26

Rozdział XIII. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa UE

Rada Europejską w Brukseli (12-13.12.2003 r.) przyjęła Strategię UE przeciwko Proliferacji Broni Masowej Destrukcji (EU Strateg]/ against Proliferation uf We-npons of Mnss Destruction). Została ona określona jako „kluczowy element" Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa. Identyfikuje rozprzestrzenianie się broni masowej destrukcji jako rosnące zagrożenie dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. W jego obliczu UE nie może zostać obojętna i musi w odpowiedzi stosować „efektywny multilateralizm". Pojęcie to jest kamieniem węgielnym Strategii, zaś warunkiem jej sukcesu jest promowanie stabilnego międzynarodowego i regionalnego środowiska. Kluczowe znaczenie ma także ścisła współpraca z partnerami międzynarodowymi. Unia musi czynić użytek ze wszystkich dostępnych jej instrumentów, tak aby zapobiegać, odstraszać, wstrzymywać, i, jeśli to możliwe, eliminować programy proliferacji, które wywołują „zaniepokojenie na szczeblu globalnym". W tym kontekście pośród całego wachlarza środków, jakie powinny być stosowane, Strategia wymienia „wzmacnianie wysiłków Unii w zakresie rozwiązywania konfliktów regionalnych poprzez użycie wszystkich instrumentów dostępnych UE, szczególnie w ramach WPZiB i EPBiO". Realizacja Strategii nadzorowana jest przez osobistego reprezentanta Wysokiego Przedstawiciela ds. WPZiB.

§ 55. Polityka UE wobec poszczególnych regionów świata

I. Stosunki Transatlantyckie

^ Na szczycie UE - USA w Waszyngtonie (18.12.2000 r.) przyjęto Nowy program trans-.

! 0 atlantycki i Plan Wspólnego Działania, zaś w związku z rozwojem EPBiO ogłoszono Deklarację NATO - Unia Europejska z 16.12.2002 r. w sprawieTEuropejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (ESDP). W dniu i7.3.2003 r., dokonano również wymiany listów między Wysokim Przedstawicielem ds. WPZiB a Sekretarzem Generalnym NATO. Dotyczyły one pakietu porozumień składających się na tzw. mechanizm Berlin Plus (określono je łącznym mianem Porozumienia Ramowego - Frcunework Agreeiuent) i w praktyce umożliwiły wejście w życie tego mechanizmu (umożliwia on UE korzystanie ze środków i zasobów NATO w przypadku przeprowadzania misji petersberskiej). Z Kanadąjuż w 1976 r. podpisano Ramowy układ o Współpracy Handlowej i Gospodarczej, zaś w marcu 2004 r. Porozumienie w sprawie Handlu i Wspomagania Inwestycji.

II. Nieczłonkowskie kraje Europy Zachodniej

W dniu 2.5.1992 r. Wspólnoty Europejskie wraz z ich państwami członkowskimi (układ mieszany) zawarły w Oporto układ z Europejskim Stowarzyszeniem Wolnego Handlu (EFTA - European Free Trade Association;. aktualnie EFTA tworzą: Islandią, Lichtenstein, Norwegia i Szwajcaria). Zakładał on powołanie Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG - European Economic Area). Ponieważ Szwajcaria nie przystąpiła do EOG wiąże on z jednej strony trzy pozostałe państwa członkowskie EFTA. Europejski Obszar Gospodar-

czy ustanowił strefę wolnego handlu między stronami (nie obejmuje on jednak stworzenia ' wspólnej taryfy celnej i prowadzenia wspólnej polityki handlowej) oraz dopuścił stosowanie pomiędzy stronami czterech swobód wspólnotowego rynku wewnętrznego (swoboda przepływu osób; towarów - jednak bez produktów rolnych) usług i pracowników). Państwa EFTA zobowiązały się do stosowania prawa wspólnotowego w tym zakresie. Układ o EOG ma charakter szczególnego układu stowarzyszeniowego i powołuje sieć instytucji w postaci m.in.: Rady EOG, Wspólnego Komitetu EOG, Wspólnego Komitetu Parlamentarnego EOG.

Stosunki ze Szwajcarią regulują dwustronne porozumienia sektorowe, zbliżone do rozwiązań zawartych w układzie o EOG. Unia Europejska utrzymuje także stosunki z tzw. mi-nipaństwami (Andorą, Monako i San Marino; np. w 1992.r. San Marino zawarło z EWG umowę o unii celnej i współpracy) i Stolicą Apostolską (np. Państwo - Miasto Watykan przyjęło euro jako swoja walutę).

III. Bałkany

Od 2003 r. UE podejmowała misje EPBiO na obszarze Bałkanów (Bośnia i Hercegowina, Kosowo). W 1999 r. przyjęto Pakt Stabilności dla Europy Południowo - Wschodniej. W jego ramach UE przeznacza środki na pomoc dla państw regionu~(w samym 2007 r. planowano wydać 832 min euro), dostarczając również pomocy humanitarnej. W 2000 r. utworzono program pomocowy ĆARDS, zaś od 2007 r. działa Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA - Instrument for Pre-Accesion Asssistnnce). Unijna polityka wobec Bałkanów określana jest jako Proces Stabilizacji i Stowarzyszenia (SAP - Stnbilizntion and Association Process). 2.10.2005 r. rozpoczęły się negocjaqe akcesyjne z Chorwacją i Turcją. Macedonia posiada status kraju kandydującego do UE, zaś z Albanią podpisano układ o stabilizacji i stowarzyszeniu. Państwa UE nie były jednak jednomyślne w kwestii uznania Kosowy

IV. Obszar b. ZSRR

Wspólnota Europejska zawiera układy o partnerstwie i współpracy z państwami po-/ wstałymi w wyniku rozpadu ZSRR. Uruchomiła w stosunku do nich programy pomocowe^ w postaci programu TACIS (Technical Assistancefor Commonwealth of Independent States) i Instrumentu Europejskiej Polityki Sąsiedztwa. 4.6.1999 r. Rada Europejska w Kolonii przyjęła wspólną strategię wobec Rosji, zaś 11.12.1999 r. uchwalono wspólną strategię wobec Ukrainy. Prowadzony jest dialog energetyczny z Rosją. Przeprowadzono także misje w ramach EPBiO w Mołdowie i Gruzji.

V. Afryka i Bliski Wschód

Na spotkaniu szefów MSZ.jy Barcelonie (27-28.11.1995 r.) proklamowano tzw. Partnerstwo Eurośródziemnomorskie (Euro - Mcd Partnership). Przyjęto wówczas Deklarację barce-lonskt] i program roboczy partnerstwa UE i państw południowego i wschodniego wybrzeża Morza "Śródziemnego. Partnerstwo dotyczy sfery politycznej (stworzenie obszaru pokoju),