IMGh10

Szanse i zagrożenia w edukacji dzieci i młodzieży

wencjami zmian w sytuacji społeczno-ekonomicznej. W strukturze cenionych przez rodziców wartości pojawiły się tendencje wynikające z zagrożenia stabilności zawodowej oraz dążenie do dostosowania modelu życia do powszechnych obecnie trendów konsumpcyjnych. Rodzice coraz częściej wysoko cenią stabilność pracy i płynące z niej korzyści materialne. Trendy w zmianach wartości prowadza do zmian modelu życia rodziny. Dominacja wartości materialnych i dążenie do stabilizacji ekonomicznej wywołują znaczący wzrost aktywności rodziców w sferze zawodowej.

Ukierunkowanie na realizację przede wszystkim funkcji ekonomicznej rodziny łączy się z cenieniem przez rodziców wartości edukacji dzieci. Zwiększa to szanse na wspieranie przez rodziców działań wychowawczych szkoły. Rodzice sa nastawieni na współpracę z nauczycielami, choć dzieje się to przede wszystkim w tych obszarach, które przyczyniają się do zwiększenia poziomu wykształcenia dzieci. Powoli wzrasta też gotowość rodziców do dodatkowego finansowania aktywności pozalekcyjnych dzieci.

Zagrożenia wynikające ze zmian w sytuacji rodziców w szkole wynikają w dużej mierze z braku zaufania do szkoły i nauczycieli. Obniżone zaufanie rodziców wiąże się z doświadczeniami edukacji w systemie totalitarnym, w którym szkoła pełniła funkcje indoktrynacyjne. Pojawia się też często barak zaufania do możliwości sprostania przez nauczycieli silnie eksponowanym przez media zagrożeniom uzależnieniami i przemocą. W efekcie braku przekonania rodziców do możliwości skutecznego realizowania przez szkołę funkcji wychowawczych pojawia się koncentracja na funkcji dydaktycznej i instrumentalne traktowanie szkoły i nauczycieli. Wyrazem instrumentalizacji relacji ze szkoła jest ukierunkowanie oczekiwań na kształcenie przy marginalizacji roli wychowania. Szkoła doskonale wpasowuje się w takie funkcjonowanie rodziców, oczekując od nich przede wszystkim wsparcia dla autorytetu dydaktycznego i wspomożenia osłabionego budżetu (Śliwerski 2003).

Zagrożeniem efektywnego uczestniczenia rodziców w działaniach wychowawczych szkoły jest brak czasu dla dzieci, wynikający z koncentracji na aspektach ekonomicznych. Pojawia się też ograniczenie realizacji przez rodziców działań opiekuńczych i wychowawczych oraz niechęć do podejmowania działań społecznych na rzecz szkoły. Coraz częściej prace rodziców na rzecz szkoły, wykonywane wspólnie z dziećmi, sa zastępowane dofinansowaniem potrzeb szkoły.

Sytuacja społeczno-demograficzna

Postępującą dynamizacja zmian społecznych i technologicznych w Polsce nie pozostaje bez wpływu na jakość działań wychowawczych szkoły. Pojawia się coraz wyraźniejsza demokratyzacja stosunków społecznych. Istotny wpływ w obszarze regulacji prawnych i procesów społecznych ma obecnie integracja Polski ze strukturami europejskimi. W ostatnich latach występuje też znaczny przyrost dostępności dóbr intelektualnych, choć jest on objęty znaczna komercjalizacja, dotyczącą zwłaszcza przekazów medialnych. Jednocześnie narasta bardzo duże zróżnicowanie jakości ży-