ScannedImage 14

(>bok opracowania systemu religijnego w procesie stabilizacji władzy państwowej daje sic powszechnie obserwować zjawisko przejmowania przez religijnych specjalistów roli agentów realizujących cele państwa. .Świątynia i pałac (łącznie z administracją) nic stają się wprawdzie tożsame (może z wyjątkiem Sumerii), ale ta pierwsza jest zawsze miejscem, w którym panujący jako panujący właśnie od czasu do cz;isu jest obecny. Życie polityczne jest przesiąknięte rcligią. 1’rz.ynajnmicj teoretycznie nic dzieje się nic istotnego politycznie, w co nie byłby zaangażownny system religijny. Klasycznym przykładem jest ptuislwo rzymskie ze swoim wydoskonalonym systemem sakralnym⁴¹. Nawet jeśli początki tego systemu w okresie królewskim pozostaną tut zawsze niewyjaśnione, już sama jego egzystencja w okresie republiki jest dla socjologii religii rzecz.'! godną najwyższej uwagi. Penetracja polityki przez rcligic (rytuał) nie prowadzi nigdy do dominacji tej ostatniej nad pierwszą. W przypadku urzędów religijnych wysoki prestiż społeczny skorelowany jest zauważalnie /. brakiem ich politycznego znaczenia: „llainen Dialis" (kapłan Jupitera) by! politycznie tak mało wpływowy, że urząd ten pozostawał nioobsadzouy dziesiątki lat. Nawet jeśli można potraktować Rzym jako przypadek szczególny, to chyba tylko przez wzgląd na szczególną wyrazistość związków miedzy religią a państwem, podobnie jak daje się to zaobserwować w Chinach oraz innych przcdiiowoczcsnych państwach. Wydaje sic. że rcligic narodowe (diffused religion) nie były w stanie osiągnąć wysokiego poziomu samodzielności organizacyjnej w warunkach rozwiniętej władzy państwowej. Wypracowaniu systemu rytualnego i niekiedy teologicznego nie odpowiada dokładnie strukturalne usamodzielnienie się kapłaństwa. A zatem nic powinno dziwić, że z jednej strony przy zmieniających się stosunkach władzy takie systemy religijne egzystują prawie nie-zmodyfikowanc, o ile tylko utrzymane pozostaje państwowe poparcie w formie materialnych dotacji, z. drugiej zaś strony przy braku tego poparcia rcligic te relatywnie szybko zanikają. Egipt oferuje pouczające przykłady obn tych procesów, lecz jako ilustrację przywołać można również wyjątkową trwałość kultu rzymskiego i jego szybki koniec w ostatnich dziesięcioleciach czwartego wieku.

¹¹ (!. Wissowa. Religion mul Kiiltus Jer fumier, 1912: K. t alie, luiinitehc Reli u hirhfc. I %().

X6

Zii|»elnie odmienny obraz zarysowuje się, kiedy rozważyć relacje religii uniwersalnych (organized religions) do państwa. Pomińmy teraz szczególny przypadek islamu, który jest wprawdzie tzw. rcligią założoną typu uniwersalnego. niemniej pod względem organizacyjnym wykazuje cechy religii rozproszonej (diffused religiun); skupmy natomiast uwagę głównie na buddyzmie i chrześcijaństwie. Obie rcligic przeżyty swój rozkwit w społeczeństwach, w których stanowiły rodzaj religii państwowych (w pierwszym przypadku kraje buddyzmu Ihcrawady — Cejlon, Birma, Tajlandia itd., w drugim schry-slianizowane kraje Europy). W lej obserwacji tkwi szczypta ironii: zarówno bowiem buddyzm, jak i chrześcijaństwo wytworzyły samodzielne, niezależne od państwa organizacje (sanglia i kościół) i zawsze podkreślają swój dystans do .„świata”. Dokładniejszy ogląd pokazuje jednak, że nie ma w tym żadnej nieuniknionej sprzeczności. Organized religions zawsze znajdują się w niepewnej sytuacji, jeśli chodzi o możliwość ich przetrwania. Skazane są one — jak wszystkie religie — na to, aby otrzymywać wsparcie materialne z zewnątrz, poza tym znajdują się początkowo w sytuacji konkurencji z innymi ofertami religijnymi. Po przekroczeniu określonej wielkości liczebnej i utworzeniu religijnych ról zawodowych potrzeba ta wzrasta. Szczególnie w buddyzmie, w którym przecież od początku islnieli bezrobotni członkowie sanghi, problem ten sial się palący, kiedy powstały klasztory, stale rezydencje mnichów. Objawiają się tutaj znowu te same mechanizmy, z którymi spotkaliśmy się podczas analizowania sytuacji religii narodowych, egzystujących w warunkach stosunków państwowych: panujący popierają i alimentują religię⁴⁵. Problem motywacji takich działań jest jednak trudno rozwiązywalny. Obok zawsze możliwego wyjaśnienia, że podejmowane są one pod wpływem religijnych przekonań, często wyraża się pogląd, iż popieranie organized religion może przecież stabilizować władzę. Religie tego typu z reguły posiadają dobrą strukturę organizacyjną i dysponują znacznym potencjałem skumulowanej wiedzy, która w sposób racjonalny jest przekazywana dalej. Odwoływanie się do źródeł założycielskich (skanonizowane teksty pism świętych) i stała konieczność takiego ich interpretowania, aby mogły uchodzić w zmieniających się sytuacjach za wciąż obowiązujące, wymaga sporej dozy racjonalizmu i wewnętrznej organizacji, które następnie mogą stać się użyteczne w wypełnianiu

*5 Por. D. E. Smith. Religion mul Polilics m Hurmo., 1965. ss. 3-37.

87

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Untitled Scanned 14 (5) 74 Średniowieczna piesn religijna polska Caniłur in nota: „Witajże dziecię r
ELEMENTY WSPARCIA PROCESU STABILIZACJI I ODBUDOWY PAŃSTW wania wszelkich sytuacji, niosących znamion
ELEMENTY WSPARCIA PROCESU STABILIZACJI I ODBUDOWY PAŃSTW ści cywilnej, zapewnienie swobodnego dostęp
ELEMENTY WSPARCIA PROCESU STABILIZACJI I ODBUDOWY PAŃSTW gólnych Zespołów. Te rozbieżności wewnętrzn
ELEMENTY WSPARCIA PROCESU STABILIZACJI I ODBUDOWY PAŃSTW Pierwszoplanowym zadaniem PRT’sjest poprawa
ELEMENTY WSPARCIA PROCESU STABILIZACJI I ODBUDOWY PAŃSTW dowych Sił Wsparcia Bezpieczeństwa (ISAF),
ELEMENTY WSPARCIA PROCESU STABILIZACJI I ODBUDOWY PAŃSTW mogły przejąć odpowiedzialność za nadzorowa
ELEMENTY WSPARCIA PROCESU STABILIZACJI I ODBUDOWY PAŃSTW w ich realizacji. Wnioski z dotychczasowych
48470 ScannedImage 14 równoczesny, zalecany, proces jej prywatyzacji i odpolitycznienia. W koncepcji
Anna Burduk MODELOWANIE SYSTEMÓW NARZĘDZIEM OCENY STABILNOŚCI PROCESÓW PRODUKCYJNYCH Oficyna

więcej podobnych podstron