K �jna DIALEKTY POLSKIEz87

206

(z Pietranie 1001, dług od statk browarnych 1687) zob. SobZ 158. Nie mamy pewności, czy znacznie wcześniejsze i liczniejsze zapisy nazwisk typu: Blask, Krzcph, Radzk, Krostaicc 1136, Kuraszk 1210, Jakubie 1396, Mieczk 1119, Lokiełk 1122, Bądk 1222, Komik 1102, .1 faćk 1124 itd. mogą być bezsprzecznym dowodem, że wszędzie tam, gdzie się pojawiły, panowała omawiana cecha dialektalna. Tak bowiem brzmiące nazwiska mogły być utworzone na innych terytoriach dialektalnych i przywędrować do danej dzielnicy wraz z ich nosicielami lub być tworem pisarza, który pochodził z obszarów opuszczających e w -e.k, -ec, i tę swoją normę językową wprowadził w życie pracując na terenach, którym obca była. ta innowacja. Podobnie jak drukarz czy składacz pochodzący z północno-polskiego obszaru wprowadził do słownika sieradzanina J. Mączyóskiego (1561) formy deszczk 'deszczek’, poduszk itd. (zob. Tasz II 229), tak samo pisarz sądowy mógł normalizować zapisy nazwisk według zasad nie obowiązujących, czy nie powszechnie obowiązujących w gwarach, na terenie których dokonywano zapisu. Nawet przy tak ostrożnym traktowaniu materiałów onomastyeznyeh można sądzić na podstawie innych danych, że północna Wielkopolska, Kujawy i prawobrzeżne Mazowsze jeszcze w XVI wieku, a- może nawet dłużej miały przynajmniej częściowe wypadki usuwania e ruchomego w omawianych typach. Pod wpływem dialektów, którym obca była ta cecha, i języka ogólnopolskiego innowacja ta została w ciągu ostatnich trzech -wieków usunięta ze znacznych obszarów gwarowych.

§ 73. Przyrostek rzeczownikowy -yśek, -ySka, -yśko

Jednym z najwyraźniej zlokalizowanych terytorialnie jest przyrostek rzeczownikowy -yśek, -yślca, -yśko. Powstał on przez wstawienie formantu hipokorystycznego (KurL) ■/ między zakończony na samogłoskę pień i przyrostek z nagłosem wokalicznym (*kainy-y-bkb) względnie z kontaminac-ji -aśck \-y(ek == -yśek (por. Karpi 152, 150), ale nie wszędzie się rozwinął i stał się produktywny. Uważany jest za zjawisko półnoonosłowiańskie, ponieważ występuje w języku dolnołużyckim (katnyśk, kśemyśk, hoknyśko). rosyjskim (drewyśko. sołnyśko. matyśka) oraz w dziełach takich pisarzy związanych z Mazowszem czy Kresami, jak P. Skarga (promyszczek), Knapiusz (młotyczek), M. Oczko (sini my szczek), A. Tołoezko (dzwony szki), M. Konopnicka z Suwałk i H. Sienkiewicz z Podlasia (cMopyszek). ale głównym obszarem jego wyrazistej i wyłącznej w dzisiejszych gwarach produktywności są tereny (18A) gwar wielkopolskich (goniyśek. dowyśek, kwtyśek Tom 31). sieradzkich (kamysek, slonysko, gźebysek, prumysek, słony sio, £ orwysko StI 30, Kam 101), łowickich (slunysko, óonysek Swid 311), kujawskich (kozonyiek, ćubyśek, spodySel: Sob 60), krajniackich (kńiatyśći,

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
K ?jna DIALEKTY POLSKIE755 65 lecMcMch oddalały się od siebie terenowo i organizacyjnie, każde z nic
K ?jna DIALEKTY POLSKIE779 89 skicli i kooiewskich po okolice Tucholi, Starogardu i Tczewa (zob. MAG
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78913 111 malborskieh (Górn 108); półnoenokociewskich (po Dzierzązno, Bobów S
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78917 115 glova, lolćcć, śe.yil (Nit IV IG), zob. 8B. Na pozostałych terenach
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78994 192 była tak słaba, że -wkrótce "w ogóle zanikła, zob. s. 193, opu
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz827 swe pierwotne przyrostki i -występują dziś bez nich, np. kupam, Icupaiy,
K ?jna DIALEKTY POLSKIE757 67 Mapa IX. Kontyimanty psi. +torl: 1. Obszary rozwinięcia się *tort w ta
K ?jna DIALEKTY POLSKIE765 Mapa XIII. Stwardnienie spółgłosek przed ar z miękkiego semantycznego r.
K ?jna DIALEKTY POLSKIE785 dalej) w pozycji przed ar ^L*fT rozprzestrzeniły się od południa dawne w
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78921 119 kontynuanty miękkich wargowych; karp/, "karpi, pa fi lub pa/,
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78958 156 częstego od końca XVI wieku w staropolszczyźnie {miely. sioła, usie
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78960 158 zyka od podniebienia miękkiego, obniżanego przedwcześnie, tzn. prze
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78961 159 znacznie wcześniej od zmian wywołanych zróżnicowaniami iloczasowymi
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78978 170 realizowany przez głoskę e względnie y — pośrednią między ! oraz e,
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78990 188 >"a zachód od linii Gdańsk — Tuchola — Żnin — Gniezno — Kal
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78999 197 Najwyraziśeiej chyba zaznaczała się nosowość wygłosowego -n na klą
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz8101 WAŻNIEJSZE DOSTRZEŻONE BŁĘDY DRUKU Wiersz Jest Powinno być 7 od d. t
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz83 202 § 70. Zastępowanie - er przez - ov- Dwoista postne fonetyczna rozpocz
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz876 Mapa 46. Zastępowanie otot przez odorf Upowszechnienie udżwięcznionego o

więcej podobnych podstron