wykłady z polskiej składni2

28 Wprowadzenie do składni

2) Strukturę syntaktyczną obejmującą sieć związków (zależności) składniowych, w jakie wchodzą składniki tworzące wypowiedzenie, strukturę wyznaczoną zasadniczo przez własności składniowe użytego w wypowiedzeniu czasownika.

3) Strukturę tematyczno-rematyczną, czyli funkcjonalną perspektywę wypowiedzi, zwaną inaczej aktualnym rozczłonkowaniem wypowiedzi, która wyróżnia w każdej wypowiedzi jej punkt wyjścia, przyjęty jako informacja znana (tzw. temat), i cel wypowiedzi: wprowadzenie nowej informacji (tzw. remat).

4) Ciąg linearny (konkretna empiryczna wypowiedź), którego kształt jest niezależny od struktury semantyczno-logicznej i sieci zależności składniowych, natomiast w znacznym stopniu zależy od perspektywy funkcjonalnej — jest jej wykładnikiem, por. np. Jan przyjechał do nas wczoraj wieczorem i Wczoraj wieczorem przyjechał do nas Jan.

Następne dwa wykłady poświęcimy omówieniu struktury semantyczno-logicznej wypowiedzenia.

Rozdział III

Struktura semantyczna wypowiedzenia: składniki treści; problemy referencji

Poprzedni wykład zakończyliśmy pokazaniem różnych warstw (poziomów), jakie można wydzielić w każdej wypowiedzi, poczynając od poziomu treści, tzw. struktury semantyczno-logicznej, która bywa w niejednakowy sposób kształtowana w perspektywie funkcjonalnej (różne aktualne rozczłonkowania, por. Maria przyjechała wczoraj do Warszawy i Wczoraj przyjechała do Warszawy Maria, obok: Do Warszawy Maria przyjechała wczoraj itp.). Ta sama treść może być wyrażana różnymi strukturami syntaktycznymi i morfologicznymi i wreszcie w rozmaity sposób realizowana linearnie. W dwóch następnych wykładach omówimy dokładniej składniki struktury semantyczno-logicznej wypowiedzenia, zostawiając na boku mechanizmy aktualnego rozczłonkowania jako problematykę bardziej z zakresu struktury tekstu aniżeli z zakresu ścisłej gramatyki (składni).

1. Charakterystyka ogólna struktury semantyczno-logicznej

Pokazaliśmy wcześniej, że struktura treści wypowiedzenia obejmuje cały szereg koniecznych składników, które jednak nie stanowią sumy elementów, ale tworzą hierarchiczną strukturę. Zasadniczy podział struktury semantycznej zdania jest dwuczłonowy: wyróżnia się część opisującą pe-