DSCN1606

^maW*j

/. Podstawy procesów odlewniczych

• wlania roztopionego metalu do przygotowanej wcześniej formy, wnfkf odpowiadającą w zasadzie kształtowi odlewu,

• zakrzepnięcia i częściowego ostudzenia wlanego metalu,

• usunięcia odlewu z formy i jego wykończenia.

1.1.2. Główne zagadnienia występujące w procesach odlewniczych

Otrzymanie odlewu, spełniającego określone wymagania odnośnie do kształtu, dokładności, struktury materiału i innych parametrów, wymaga szeregu dzu. łań, przebiegających w dwóch zasadniczych etapach:

• przygotowanie formy i metalu do zalania,

• wykonanie samego odlewu (jak na rys. 1.1).

Przygotowanie metalu

Istota procesu odlewania wymaga, aby metal doprowadzić do stanu ciekłego. Odlewnictwo różni się jednak tym od innych metod wytwarzania, że materiał wyrobu, tj. stop metali o określonym składzie chemicznym przeznaczony do wykonania części, nie jest zwykle dostępny (kupowany) w stanie gotowym, lecz wytwarzany w odlewni bezpośrednio przed wykonaniem odlewu, w procesie zwanym wytopem. Wytop polega na stopieniu razem określonych surowców i przeprowadzeniu w tak otrzymanej kąpieli określonych reakcji chemicznych i procesów fizycznych.

Wytop odbywa się w specjalnych piecach topialnych; czasem końcowa jegp część przebiega dopiero w chwili wlewania metalu do formy. Surowce użyte do wytopu, nazywane materiałami wsadowymi lub po prostu wsadem, zwykle składają się ze stopu podstawowego o składzie zbliżonym do pożądanego dla gotowego odlewu oraz różnych dodatków metalowych i niemetalowych. Na przykład podstawowym materiałem wsadowym przy otrzymywaniu żeliwa jest zwykle surówka (stop żelaza i węgla) produkowana przez huty w postaci sztab, tzw. gąsek.

Procesy chemiczne zachodzące podczas wytopu polegają na reakcjach chemicznych między materiałami wsadowymi lub między składnikiem kąpieli a gazem aktywnym (np. utlenianie). Procesy fizyczne to zazwyczaj rafinacja, czyli oczyszczanie stopów z niepożądanych wtrąceń (np. tlenków) i są przeważnie realizowane przez przedmuchiwanie kąpieli metalowej nieszkodliwym gazem.

Przygotowanie form odlewniczych

Stosuje się dwa podstawowe typy form odlewniczych: trwałe i jednorazowi. Formy trwałe wykonuje się z metalu i służą one do wielokrotnego wykonywania odlewu (lub kilku odlewów przy formach wielo wnęk owych). Ich budowa ma wiele cech wspólnych z oprzyrządowaniem używanym w innych technologiach, np. formami wtryskowymi do tworzyw sztucznych czy matrycami stosowanymi w procesach kucia, a ich trwałość, mierzona liczbą zalań do chwili osiągnięcia niedopuszczalnego stopnia zużycia, sięga kilkuset tysięcy

i.i. Istota pi

Odlewać których ud Formy taki dużej odpoi nionym ma powodując; nadano od sypkim lub kami wiąż mierską. W materiały. Zgodni zalania, a jednocześt nych, odlt noleglego się przewi wykonywi jest równi zwanych

Zalew

Wypełnia otr/.ymar zwanych ją całko? sil ciężki zachodził kowych,

Spos< wpływa niczych duża pri wane kaj odlewnie; wnęki fc inne, a I ich wypt zachodzi do zaleś

Krze]

Krzepnie

procesu