113,5 mln zł w latach
1997-1999. Rozpoczęcie spłaty kredytu zaciągniętego w BIG BG S.A. w 1997 r. oraz wykup
I transzy obligacji nastąpiło dopiero w 2000 r., co było powodem utrzymania się poziomu
wskaznika na zbliżonym do poprzednich lat. W 2000 roku Miasto zaciągnęło dodatkowy
kredyt komercyjny o wartości 60 mln zł. Stan zadłużenia w analizowanych latach utrzymuje
się na bezpiecznym poziomie osiągając maksymalnie 27,6%.
4.2. Obsługa zadłużenia / dochody ogółem
Wskaznik określa poziom obsługi zadłużenia w stosunku do dochodów ogółem. Obsługę
zadłużenia stanowią zarówno odsetki i raty kapitałowe od kredytów, pożyczek i obligacji.
Wielkość udziału obsługi zadłużenia w dochodach ogółem według ustawowego limitu nie
może przekroczyć 15 %. Wielkość tego wskaznika w Mieście Gdańsk przedstawiono na
poniższym wykresie (Wykres 11).
14
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
Wykres 11: Wskaznik obsługa zadłużenia / dochody ogółem w latach 1996-2000
1 000 000 000 5%
4,28%
4%
800 000 000
4%
3%
600 000 000
3%
2,32%
1,96%
2%
400 000 000
2%
1%
200 000 000
0,50% 1%
0,00%
0 0%
1996 1997 1998 1999 2000
dochody ogółem obsługa zadłużenia obsługa zadłużenia / dochody ogółem
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
W 1996 r. Miasto nie ponosiło kosztów związanych z obsługą zadłużenia, natomiast
najwyższą wartość wskaznik osiągnął w 2000 r. Ponad dwukrotnie większa wartość
wskaznika w 2000 r. w stosunku do roku poprzedniego wynika przede wszystkim z
rozpoczęcia wykupu wyemitowanych w 1996 r. obligacji komunalnych oraz spłaty kapitału
od zaciągniętego kredytu preferencyjnego. Kredyt ten został zaciągnięty w 1997 r. i posiadał
czteroletnią karencję na spłatę kapitału. Pozostałe zobowiązania, które zostały zaciągnięte w
latach 1997-1999 również posiadają kilkuletnią karencję, co powoduje, iż pomimo tego, iż
wielkość stanu zadłużenia utrzymuje się na poziomie ok. 30% dochodów ogółem, obsługa
istniejącego długu, przyjmuje niskie wartości i przez cały badany okres utrzymuje się na
bezpiecznym poziomie.
4.3. Wolne środki / obsługa zadłużenia
Wskaznik przedstawia relację wolnych środków do obsługi zadłużenia, tj. ile razy kwota
wolnych środków przewyższa wydatki i rozchody związane z obsługą zadłużenia. Wielkość
tego wskaznika dla Miasta Gdańsk przedstawia Wykres 12.
Wykres 12: Wskaznik wolne środki / obsługa zadłużenia w latach 1996-2000
180 000 000 40
36.54
160 000 000
35
140 000 000
30
120 000 000
25
100 000 000
20
80 000 000
15
60 000 000
8.73
8.32
10
40 000 000
3.42
5
20 000 000
0 0
1996 1997 1998 1999 2000
wolne środki obsługa zadłużenia wolne środki / obsługa zadłużenia
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
15
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
W 1999 r. nie występowały koszty obsługi zadłużenia, dlatego też wskaznik wyliczono
dopiero od roku następnego. Największy poziom wskaznika zanotowano w Gdańsku w 1997
roku, gdzie wartość obsługi zadłużenia była prawie czterdziestokrotnie niższa od wartości
wolnych środków, co wynika z niewielkich kwot przeznaczanych na obsługę zadłużenia. W
kolejnych latach wartość wskaznika zmniejszała się, osiągając w 2000 r. wartość poniżej 3,5.
Oznacza to, że wydatki związane z obsługą zadłużenia pochłonęły prawie 30% wartości
wolnych środków w tym roku.
Uwzględniając przy kalkulacji wskaznika dotacje o charakterze inwestycyjnym (Wykres 13)
poziom wskaznika przyjmuje jeszcze wyższe wartości niż poprzedni wskaznik co oznacza, iż
jeszcze mniejsza część wolnych środków przeznaczana jest na obsługę zadłużenia. Jednak
zachowana jest tendencja malejąca, która powoduje, iż wskaznik w 2000 r. przyjmuje wartość
poniżej 5, co oznacza iż ok. 80% wolnych środków wraz z kwotami uzyskanymi w formie
dotacji inwestycyjnych może być przeznaczana na wydatki majątkowe.
Wykres 13: Wskazniki wolne środki / obsługa zadłużenia oraz (wolne środki + dotacje
inwestycyjne) / obsługa zadłużenia w lata 1996-2000
180 000 000 60
160 000 000
49.01
50
140 000 000
120 000 000 40
100 000 000
36.54
30
80 000 000
60 000 000 20
13.10
10.80
40 000 000
4.66
10
20 000 000 8.32
8.73
3.42
0 0
1996 1997 1998 1999 2000
wolne środki
obsługa zadłużenia
wolne środki / obsługa zadłużenia
(wolne środki + dotacje inwestycyjne) / obsługa zadłużenia
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
4.4. Obsługa zadłużenia / nadwyżka operacyjna
Wskaznik przedstawia relację pomiędzy obsługą zadłużenia o nadwyżką operacyjną. Im
większa wartość wskaznika tym większa cześć nadwyżki operacyjnej pochłaniana jest przez
obsługę zadłużenia. Jeżeli wartość wskaznika przekroczy poziom 100% oznacza to, iż wynik
budżetu bieżącego nie jest wystarczający, aby pokryć koszty związane z obsługą zadłużenia.
Wielkość tego wskaznika dla miasta Gdańska przedstawiono na poniższym wykresie.
16
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
Wykres 14: Wskaznik obsługa zadłużenia / nadwyżka operacyjna w latach 1996-2000
140 000 000 60%
55.38%
120 000 000
50%
42.50%
100 000 000
40%
80 000 000
30%
60 000 000
16.53%
20%
40 000 000
6.08%
10%
20 000 000
0.00%
0 0%
1996 1997 1998 1999 2000
nadwyżka operacyjna
obsługa zadłużenia
obsługa zadłużenia / nadwyżka operacyjna
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
Przyczyną znacznych wahań w poziomie wskaznika były wahania poziomu nadwyżki
operacyjnej. W 1998 r. wydatki bieżące wzrosły więcej niż dochody regularne, co
spowodowało niski poziom nadwyżki operacyjnej, czyli wyniku budżetu bieżącego. Przy
rosnących kosztach obsługi zadłużenia zaciągniętego w 1996 i 1997 r. spowodowało to
znaczny wzrost wskaznika. W kolejnym roku bardzo wysoki poziom nadwyżki operacyjnej
determinowany był dodatkowymi dochodami w postaci subwencji i dotacji dla
nowoutworzonej jednostki samorządu terytorialnego (powiatu). W 2000 r. wydatki bieżące
wzrosły o prawie 19%, dochody regularne zaś tylko o niecałe 10%, co spowodowało spadek
nadwyżki operacyjnej do poziomu nieco ponad 72 mln zł. Przy opisanym już wcześniej
dwukrotnym wzroście kosztów obsługi zadłużenia omawiany wskaznik osiągnął najwyższy w
całym okresie poziom 55,4%. Oznacza to, iż ponad połowa kwoty nadwyżki operacyjnej była
przeznaczana na pokrycie kosztów obsługi zadłużenia.
4.5. Obsługa zadłużenia / (obsługa zadłużenia + wydatki majątkowe)
Wskaznik prezentuje relację obsługi zadłużenia rozumianej jako spłatę kapitału i zapłatę
odsetek od tego kapitału do łącznej wielkości środków finansowych zagospodarowanych na
obsługę zadłużenia i wydatki majątkowe4. Wskaznik informuje o tempie zmian kategorii
wydatków majątkowych w relacji do tempa zmian kategorii, jaką jest obsługa zadłużenia.
Rosnący poziom wskaznika z roku na rok oznacza, iż obsługa zadłużenia zmienia się
(wzrasta) szybciej niż poziom wydatków majątkowych. W sytuacji odwrotnej (wskaznik
maleje z roku na rok) wydatki majątkowe w coraz większym stopniu finansowane są z
4
Środki finansowe zagospodarowane na wydatki majątkowe i obsługę zadłużenia stanowią łącznie wielkość
wydatków o charakterze kapitałowym wraz z kosztem, jaki Miasto musi ponieść w związku z przyspieszonym
rozwojem (finansowanym w postaci zobowiązań dłużnych), który w postaci odsetek powiększa wartość
realizowanych inwestycji. Przyspieszony rozwój jest uzasadniony potrzebą zrealizowania kosztownych
inwestycji w krótszym czasie, a częściej korzyściami ekonomicznymi płynącymi z uzyskania wymaganej
efektywności realizacji zadania.
17
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
własnych środków, co oznacza, iż tempo wzrostu obsługi zadłużenia jest mniejsze niż
równolegle tempo wzrostu wydatków majątkowych. Nie musi to jednak oznaczać, iż tym
samym stan zadłużenia również ulega zmniejszaniu z roku na rok (karencja dla kredytów,
wykup obligacji w pózniejszym terminie).
Wskaznik jest przydatny w analizie długookresowej, kiedy można obserwować skutki
zaciągniętych zobowiązań w latach następnych. W okresie średnioterminowym wskaznik
może utrzymywać się na w miarę stałym poziomie, co świadczy z jednej strony o dobrej
strukturze portfela zobowiązań, z drugiej zaś strony o zwiększaniu wydatków majątkowych i
jednoczesnym zwiększaniu zobowiązań przy zachowaniu zasady w miarę równego tempa
wzrostu obu kategorii. Może to jednak być także objawem kumulacji obsługi zadłużenia w
kilku kolejnych okresach, wskutek czego nie wystąpi równoległy wzrost wielkości wydatków
majątkowych. Wartości wskaznika dla Miasta Gdańska w latach 1996-2000 przedstawia
poniższy wykres (Wykres 15).
W latach 1996-2000 wskaznik stosunkowo szybko wzrastał w całym analizowanym okresie,
w którym zarówno wydatki majątkowe, jak i obsługa zadłużenia (ale również stan zadłużenia)
Miasta zwiększały się jeszcze bardziej dynamicznie. Tempo wzrostu obsługi zadłużenia
znacznie przewyższało tempo zmian wydatków majątkowych. W szczególności w roku 1998
tempo to było ok. 15 razy większe, w latach 1997 i 2000 natomiast dynamika wzrostu obsługi
zadłużenia była ok. 5 razy wyższa niż dynamika wzrostu wydatków majątkowych. W roku
1999 wystąpił spadek w ujęciu nominalnym omawianych wydatków, w tym też roku wzrost
obsługi zadłużenia był najniższy (ok. 31% w stosunku do tej kategorii w roku poprzedniego),
co jest widoczne na wykresie w postaci niewielkiego załamania trendu.
Wykres 15: Wskaznik obsługa zadłużenia / (obsługa zadłużenia + wydatki majątkowe)
300 000 000 16%
15.21%
14%
250 000 000
12%
200 000 000
10%
150 000 000 8%
7.85%
6%
100 000 000
5.57%
4%
50 000 000
2%
1.40%
0.00%
0 0%
1996 1997 1998 1999 2000
obsługa zadłużenia + wydatki majatkowe
obsługa zadłużenia
obsługa zadłużenia / (obsługa zadłużenia + wydatki majątkowe)
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
W roku 1997 wystąpił znaczny (ok. 115%) wzrost nakładów na inwestycje, któremu
towarzyszył ponad dziewięciokrotny wzrost stanu zadłużenia Miasta. W kolejnych latach
Miasto będzie ponosiło skutki polityki zaciągania kredytów i pożyczek o wydłużonym okresie
karencji (spłata tych zobowiązań rozpocznie się w 2002 roku) i emisji obligacji komunalnych
18
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
(wykup papierów rozpoczął się w roku 2000). Oznacza to również, iż prezentowany wskaznik
będzie dość szybko wzrastał pomimo znacznie wolniejszego wzrostu wydatków o charakterze
majątkowym. Natomiast w przypadku zaciągania kolejnych zobowiązań wartość wskaznika
będzie się zwiększała jeszcze bardziej dynamicznie.
4.6. Dochody cywilno prawne / obsługa zadłużenia
Wskaznik określa poziom, w jaki dochody cywilno-prawne mogą stanowić zabezpieczenie
spłaty zadłużenia jednostki samorządu terytorialnego. W kategorii dochodów cywilno-
prawnych znajdują się przede wszystkim: dochody z majątku gminy, dochody ze sprzedaży
rzeczy i praw. Wartości, jakie przyjmuje ten wskaznik dla Miasta Gdańska przedstawione są
na poniższym wykresie (Wykres 16).
Wykres 16: Wskaznik dochody cywilno-prawne / obsługa zadłużenia w latach 1996-2000
140 000 000 35
32,55
120 000 000 30
100 000 000 25
80 000 000 20
60 000 000 15
8,68
40 000 000 10
5,00
3,08
20 000 000 5
-
0 0
1996 1997 1998 1999 2000
dochody cywilno - prawne obsługa zadłużenia
dochody cywilno - prawne / obsługa zadłużenia
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
Najwyższą wartość analizowany wskaznik osiągnął w roku 1997 (32,5), co wynikało z
niskiego poziomu wydatków na obsługę zadłużenia. W 1999 r. wartość dochodów cywilno-
prawnych uległa znacznej obniżce, co zostało spowodowane: znaczną obniżką dochodów ze
sprzedaży majątku Miasta (o ok. 23 mln zł w stosunku do roku poprzedniego) oraz wpływami
z prywatyzacji. Dodatkowo, do 1999 r. wpływy z prywatyzacji kwalifikowane były jako
dochody, po tym okresie stanowią przychody gminy.
W kolejnych latach wraz ze zwiększonymi kwotami przeznaczanymi na obsługę kredytów,
pożyczek i obligacji komunalnych, wartość wskaznika malała osiągając w 2000 r. poziom
niespełna 3,1. Oznacza to, iż dochody z tego tytułu pokryły wydatki związane z obsługą
zadłużenia nieco ponad trzykrotnie.
19
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
5. WSKAyNIKI DOTYCZCE WYDATKÓW MAJTKOWYCH
5.1. Wydatki majątkowe / dochody ogółem
Wskaznik określa udział wydatków majątkowych w dochodach ogółem. Im większy poziom
tego wskaznika, tym bardziej intensywną politykę proinwestycyjną prowadzi gmina. Poziom
tego wskaznika dla Miasta Gdańska przedstawiony został na poniższym wykresie.
Wykres 17: Wskaznik wydatki majątkowe / dochody ogółem w latach 1996-2000
1 000 000 000 40%
35.08%
33.20%
35%
800 000 000
30%
27.23%
25%
23.85%
600 000 000
21.30%
20%
400 000 000
15%
10%
200 000 000
5%
0 0%
1996 1997 1998 1999 2000
dochody ogółem wydatki majatkowe wydatki majątkowe / dochody ogółem
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
W całym okresie analizy wartość wskaznika dla Miasta kształtuje się na poziomie powyżej
20%, osiągając najwyższą wartość (35,1%) w 1997 r. Przy rosnących dochodach spadek
wskaznika w 2000 r. (do poziomu 23,85%) spowodowany był mniejszymi lub utrzymującymi
się na podobnym poziomie wydatkami inwestycyjnymi. Z kolei mniejsze inwestycje wynikały
z otrzymanych mniejszych dotacji inwestycyjnych oraz korzystaniem w mniejszym stopniu ze
środków dłużnych jako zródeł finansowania inwestycji. Mniejsze wydatki inwestycyjne
determinowane były także szybszym wzrostem wydatków bieżących niż dochodów ogółem.
5.2. Wydatki majątkowe / wydatki ogółem
Udział wydatków majątkowych w wydatkach ogółem określa proporcje pomiędzy wydatkami
bieżącymi a wydatkami majątkowymi. Im wyższą wartość osiąga wskaznik tym większą
część wydatków budżetowych miasto przeznacza na inwestycje. Wartość tego wskaznika dla
Miasta Gdańsk przedstawia Wykres 18.
20
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
Wykres 18: Wskaznik wydatki majątkowe / wydatki ogółem w latach 1996-2000
1 200 000 000 35%
31.57%
30.32%
1 050 000 000
30%
26.05%
900 000 000
25%
22.53%
750 000 000
19.72%
20%
600 000 000
15%
450 000 000
10%
300 000 000
5%
150 000 000
0 0%
1996 1997 1998 1999 2000
wydatki ogółem wydatki majatkowe wydatki majatkowe / wydatki ogółem
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
W latach 1996-2000 wartość wskaznika kształtowała się podobnie jak wartość poprzedniego,
lecz na nieco niższym poziomie. Sytuacja taka wynika z wyższej wartości wydatków ogółem
w kolejnych latach w porównaniu do dochodów ogółem. Oznacza to, iż część wydatków
inwestycyjnych miasto finansowało ze zródeł zwrotnych.
5.3. Wolne środki / wydatki majątkowe
Wartość wskaznika wskazuje na część wydatków majątkowych, które mogą być
sfinansowane za pomocą wolnych środków. Kategoria wolne środki uwzględnia zarówno
wpływy ze sprzedaży majątku miasta jak i wpływy z prywatyzacji, nie uwzględnia natomiast
dochodów z dotacji i subwencji o charakterze inwestycyjnym. Są to środki finansowe, które
mogą być przeznaczone na spłatę zadłużenia (istniejącego i planowanego) jak i na wydatki
majątkowe. Wartość wskaznika w Mieście Gdańsk w kolejnych latach przedstawia
Wykres 19.
Wykres 19: Wskaznik wolne środki / wydatki majątkowe w latach 1996-2000
300 000 000 80%
74.35%
70%
61.32%
250 000 000
55.45%
60%
52.01%
49.08%
200 000 000
50%
150 000 000 40%
30%
100 000 000
20%
50 000 000
10%
0 0%
1996 1997 1998 1999 2000
wolne środki wydatki majatkowe wolne środki / wydatki majątkowe
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
21
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
W pierwszych trzech latach analizy wydatki majątkowe w połowie finansowane były z
wolnych środków. W roku 1999 odnotowano wzrost wartość wskaznika do poziomu blisko
75%. Wzrost ten spowodowany był dwoma czynnikami: znacznym przyrostem wartości
wolnych środków oraz spadkiem wydatków majątkowych. Kategoria wolnych środków
odnotowała znaczący wzrost wynikający ze znacznego wzrostu dochodów o charakterze
regularnym, w szczególności subwencji ogólnej oraz dotacji celowych z budżetu państwa.
Dodatkowe środki były przeznaczone na pokrycie zadań powiatowych, które wraz z reformą
administracyjną otrzymało Miasto Gdańsk.
W 2000 roku udział wolnych środków w wydatkach o charakterze majątkowym był mniejszy
w porównaniu do roku poprzedniego i wynosił 61,32 %.
Po uwzględnieniu dotacji inwestycyjnych wartości wskaznika wolnych środków / wydatki
majątkowe przedstawiono na poniższym wykresie (Wykres 20).
Wykres 20: Wskaznik wolne środki / wydatki majątkowe oraz (wolne środki + dotacje
inwestycyjne) / wydatki majątkowe w latach 1996-2000
300 000 000 100%
91.94%
90%
83.55%
77.32%
250 000 000
80%
74.35%
69.76%
70%
61.32%
62.31%
200 000 000
49.08%
60%
52.01%
150 000 000 50%
55.45%
40%
100 000 000
30%
20%
50 000 000
10%
0 0%
1996 1997 1998 1999 2000
wolne środki
wydatki majatkowe
wolne środki / wydatki majątkowe
(wolne środki + dotacje inwestycyjne) / wydatki majątkowe
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
Miasto Gdańsk otrzymywało w latach 1996-2000 znaczne środki w postaci dotacji
inwestycyjnych. Wolne środki wraz z dodatkowymi środkami finansują wydatki majątkowe
Miasta od 62% w 1996 r. do 92% w 1999 r. Znaczna część dotacji inwestycyjnych
przeznaczana była na budowę Oczyszczalni Wschód .
22
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
5.4. Przychody z kredytów, pożyczek, emisji obligacji / wydatki
majątkowe
Wskaznik określa udział zródeł zwrotnych (kredytów, pożyczek, obligacji) w finansowaniu
wydatków majątkowych. Wartość wskaznika dla Miasta Gdańsk w latach 1996-2000
przedstawiono na poniższym wykresie (Wykres 21).
Wykres 21: Wskaznik przychody z kredytów, pożyczek, obligacji / wydatki majątkowe
w latach 1996-2000
300 000 000 60%
48.03%
250 000 000 50%
38.38%
200 000 000 40%
27.31%
150 000 000 30%
12.19%
100 000 000 20%
4.95%
50 000 000 10%
0 0%
1996 1997 1998 1999 2000
przychody z kredytów, pożyczek, obligacji
wydatki majatkowe
przychody z kredytów, pożyczek, obligacji / wydatki majątkowe
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
Największą wartość wskaznik przyjmuje w roku 1997 oraz w 1998. W tych latach Miasto
wyemitowało obligacje na łączną kwotę 87,8 mln zł oraz zaciągnęło kredyt preferencyjny w
wysokości ponad 102 mln zł. W 1999 r. Miasto zaciągnęło tylko niewielką pożyczkę
preferencyjną (niecałe 11,2 mln zł), co wynikało z wysokiego poziomu wolnych środków
oraz znacznych kwot, które Gdańsk otrzymał jako dotacje inwestycyjne. Środki te były
wystarczające aby pokryć w 90% zaplanowane na ten rok wydatki majątkowe.
Zależność pomiędzy wielkością wolnych środków a zródłami zwrotnymi przedstawia
Wykres 22.
23
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
Wykres 22: Zależność pomiędzy wolnymi środkami, wolnymi środkami wraz z
dotacjami inwestycyjnymi a zobowiązaniami zwrotnymi w latach
1996 - 2000
91.94%
100%
83.55%
77.32%
69.76%
80%
62.31%
74.35%
49.08%
60%
52.01%
61.32%
55.45%
38.38%
40%
48.03%
27.31%
12.19%
20%
4.95%
0%
1996 1997 1998 1999 2000
wolne środki / wydatki majątkowe
przychody z kredytów, pożyczek, obligacji / wydatki majątkowe
(wolne środki + dotacje inwestycyjne) / wydatki majątkowe
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
Wysoki poziom wolnych środków powoduje mniejszą konieczność korzystania ze środków
zwrotnych. Taka sytuacja występowała w Gdańsku w latach 1999-2000, co wyraznie widać
na zamieszczonym powyżej wykresie. Także otrzymane dotacje inwestycyjne sprzyjają
mniejszemu zadłużaniu się Miasta. Na uwagę zasługuje również fakt, że w 1997 r., przy
wysokim poziomie wolnych środków wraz z dotacjami inwestycyjnymi, Miasto zaciągnęło
większe zobowiązania. Spowodowało to, iż niewykorzystane środki pieniężne pod koniec
roku zostały przeznaczone na inwestycje w roku 1998.
24
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
6. WSKAyNIKI DOTYCZCE PRZEPAYWÓW GOTÓWKOWYCH
6.1. Roczny przepływ gotówki / dochody ogółem
Wskaznik przedstawia udział wartości rocznego przepływu gotówki w dochodach ogółem.
Roczny przepływ gotówki jest różnicą pomiędzy sumą dochodów i przychodów a sumą
wydatków i rozchodów. Wskaznik może przyjmować wartości zarówno dodatnie jak i
ujemne. Wysoka wartość wskaznika może oznaczać, że miasto prowadzi nieefektywną
politykę zarządzania płynnością. Z kolei ujemna wartość rocznego przepływu gotówki w
kolejnych latach może być przyczyną braku płynności finansowej miasta. Wykres 23
przedstawia wartość wskaznika w Gdańsku w latach 1996-2000.
Wykres 23: Wskaznik roczne przepływy gotówki / dochody ogółem w latach 1996-2000
1 000 000 000 8%
5,74%
6%
800 000 000
4%
3,25%
600 000 000
2%
400 000 000 0%
-2%
-3,18%
200 000 000
-2,52%
-4%
0
-6%
-5,43%
1996 1997 1998 1999 2000
-200 000 000 -8%
dochody ogółem roczny przepływ gotówki roczny przepływ gotówki / dochody ogółem
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
W Gdańsku tylko w latach 1997-1998 roczne przepływy gotówki osiągnęły wartości
dodatnie, co oznacza powiększenie salda gotówki na koniec roku. W tych latach Miasto
wyemitowało kolejne transze obligacji milenijnych oraz dodatkowo zaciągnęło pożyczki
preferencyjne. Środki w ten sposób pozyskane nie zostały w całości wydane, co spowodowało
utrzymywanie się wskaznika powyżej poziomu 3%. W kolejnych latach wydatki majątkowe
były częściowo finansowane ze środków pozostających na rachunkach na koniec poprzednich
lat. Omawiany wskaznik największą wartość przyjął w 1999 r. (5,7%), najniższą w 1996 (-
5,4%).
25
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
6.2. Skumulowany stan gotówki / dochody ogółem
Skumulowany stan gotówki definiowany jest jako roczny przepływ gotówki uzupełniony o
stan gotówki z roku poprzedniego i może on przyjmować tylko wartości dodatnie. Wykres 24
przedstawia wartość wskaznika w Mieście Gdańsk w latach 1996-2000.
Wykres 24: Wskaznik skumulowany stan gotówki / dochody ogółem w latach 1996-2000
1 000 000 000 12%
10%
800 000 000 9,66%
8,14%
8%
600 000 000
6%
5,34%
400 000 000
4%
3,11%
200 000 000
2,28%
2%
0 0%
1996 1997 1998 1999 2000
dochody ogółem skumulowany stan gotówki skumulowany stan gotówki / dochody ogółem
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
W wyniku występowania dodatniego przepływu gotówki w latach 1997 i 1998, skumulowany
stan gotówki wzrastał, osiągając najwyższą wartość w 1998 r. 9,66%. W kolejnych latach
roczne przepływy gotówki były ujemne, co z kolei miało wpływ na niższe wartości
wskaznika skumulowany stan gotówki w stosunku do dochodów ogółem.
26
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
7. WSKAyNIKI W PRZELICZENIU NA JEDNEGO MIESZKACCA
W latach 1996-2000 liczba mieszkańców w Mieście Gdańsk charakteryzowała się nieznaczną
tendencją malejącą (Tabela 3). Oznacza to, że zmiany wartości wskazników per capita, czyli
wartości w przeliczeniu na jednego mieszkańca, wynikają głównie ze zmian zachodzących w
poszczególnych kategoriach dochodów i wydatków oraz z inflacji.
Tabela 2: Liczba mieszkańców Miasta Gdańska w latach 1996-2000
1996 1997 1998 1999 2000
liczba mieszkańców 462 336 461 354 458 988 457 937 457 937
zmiana (%) -0,21% -0,51% -0,23% 0,00%
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
7.1. Dochody ogółem per capita oraz dochody cywilno-prawne per
capita
Omawiane wskazniki służą przede wszystkim do porównywania poszczególnych jednostek
samorządu terytorialnego pod względem wielkość dochodów budżetowych oraz dochodów
cywilno-prawnych w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Wykres 25 przedstawia wartości
wskazników dla Miasta Gdańska w latach 1996-2000.
Wykres 25: Wskaznik dochody ogółem per capita oraz dochody cywilno-prawne per
capita w latach 1996-2000
2 500 zł
2 012.22 zł
2 000 zł 1 809.62 zł
1 592.11 zł
1 500 zł
1 248.19 zł
958.36 zł
1 000 zł
265.34 zł
500 zł
270.83 zł
209.79 zł
202.85 zł
145.48 zł
- zł
1996 1997 1998 1999 2000
dochody ogółem per capita dochody cywilno - prawne per capita
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
W całym analizowanym okresie wartość dochodów ogółem per capita wzrastała w podobnym
tempie osiągając w 2000 r. wartość ponad 2012 zł w porównaniu z nieco ponad 958 zł w
1996 r. Przy podobnej liczbie mieszkańców w całym okresie przyczyną takiego stanu były
wspomniane już wcześniej zmiany w strukturze dochodów oraz inflacja.
27
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
Natomiast wartość wskaznika dochody cywilno prawne per capita wzrastała umiarkowanie.
W 1999 roku wystąpił spadek wartości wskaznika z poziomu blisko 271 zł (w 1998 r.) do
209 zł, wynikający m in. z faktu, iż w tym roku sprzedano majątek miasta na kwotę mniejszą
o blisko 10 mln w stosunku do roku poprzedniego. Dodatkowo od 1999 roku wpływy z
prywatyzacji kwalifikowane są jako przychody, a nie jak dotychczas dochody, co także
wpływa (ujemnie) na poziom omawianych wskazników.
W poniższej tabeli (Tabela 3) przedstawiono wartości wyżej analizowanych wskazników
wraz ze zmianami nominalnymi i realnymi. W przypadku dochodów cywilno-prawnych w
przeliczeniu na jednego mieszkańca można zauważyć, iż prawie w całym okresie, za
wyjątkiem 1999 r. wskaznik notował wzrost 15% powyżej inflacji.
Tabela 3: Wskazniki dotyczące dochodów w ujęciu nominalnym i realnym w latach
1996-2000
1996 1997 1998 1999 2000
Dochody ogółem per capita 958 1 248 1 592 1 810 2 012
zmiana nominalna 30,2% 27,6% 13,7% 11,2%
zmiana realna 13,4% 14,1% 5,9% 1,0%
Dochody cywilno-prawne per capita 145 203 271 210 265
zmiana nominalna 39,4% 33,5% -22,5% 26,5%
zmiana realna 21,4% 19,4% -27,8% 14,9%
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
7.2. Wydatki ogółem per capita oraz wydatki majątkowe per capita
Wykres 26 prezentuje wydatki ogółem oraz wydatki majątkowe per capita w Mieście Gdańsk
w latach 1996-2000.
Wykres 26: Wskaznik wydatki ogółem per capita oraz wydatki majątkowe per capita w
latach 1996-2000
2 500 zł
1 891 zł
1 743 zł
2 000 zł
2 130 zł
1 387 zł
1 500 zł
1 035 zł
1 000 zł
480 zł
493 zł
529 zł
438 zł
500 zł
204 zł
- zł
1996 1997 1998 1999 2000
wydatki ogółem per capita wydatki majatkowe per capita
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
28
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
W całym analizowanym okresie w Gdańsku wydatki ogółem per capita wzrastały. Niewielkie
zachwianie trendu nastąpiło w 1999 roku w wyniku spadku wartości wydatków majątkowych
w porównaniu do 1998 roku. Na uwagę zasługuje fakt, że wydatki ogółem per capita
plasowały się na nieco wyższym poziomie w porównaniu do dochodów ogółem per capita w
całym analizowanym okresie.
Od roku 1996 wartość wskaznika wydatki majątkowe per capita rosła osiągając poziom 529 zł
w 1998 r. W kolejnym roku nastąpił nieznaczny spadek wskaznika spowodowany mniejszymi
wydatkami inwestycyjnymi. Zrealizowany plan inwestycyjny na 2000 r. opiewał na kwotę
blisko 226,5 mln zł i był niższy niż w roku poprzednim, co spowodowało kolejny spadek
omawianego wskaznika do poziomu ponad 480 zł w przeliczeniu na jednego mieszkańca.
W kolejnej tabeli (Tabela 4) przedstawiono wartości wyżej analizowanych wskazników wraz
ze zmianami nominalnymi i realnymi.
Tabela 4: Wskazniki dotyczące wydatków w ujęciu nominalnym i realnym w latach
1996-2000
1996 1997 1998 1999 2000
Wydatki ogółem per capita 1 035 1 387 1 743 1 891 2 130
zmiana nominalna 34.0% 25.7% 8.5% 12.6%
zmiana realna 16.6% 12.4% 1.1% 2.3%
Wydatki majątkowe per capita 204 438 529 493 480
zmiana nominalna 114.5% 20.7% -6.8% -2.6%
zmiana realna 86.7% 8.0% -13.1% -11.5%
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
Warto zauważyć, iż wzrost wydatków ogółem per capita, nie pociąga za sobą wzrostu
wydatków majątkowych per capita. Wręcz przeciwnie w latach 1999-2000 wydatki
majątkowe maleją zarówno nominalnie jak i realnie. Oznacza to, iż coraz więcej środków
przeznaczane jest na wydatki bieżące lub/i wydatki związane z obsługą zadłużenia.
7.3. Stan zadłużenia per capita
Wskaznik przedstawia stan zadłużenia (łącznie z kwotami wynikającymi z udzielonych
poręczeń i gwarancji) w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Wykres 27 prezentuje wartość
tego wskaznika dla miasta Gdańska w latach 1996-2000.
29
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
Wykres 27: Wskaznik stan zadłużenia per capita w latach 1996-2000
600 zł
550,11 zł
500 zł
439,29 zł
464,69 zł
400 zł
300 zł
235,24 zł
200 zł
100 zł
24,87 zł
- zł
1996 1997 1998 1999 2000
stan zadłużenia per capita
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
W 1996 roku na jednego mieszkańca przypadało blisko 25 zł całkowitego zadłużenia miasta.
W wyniku zaciągnięcia kolejnych zobowiązań na łączną kwotę ponad 272,8 mln zł w
kolejnych latach nastąpił znaczny przyrost wartości wskaznika, który osiągnął w 2000 r.
wartość ponad 550 zł w przeliczeniu na jednego mieszkańca ponad 22-krotny przyrost stanu
zadłużenia per capita w stosunku do roku 1996.
30
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
ZAACZNIK
Wielkości poszczególnych pozycji, które zostały użyte przy obliczaniu wartości wskazników
zostały przedstawiono w poniższej tabeli (Tabela 4).
Tabela 5: Wartości pozycje wykorzystanych przy obliczaniu wskazników
1996 1997 1998 1999 2000
dochody ogółem 443 082 154 575 857 848 730 758 475 828 693 062 921 470 052
dochody własne 340 932 003 444 555 635 544 305 661 463 417 996 524 596 644
wydatki ogółem 478 648 360 639 817 762 800 082 438 866 094 076 975 386 565
wydatki majatkowe 94 371 478 202 020 913 242 578 877 225 612 955 219 729 024
nadwyżka operacyjna 18 460 249 58 295 660 58 089 110 126 222 910 71 194 381
wolne środki 52 487 799 115 540 227 129 864 228 177 887 044 134 733 297
wolne środki+dotacje inwestycyjne 58 805 272 140 936 381 187 569 841 207 575 843 183 590 978
nadwyżka (deficyt) budżetowy -35 566 206 -63 959 914 -69 323 963 -37 401 014 -53 916 513
stan zadłużenia 11 500 000 108 527 322 201 626 550 212 800 000 251 917 975
obsługa zadłużenia - 2 875 382 14 314 927 19 213 902 39 425 194
obsługa zadłużenia (bez poreczeń i gwarancji) - 2 875 382 14 314 927 19 213 902 39 425 194
obsługa zadłużenia + wydatki majatkowe 94 371 478 204 896 295 256 893 804 244 826 857 259 154 218
dochody cywilno - prawne 66 342 184 91 019 993 105 312 437 94 456 836 121 510 510
przychody z kredytów, pożyczek, obligacji 11 500 000 97 027 322 93 099 228 11 173 450 60 000 000
roczny przepływ gotówki -24 066 206 33 067 408 23 250 265 -26 377 564 -23 202 451
skumulowany stan gotówki 13 790 427 46 857 835 70 107 968 43 730 404 21 030 688
liczba mieszkańców 462 336 461 354 458 988 457 937 457 937
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
Natomiast w tabeli 5 zaprezentowano wartości wskazników dla lat 1996-2000.
31
RAPORT Z ANALIZY WSKAyNIKOWEJ MIASTA GDACSKA
Tabela 6: Wartości wskazników wykorzystanych w analizie
WSKAyNIKI 1996 1997 1998 1999 2000
BUDŻET
Nadwyżka (deficyt) / dochody ogółem -8.03% -11.11% -9.49% -4.51% -5.85%
Wydatki ogółem / dochody ogółem 108.03% 111.11% 109.49% 104.51% 105.85%
Wydatki ogółem / nadwyżka operacyjna 25.93 11.08 17.99 6.86 13.70
Dochody własne / dochody ogółem 76.95% 77.20% 74.49% 55.92% 56.93%
WOLNE ŚRODKI
Wolne środki / dochody ogółem 11.85% 20.06% 17.77% 21.47% 14.62%
(Wolne środki+dotacje inwestycyjne) / dochody ogółem 13.27% 24.47% 25.67% 25.03% 20.66%
Wolne środki / dochody własne 15.40% 25.99% 23.86% 38.39% 25.68%
(Wolne środki+dotacje inwestycyjne) / dochody własne 17.25% 31.70% 34.46% 44.76% 36.29%
ZADAUŻENIE
Stan zadłużenia / dochody ogółem 2.60% 18.85% 27.59% 25.68% 27.34%
Obsługa zadłużenia / dochody ogółem 0.00% 0.50% 1.96% 2.32% 4.28%
Wolne środki / obsługa zadłużenia 0.00 40.18 9.07 9.26 3.42
(Wolne środki + dotacje inwestycyjne) / obsługa zadłużenia 49.01 13.10 10.80 4.83
Obsługa zadłużenia / nadwyżka operacyjna 0.00 0.05 0.32 0.15 0.55
Obsługa zadłużenia / (obsługa zadłużenia + wydatki majątkowe) 0.00% 1.40% 5.57% 7.85% 15.21%
Dochody cywilno-prawne / obsługa całkowitego zadłużenia 0.00 32.55 8.68 5.00 3.08
WYDATKI MAJTKOWE
Wydatki majątkowe / dochody ogółem 21.30% 35.08% 33.20% 27.23% 23.85%
Wydatki majątkowe / wydatki ogółem 19.72% 31.57% 30.32% 26.05% 22.53%
Wolne środki / wydatki majątkowe 55.62% 57.19% 53.53% 78.85% 61.32%
(Wolne środki + dotacje inwestycyjne) / wydatki majątkowe 62.31% 69.76% 77.32% 91.94% 84.05%
Przychody z kredytów, pożyczek, obligacji / wydatki majątkowe 12.19% 48.03% 38.38% 4.95% 27.31%
PRZEPAYWY GOTÓWKOWE
Roczny przepływ gotówki / dochody ogółem -5.43% 5.74% 3.18% -3.18% -2.52%
Skumulowany stan gotówki / dochody ogółem 3.11% 8.14% 9.59% 5.28% 2.28%
WSKAyNIKI NA MIESZKACCA
Dochody ogółem na mieszkańca 958.4 1248.2 1592.1 1809.6 2012.2
Dochody cywilno - prawne na mieszkańca 0.15 0.20 0.27 0.21 0.27
Wydatki ogółem na mieszkańca 1035.3 1386.8 1743.1 1891.3 2130.0
Wydatki majątkowe na mieszkańca 204.1 437.9 528.5 492.7 479.8
yródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM Gdańsk
32
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Analiza wskaźnikowa sprawnośćanaliza wskaźnikowa 1kopia analiza wskaznikowa4 analiza wskaznikowa 1ACURA SLX 1996 2000PLYMOUTH BREEZE 1996 2000analiza wska?nikowaProwadzenie analiz wskaźnikowychAnaliza wydajnosci MS Win? NT 2000Analiza wskaznikowa cz 1Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego Tom 1 Sprawozdanie finasoweAnaliza wskaźnikowa sprawozdania finansowego Tom 1 Sprawozdanie finasowe(1)Analiza wskaźnikowa płynnośćwięcej podobnych podstron